-علی واعظ تحلیلگر عضو گروه بین‌المللی بحران: در صورت فروپاشی برجام با بحران خروج از NPT از سوی ایران مواجه می‌‌شویم.
-محسن جلیلوند استاد دانشگاه: واقعیت بسیار ساده است زمانی که ترامپ از برجام خارج شد توافق هستهای دچار مرگ مغزی شد. اکنون تمام تلاش اروپایی‌ها نفس مصنوعی دادن به این بیمار مرگ مغزی است.
-حشمت‌الله فلاحت پیشه: معتقدم قطع کلیه کانال‌های ارتباطی در دیپلماسی خارجی و حتی قطع کلیه لابیها با دولت و کنگره آمریکا باعث شد دشمنان قسم خورده جمهوری اسلامی در آنجا صاحب نقش و نفوذ باشند، باید لابیها را در قبال آمریکا قوی کنیم.
-کشتار و قتل عام در اعتراضات آبان ۹۸ چنان است که نایاک هم نقض شدید حقوق‌بشر و سرکوب خشونت‌آمیز معترضان در ایران را محکوم کرده و از حکومت ایران خواسته تا فوراً تعهدات بین‌المللی خود در مورد حقوق‌بشر و درخواست‌های کمیساریای عالی حقوق‌بشر سازمان ملل متحد را به اجرا بگذارد.
حامد محمدی, کیهان چاپ لندن:
افزایش فشار سیاسی و اقتصادی اروپا و آمریکا به جمهوری اسلامی رابطه مستقیم با افزایش فضاسازی‌ها و تهدیداتی دارد که از سوی جمهوری اسلامی و بازوهای خارجی رژیم در خارج از کشور مطرح میشود: تلاش برای ساختن چهره‌ای خشمگین و به آخر خط رسیده از رژیم ایران که به هر کاری در صورت افزایش فشارها ممکن است دست بزند!
مزار جانباختگان اعتراضات آبان ۹۸ در «بهشت رضوان» شهریار
برخی تحلیلگران می‌‌گویند اگر سازمان ملل تحریم‌های لغو شده مرتبط با برجام را علیه جمهوری اسلامی ایران احیا کند و توافق بطور کامل فرو بپاشد، آنگاه حکومت ایران نیز می‌تواند از پیمان منع گسترش تسلیحات کشتار همگانی (NPT) خارج شود.
علی واعظ تحلیلگر عضو گروه بین‌المللی بحران و نزدیک به شورای ملی ایرانیان آمریکا (نایاک) با هشدار نسبت به افزایش احتمال فروپاشی برجام به خبرگزاری فرانسه می‌گوید مشخص نیست بازگشت مجدد تحریمها و خروج ایران از NPT ارزش‌اش را دارد یا نه؟!
این کارشناس با تاکید به اینکه «روسیه و چین بازگشت تحریمها علیه ایران را به رسمیت نمی‌شناسند» نسبت به همان رفتاری هشدار میدهد که در تهران به صورت یک تهدید علیه غرب با هدف «اخاذی اتمی» مطرح میشود و آن چیزی نیست جز خروج از NPT و افزایش غنی‌سازی اورانیوم با غلظت بالا.
علی واعظ از منتقدان سیاست «فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی» با بیان اینکه طرفین اروپایی باقیمانده در برجام «از ارائه هرگونه راه تنفس به ایران عاجز بودند»، هشدار میدهد که ما با بحران بزرگ خروج از NPT [در صورت فروپاشی برجام] مواجه می‌‌شویم.
همسویی سپاه و دولت و لابیگران در پیشبرد سیاست اخاذی
از مجتبی ذوالنور رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی تا حمید بعیدی‌نژاد سفیر جمهوری اسلامی ایران در لندن و همچنین شماری از رسانه‌‌های فارسی‌زبان خارج از کشور و برخی کارشناسان آن، به ویژه آنهایی که به نایاک نزدیک هستند، ماه‌‌هاست که در واکنش به افزایش فشارهای غرب، روی خروج ایران از NPT مانور می‌دهند. جمهوری اسلامی ایران با تصمیم علی خامنه‌ای تا کنون چهار مرحله اقدام به نقض تعهدات اتمی در برجام کرده است و از درون رژیم نیز مدام روی خروج از برجام و NPT تاکید میشود که به گفته مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا مصداق کامل «اخاذی هستهای» است.
برخی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله محسن رضایی نیز موضوع خروج از NPT را تبلیغ میکنند با این امید که غربی‌‌ها ترسیده و به جمهوری اسلامی برای ماندن در آن التماس کنند و امتیازاتی نیز بدهند.
کم نیستند آنهایی که منافع‌شان در گرو بقای نظام است و خوشباورانه روی حمایت‌‌های چین و روسیه از برجام حساب میکنند. روزنامه «جوان» نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز یک روز بعد از برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در وین (جمعه ۶ دسامبر ۲۰۱۹) با ابراز رضایت از عدم ارجاع پرونده اتمی ایران به شورای امنیت سازمان ملل می‌نویسد فعال شدن «مکانیسم ماشه» به دیوار چین و روسیه خورد که با فعال شدن آن به شدت مخالفت کرده و اروپایی‌ها ناکام ماندند.
