پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان، در اولین سفر خارجی پس از شیوع کرونا به عراق سفر کرده است. سفری که از چند جهت، حائز اهمیت است و عراق را بار دیگر در صدر اخبار رسانه‌های جهان قرار داده است. با این تفاوت که این بار سخن از صلح، مدارا و دوستی بین ادیان است، نه حملات انتحاری و موشکی.
عراق مقصدی جذاب برای مسیحیان به شمار می‌رود، بیشتر به این خاطر که زادگاه ابراهیم نبی، در شهر اور عراق قرار دارد. با این حال، این اولین سفر یک پاپ به عراق است. اگرچه در دوران صدام حسین تلاش‌هایی برای سفر پاپ پیشین – بندیکت شانزدهم – به عراق صورت گرفت اما راه به جایی نبرد. وزیر اطلاع رسانی واتیکان در مورد این سفر گفته است: «صلح در جهان منوط به گفتگو بین ادیان است» پاپ با هدف گسترش صلح و نزدیکی بین ادیان این سفر را آغاز کرده و از همین رو است که خود را «زائر صلح» نامیده است.
طرف‌های پیروز ؛ مردم عراق
عراق امروز بیشتر از هر زمان دیگری خسته از جنگ و خونریزی و تشنه صلح است. گرچه سایه شوم گروه‌های تروریستی نظیر داعش و حشد الشعبی مورد حمایت ایران، کمرنگ شده است اما فعالیت‌های تروریستی پراکنده، هر از چندگاهی خیابان‌های عراق را غرق در خون می‌کند، که آخرین نمونه بارز آن حمله انتحاری دوماه پیش در بازار بغداد بود که 37 کشته برجای گذاشت. استقبال گسترده مردم عراق در فضای مجازی و همچنین در خیابان‌های عراق از پاپ نشان از خوشنودی آنان از انجام این سفر است. سفری که مردم عراق عصاره‌اش را در هشتگ #لتصمت_الأسلحه به معنی (سلاحها باید خاموش شوند) هم‌رسانی کردند.
حکومت عراق
بدیهی است که حکومت مرکزی عراق این سفر را یک پیروزی بزرگ برای خود قلمداد می‌کند. استقبال رسمی مصطفى الکاظمی، نخست وزیر عراق، از پاپ در فرودگاه بغداد نشان داد که عراق آهسته آهسته به سمت یک حکومت سکولار پیش می‌رود، حکومتی که رفته رفته از ساختار شیعی خود دور شده، از حقوق اقلیتهای دینی دفاع می‌کند و دعوت «زائر صلح» برای گسترش آشتی و صلح بین ادیان را لبیک می‌گوید.
بیت سیستانی و حوزه نجف
مقام پاپ یک مقام سیاسی نیست و سابقه او نشان می‌دهد که تا حد امکان کوشیده است از ورود به منازعات سیاسی دوری کند. اما دوری گزیدن از سیاست، چیزی از قدرت او به عنوان رهبر پرجمعیت‌ترین مذهب جهان کم نمی‌کند. اینکه پاپ به دیدار آیت الله علی سیستانی – که به عنوان مرجع عالی شیعیان جهان معروف شده – رفته و با او به گفتگو در مورد آشتی و دوستی بین ادیان پرداخته است، یک پیروزی بزرگ برای حوزه علمیه نجف و بیت سیستانی و یک شکست بزرگتر برای حکومت ایران و در رأس آن علی خامنه‌ای محسوب می‌شود. در سال‌های پس از سقوط صدام حسین اگرچه بیت سیستانی توان مداخله گسترده در حکومت شیعی عراق را داشته اما از ورود مستقیم به کشمکش‌های سیاسی در عراق اجتناب کردە و تلاش کرده است قرائتی غیرسیاسی، معتدل و فراگیر از اسلام شیعی نشان دهد. قرائتی که بی‌شک در انتخاب وی به عنوان طرف مذاکره پاپ نقش اساسی داشته است.
طرف بازنده: حکومت ایران
سوالی که شاید این روزها ذهن‌های بسیاری را درگیر خود کرده این است که چرا پاپ با رهبر قدرتمندترین کشور شیعه منطقه که از قضا خود را «ولی امر مسلمین جهان» هم می‌خواند به گفتگو ننشست؟ و این همان سوالی است که رسانه‌های نزدیک به هرم قدرت در جمهوری اسلامی با کمرنگ نشان دادن ملاقات پاپ و سیستانی کوشیدند از مواجه با آن دوری کنند. این سوال را می‌توان با نگاهی گذرا به عملکرد چهل ساله جمهوری اسلامی پاسخ داد:
1. حکومت دینی ایران از زمان پیدایش تا اکنون کارنامه بسیار تاریکی در برخورد با اقلیتهای دینی و مذهبی داشته است. آزار و اذیت، محروم کردن بهائیان از حقوق اولیه‌ای مانند حق تحصیل تا تعرض به گورستان‌های بهائیان و شکستن سنگ قبر آنها، حبس، ترور و اعدام فعالان مذهبی اهل سنت و اعمال سیستماتیک تبعیض علیه شهروندان اهل سنت، حبس و حصر علمای شیعه نظیر منتظری، حبس اعدام و شکنجه دراویش، آزار و اذیت نوکیشان مسیحی و ده‌ها مورد دیگر از اعمال فراقانونی و سلیقه‌ای علیه اقلیتهای دینی و مذهبی است. بدیهی است که حکومتی با این سوابق، صلاحیت لازم برای اصلاح امور در کشور همسایه را ندارد. که اگر داشت، به طریق اولی حقوق اقلیت‌ها در داخل کشور را رعایت می‌کرد.
2. نظام جمهورى اسلامى در ایران از زمان پیدایش و با شعار «راه قدس از کربلا می‌گذرد» رویای صدور انقلاب را در سر می‌پروراند. رویایی که در زمان خامنه‌ای به نظریه هلال شیعی مبدل شد و حاصل آن دخالت‌های مستقیم و مخرب در کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان، سوریه، لبنان و یمن بوده است. رویایی که باعث هدر رفتن سرمایه‌های مالی و انسانی کشور ایران، و جنگ‌های فرسایشی و خانمان‌سوز در کشورهای فوق الذکر بوده است. عراق خصوصا تا قبل از کشته شدن فرمانده سابق سپاه قدس٬ قاسم سلیمانی٬ سال‌ها نقش حیاط خلوت ایران را بازی کرده و گروه‌های شبه‌نظامی وابسته به ایران کماکان در آنجا فعالند و ماجراجویی می‌کنند. آیا با عامل فتنه می‌توان بر سر دفع فتنه به مذاکره نشست؟!
3. شعار «دیانت ما عین سیاست ماست و سیاست ما عین دیانت ماست» طى چهار دهه گذشته سیاست در ایران را دین‌زده و دین را سیاست‌زده کرده است. این سیاست سال‌هاست ایران را به انزوای جهانی و منطقه‌ای سوق داده است.
4.از نظر بسیاری از ناظران امور خاورمیانه، شاید مهمترین پیامد سیاسی دیدار پاپ از سیستانی بازگشت مرکزیت شیعه به مرجعیت نجف باشد. نظام جمهوری اسلامی ایران همواره از افزایش مقبولیت آیت الله علی سیستانی در جهان تشیع که به موازات آن موقعیت قم را تضعیف می‌کند، نگران بوده است.اکنون فرانسیس رهبر مسیحیان جهان با سفر به عراق و دیدار با عالی‌ترین مرجع شیعیان جهان در نجف بر ثقل و مرکزیت این شهر مهر تایید گذاشته است .
تحریریه العربیه فارسی: