گروهی از استادان و پژوهشگران علوم اجتماعی در نامه‌ای به مجلس ایران خواسته‌اند لایحه اعطای تابعیت به فرزندانی که مادر ایرانی دارند را تصویب کند. آنها نداشتن این حق را تبعیضی آشکار با تبعات اجتماعی نامطلوب دانسته‌اند.
روز شنبه ۲۱ اردیبهشت (۱۱ مه) نامه‌ای از سوی ۱۷۰ استاد دانشگاه و پژوهشگر علوم اجتماعی در ایران منتشر شد که در آن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواسته شده است لایحه‌ای را تصویب کنند که به فرزندانی که مادر ایرانی دارند، تابعیت ایرانی می‌دهد. این لایحه به زودی در مجلس به رای گذاشته خواهد شد. آنها این را فرصتی برای اصلاح قانونی دانسته‌اند که هم “تبعیض آشکار جنسیتی است” و هم “پیامدهای اجتماعی نامطلوبی” دارد.
بر اساس قوانین فعلی ایران مرد ایرانی تابعیت خود را به فرزندش انتقال می‌دهد، فرقی هم نمی‌کند که در کجا زندگی کند، مقیم ایران باشد یا نباشد. در مقابل زن ایرانی که همسر او تبعه ایران نیست، حق انتقال تابعیت خود به فرزندش را ندارد، حتی اگر فرزند او در ایران متولد شده باشد. فرزندان این زنان تا سن ۱۸ سالگی ایرانی محسوب نمی‌شوند.
امضا کنندگان نامه به نمایندگان مجلس گفته‌اند که چنین قانونی نه فقط تبعیض در حق زن است، که معضلات اجتماعی در پی دارد. آنها به مجلس یادآور شده‌اند که دیگر کشورها دهه‌هاست که “بر حسب تجربه قوانینشان را اصلاح کرده‌اند و در ایران هم وقت آن رسیده و حتی دیرشده است” که بنا بر ضرورت‌ها و نیازهای اجتماعی این اصلاح قانونی صورت گیرد.
از نظر این گروه از استادان و پژوهشگران علوم اجتماعی “انتقال تابعیت از طریق مادر هم از منظر منافع ملی و هم برای افزایش تعلق ملی و ایرانی فرزندان مادران ایرانی” گامی مهم است و به کاهش مشکلات این مادران و فرزندان منجر می‌شود.
دویچه وله :
فرزندانی که تابعیت ایرانی ندارند با کدام مشکلات در ایران سر می‌کنند؟
۱۷۰ استاد و پژوهشگر به معضلات عدیده این مادران و فرزندان اشاره کرده‌اند. از جمله این که: «محرومیت قانونی کنونی در بسیاری از موارد به طرد اجتماعی فرزندان مادران ایرانی، افزایش نارضایتی این مادران و فرزندانشان و آسیب‌های اجتماعی متعددی انجامیده است.»
آنها گفته‌اند گسترش فقر در میان این فرزندان بی‌‌شناسنامه در نواحی مختلف کشور “از تبعات این تبعیض قانونی است”. این کودکان از بسیاری تسهیلات محرومند از جمله “حق درمان و تحصیل باکیفیت و رایگان”.
فعالان مدنی سال‌هاست که خواهان تغییر قوانین در این زمینه شده‌اند. در سال‌های گذشته طرح‌های مختلفی به مجلس ارائه شده که سرانجامی نداشته‌اند. نویسندگان نامه نوشته‌اند: «خوشبختانه در آبان‌ماه سال ۱۳۹۷ هیئت دولت لایحه‌ای را به تصویب رساند که به موجب آن فرزندانی که مادر آنها ایرانی است می‌توانند به درخواست مادر خود به تابعیت سیاسی ایران در آیند.»
امضاکنندگان نامه از نمایندگان خواسته‌اند اکنون که مجددا لایحه‌ای در این رابطه در مجلس طرح می‌شود، فرصت را از دست ندهند و با تصویب آن “گرهی از زندگی بسیاری از بی‌شناسنامه‌های بی‌صدا و فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی بگشایند و گامی مهم در جهت منافع ملی ایران، بسط عدالت و حفظ کرامت انسانی فرزندان مادران ایرانی بردارند.”