برجام دچار مرگ مغزی شده
از درون ایران چند صدای دیگر نیز در مورد اوضاع کنونی شنیده میشود که با آنچه از سوی حکومت منعکس میشود متفاوت و بر واقعیت بیشتر منطبق است. محسن جلیلوند استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌المللی در گفتگو با وبسایت «دیپلماسی ایرانی» می‌گوید، «واقعیت بسیار ساده است زمانی که دونالد ترامپ از برجام خارج شد توافق هستهای دچار مرگ مغزی شد. اکنون تمام تلاش و کوشش‌های اروپایی‌ها نیز حکم دادن نفس مصنوعی به این بیمار مرگ مغزی است… حتی اگر اروپایی‌ها بخواهند برای حفظ و تداوم برجام کاری انجام دهند با سدی به نام ایالات متحده آمریکا روبرو خواهند شد.»
به گفته این کارشناس «برجام در قالب یک ریسمانی است که هر لحظه امکان پاره شدن آن وجود دارد، اما اروپا سعی ندارد این ریسمان را از طرف خود پاره کند، بلکه می‌خواهد با ایجاد شرایط و فشار لازم به ایران و همچنین ایجاد پیچیدگی و ابهام در پرونده برجامی، تهران را به این سمت و سو بکشاند که ریسمان برجام را پاره کند تا در نهایت اروپا عملاً جمهوری اسلامی ایران را عامل مرگ برجام معرفی کند.»
محال است چین و روسیه هزینه حفظ برجام را پرداخت کنند
محسن جلیلوند در داخل ایران، برخلاف علی واعظ در خارج کشور، می‌گوید: «اینکه انتظار داشته باشیم روسیه و چین بخواهند به تنهایی هزینه حفظ برجام را پرداخت کنند یک فرض بسیار محال است… با عدم تمدید تحریم‌های آمریکا در خصوص مرکز هستهای فردو، روسیه نیز از انجام تعهدات و همکاری‌های هستهای خود با ایران در فردو به نام برخی مشکلات و ایرادات فنی سر باز زده است.»
این استاد دانشگاه ادامه میدهد، «در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز دستور کار مشخص شرایطی به وجود می‌آید که ایران با دست خود به سیاسی شدن و حتی امنیتی شدن پرونده فعالیت‌های هسته‌ایش در این آژانس کمک کند… مسئله اخراج بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و یا پیدا شدن ذرات اورانیوم دست‌ساز بشر در تورقوزآباد و نظایر آن محور حاشیه‌سازی‌ها علیه تهران خواهد بود.»
او در پایان می‌گوید، «احتمال کاهش همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اعمال محدودیت نظارت و بازرسی و حتی خروج از NPT هم شرایط را از این پیچیده‌تر نمی‌کند و فقط و فقط به عملیاتی شدن توسعه مد نظر اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمک می‌کند تا از این طریق عملاً ایران به عنوان عامل مرگ برجام و سیاسی شدن پرونده ایران در آژانس و شورای حکام معرفی شود.»
اروپا مرعوب آمریکا شده
حشمت‌الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی، شنبه ۱۶ آذرماه، در یادداشتی با عنوان «جولان دشمنان ایران در توقف دیپلماسی» در روزنامه «آرمان ملی» می‌نویسد، اگر واقعیات اجرایی برجام را در نظر بگیریم، نباید الان نشست کمیسیون مشترک برجام تشکیل می‌شد و در جلسه اعضای برجام باید تحریم‌های آمریکا علیه ایران بررسی می‌شد نه تلاش برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه!»
فلاحت‌پیشه نتیجه گرفته آنچه در نشست اخیر وین گذشت نشان میدهد که اعضای برجام مرعوب قدرت آمریکا شده‌اند و موضوع به سمتی پیش می‌رود که اعتراض ایران در موضوع تحریمها بررسی نمی‌شود و اروپایی‌ها همان خواست آمریکا را درمورد فعال‌سازی مکانیسم ماشه در دستور کار قرار می‌دهند.
فلاحت‌پیشه گفته باید راهکاری پیدا کرد که پرونده ایران وارد شرایط اضطرار نشود و قطعنامه‌های تازه علیه جمهوری اسلامی ایران صادر نشود تا این دوران انتقال را بگذرانیم.
راه فرار: فعال کردن لابیها
او می‌گوید، «معتقدم قطع کلیه کانال‌های ارتباطی در دیپلماسی خارجی و حتی قطع کلیه لابیها با دولت و کنگره ایالت متحده آمریکا باعث شد که دشمنان قسم خورده جمهوری اسلامی در آنجا صاحب نقش و نفوذ باشند… لذا معتقدم باید لابی‌‌های دیپلماسی‌مان را در قبال آمریکا قوی کنیم.»
این نماینده مجلس شرایط فعلی را «یک دام جدی» برای جمهوری اسلامی می‌داند. او توصیه می‌کند «باید رفتارهای کشور هم رفتارهایی باشد که بتواند به دیپلماسی کشور کمک کند» و می‌گوید مقطع فعلی «مقطعی تحت عنوان تجمیع دشمنان جمهوری اسلامی علیه ایران است که باید آن را پشت سر بگذاریم و بعد از آن «فضاهای حیاتی» بیشتری برای ما شکل می‌گیرد.»
تریتا پارسی مسئول پیشین نایاک پیشتر مدعی شده بود اعتماد مردم در ایران به نظام جمهوری اسلامی افزایش یافته است.