سال شمسی که گذشت، سال بحران و تنگنا و نقض گسترده حقوق بشر در ایران و پیش آمد مشکلات جدید برای همه کشورهای جهان بود
ایران در سالی که گذشت بحران‌ها و حوادث بسیاری را تجربه کرد. اما مهمترین بحران در سال ۱۳۹۹ کنار تحریم و مشکلات معیشتی بیماری کرونا بود.
در این سال تشدید برخورد با مخالفان سیاسی و عقیدتی، نقض گسترده حقوق بشر و نمایش نیمه‌تمام مبارزه با فساد. بحران مشروعیت اجرایی دولت، کنار تداوم سیاست تساهل با آن‌ها که حسن روحانی گفته بود، «به نفع حقوق مردم برابر ایشان خواهد ایستاد» مانند سال ۹۷ و ۹۸ شهروندان را سرخورده‌تر کرده و در تنگنای بیشتری قرارداد.
کرونا مکملی بر بحران معیشت در ایران
کرونا در ایران تنها «بحران سلامت» نبود، بلکه مکملی شد برای تشدید مشکلات و مسائل اقتصادی که بیکار شدن کارگران، تعطیل شدن کارگاه‌های تولیدی و کسب و کارها و کوچک‌تر شدن سفره معیشت اقشار مختلف، نتیجه آن بود.
کرونا به‌جز اثر منفی بر اقتصاد ایران، جان‌های عزیز زیادی را از خانواده بزرگ ایرانیان گرفت و مفهوم‌های بسیاری از جمله «مفهوم سوگواری و ترحیم» را تغییر داد.
زندگی در دوران کرونا هم‌زمان با تحریم‌های اقتصادی علیه حکومت ایران، موجب پدیدآمدن وضعی بی‌سابقه در همه ارکان زندگی مردم به نسبت یک‌صد سال گذشته شد.
انتخابات آمریکا فرصت و تهدید هم‌زمان برای ایران
در سال ۱۳۹۹ برگزاری انتخابات آمریکا و انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور در این کشور در رقابتی سخت و مورد توجه محافل سیاسی در سراسر جهان، نه‌تنها بر شرایط سیاسی ایالات متحده امریکا، بلکه بر معادلات سیاسی همه کشورها تاثیری عمیق گذاشت.
برای ایران نیز که جریان‌های سیاسی تندرو بیشتر تمایل به انتخاب مجدد دونالد ترامپ، به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا داشتند، شکست وی کمتر یک سال مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری ایران و اعلام رئیس‌جمهور جدید این کشور در خصوص تمایل به بازگشت سریع به برجام، شکاف‌های سیاسی را عمیق‌تر و معادلات سیاسی درون حاکمیت را پیچیده‌تر کرد.
افغانستان، سوریه و عراق صحنه رقابت ایران با رقبای منطقه‌ای
افغانستان نیز در سال ۱۳۹۹ شاهد حوادث غم‌انگیز و تلخ بسیاری بود که مهمترین آن انجام عملیات انتحاری در دانشگاه کابل بود که منجر به کشته‌شدن تعدادی از دانشجویان شد. همچنان موضوع تحرک نظامی طالبان و صلح با این گروه نظامی در افغانستان حل‌نشده باقی ماند و دولت جدید افغانستان نیز توفیقی برای حل این مشکل با وجود دخالت‌های ذی‌نفعان منطقه‌ای پیدا نکرد.
نبرد در سوریه و شرایط یمن نیز در سال ۱۳۹۹ تغییر جدی کرد که نشان از تمایل روسیه و ترکیه به‌عنوان بزرگ‌ترین نقش‌آفرینان نبرد سوریه، برای خروج این کشور از بحران با جلب نظر اتحادیه عرب به‌خصوص عربستان سعودی و امارت متحده عربی داشت. این در حالی بود که حکومت ایران تلاش زیادی برای همسو نشان‌دادن این کشورها با خود در سیاست خارجی داشت. اما در نهایت به قول فرمانده سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران در خصوص وضع روابط سیاسی ایران در منطقه و جهان؛ « در بهترین حالت دوستان با ما فقط دشمنی نمی‌کنند.»
در این میان به‌وضوح مشخص بود که رابطه ایران با دولتمردان کشور ترکیه و روسیه نیز رو به سردی گذاشته است و دیگر خبری از رفت‌وآمدهای با آغوش باز میان دو طرف در سال ۱۳۹۹ نبود.
