وزیر خارجه ایران شامگاه پنج‌شنبه ۱۸ بهمن با انتقاد از عملکرد کشورهای اروپایی در رابطه با برجام گفت که آنها در اجرای تعهدات خود «کوتاهی کردند».
محمد جواد ظریف که در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی «روسیا الیوم» حضور یافته بود بار دیگر بر پایبندی ایران به توافق هسته‌ای تاکید کرد و از اروپا نیز خواست که به همه تعهدات خود دراین‌باره پایبند بماند.
وی اظهار داشت: «نمی‌خواهم بگویم اروپایی‌ها از تعهدات برجامی خود شانه خالی کردند یا آن را زیرپا گذاشتند، اما در اجرای آن کوتاهی کردند.»
اروپا که مخالف تصمیم واشینگتن برای لغو توافق هسته‌ای بوده است، ساز و کار ویژه‌ای را برای تجارت با ایران طراحی کرده که از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های آمریکا حمایت می‌کند.
این ساز و کار مالی تحت نام «اینستکس» یا «ابزار حمایت از مبادلات تجاری» روز پنج‌شنبه۱۱ بهمن ثبت رسمی شد، اما هنوز اجرایی نشده است.
محمد جواد ظریف اگرچه معتقد است که اینستکس «به معنای واقعی کلمه یک ساز و کار مالی نیست»، اما به تمجید از آن پرداخت.
به گفته وی، «این ساز و کار می‌تواند شیوه‌ای هوشمندانه برای دور زدن تحریم‌ها باشد و خسارت ایران در نتیجه تحریم‌ها را جبران کند».
وزیر خارجه ایران سپس وعده داد که اینستکس «گسترش خواهد یافت تا شامل کشورهایی خارج از اتحادیه اروپا شود و کالاهای مختلفی را در برگیرد».
سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا در بیانیه‌ای که از ثبت رسمی اینستکس خبر می‌داد اعلام کرده بودند که تمرکز این ساز و کار مالی بر کالاهای حیاتی از قبیل دارو، تجهیزات پزشکی و مواد غذایی خواهد بود.
اما محمد جواد ظریف می‌گوید که اروپا باید از این فراتر برود و به دیگر تعهدات خود نیز عمل کند. وی اظهار داشت: «اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام، دوازده تعهد را مطرح کردند که از آن جمله انجام روابط مالی با ایران، سرازیر شدن سرمایه گذاری اروپا به تهران و فروش نفت و دریافت عواید ناشی از فروش آن از طریق بانک‌ها بود.»
آقای ظریف اجرای این تعهدات را نه تنها برای حفظ منافع ایران حائز اهمیت دانست، بلکه آن را برای اروپایی‌ها نیز «حیثیتی» توصیف کرد.
پیش از این وزارت خارجه آمریکا خاطرنشان ساخته بود که ساز و کار مالی اروپا از فشار حداکثری بر ایران نخواهد کاست.
در این راستا مدیرعامل شرکت نفتی «او ام فا» اتریش نیز گفت که کانال مالی اروپا توان لازم برای حمایت از شرکت‌ها را ندارد و به همین خاطر این شرکت طرح‌های خود را در ایران متوقف کرده است.