وضعیت کشور عراق، همسایه جنوبی ایران در سال ۱۳۹۹ نیز حرکت به‌سوی ثبات اقتصادی و کم شدن موج اعتراض‌ها به شرایط سیاسی این کشور بود که شاید نشان از اثر مثبت اصلاحات و تحولات سیاسی داشت.
سفر رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق و دیدار وی با آیت‌الله سیستانی درست زمانی که عالی‌ترین مقام مذهبی عراق مدتی قبل از پذیرفتن رئیس قوه قضائیه ایران در بیت خود امتناع کرده بود از یک سو نشان از حرکت عراق به سمت آرامش و از سوی دیگر حفظ فاصله با ایران داشت.
هرچند همچنان رقابت ایران با متحدان منطقه‌ای دولت عراق و متحدان جهانی این کشور بر سر منافع سیاسی و نفوذ بیشتر، به عنوان یکی از مهمترین عوامل بی‌ثباتی در کشور عراق به‌حساب می‌آید. مسئله‌ای که سیاستمداران عالی‌رتبه این کشور نیز از اشاره به آن‌گاه در مذاکرات خود با مقامات ایرانی ابایی ندارند.
نمایش مبارزه با فساد و تشدید برخورد با مخالفان در سال ۱۳۹۹
در ایران اما گفته شد سال گذشته دست دولت بیش از همیشه در جیب مردم بود. این مهم از طریق ایجاد بی‌ثباتی در بازار بورس و فشار بر بانک‌ها برای پایین نگه‌داشتن نرخ بهره و استقراض از بانک مرکزی، همچنین دخالت در بازار مسکن و تشدید فساد ساختاری در بخش‌های اجرایی محقق شد.
موضوع پرونده‌های فساد اقتصادی و بی‌سرانجام و ابتر ماندن بسیاری از آن‌ها با وجود وعده‌های رئیس جدید قوه قضائیه برای مبارزه با فساد. تشدید اعدام مخالفان سیاسی ایران در کردستان، سیستان و بلوچستان و خوزستان. صدور احکام شدید برای روزنامه‌نگاران، نویسندگان و فعالان اجتماعی و مدنی. برخورد با نهادهای مدنی مانند جمعیت امام علی. اعدام روح‌الله زم خبرنگاری که سال قبل گفته شد توسط عوامل امنیتی ایران در کشور عراق ربوده شده است. و ربایش چند تن از دیگر مخالفان رژیم ایران در کشورهای همسایه از جمله جمشید شارمند و حبیب فرج‌الله کعب با کمک کارتل‌های جنایتکار در این کشورها و صدور حکم ۲۰ سال حبس برای دیپلمات ایرانی متهم به اقدام برای بمب‌گذاری در همایش مجاهدین خلق در اروپا از دیگر حوادث مهم سال ۱۳۹۹ بودند.
اعدام نوید افکاری که دستگاه قضایی ایران وی را متهم به قتل در وقایع سال ۱۳۹۸ معرفی کرده بود. اما او گفته بود زیر شکنجه ناچار به اعتراف شده به‌صورت یکباره و مرگ تکان‌دهنده و مرگ بهنام محجوبی درویش گنابادی زندانی و ضرب و شتم زنان در بند سیاسی و تبعید شبانه ایشان به زندان‌های دیگر در ایران از وقایعی بودند که جامعه را به شدت تحت تأثیر قرار داده و اندوهگین کردند.
سال حضور چشمگیرتر شاهزاده رضا پهلوی در صحنه سیاسی ایران
سالی که گذشت با فعالیت بیشتر شاهزاده رضا پهلوی و خانواده وی در سپهر سیاسی ایران نیز همراه بود. همچنین گروه‌های سیاسی دیگر به‌خصوص احزاب چپ، مخالفان با اعدام و گروه‌های پیگیر حقوق زنان و اقلیت‌ها در ایران نیز طی این سال با وجود محدودیت‌های ناشی از کرونا فعالیت‌های گسترده‌ای را در سراسر جهان تدارک دیدند.
کشف واکسن کرونا و آغاز واکسیناسیون که امیدی برای پایان یافتن این بحران بزرگ سلامت برای جامعه بشری بود. موفقیت‌های علمی، تغییرات اقلیمی و آب‌وهوایی ناشی از کم شدن فعالیت‌های مختلف در سطح کره زمین به نفع محیط‌زیست. برگزار نشدن و کم‌رنگ شدن رویدادهای بزرگ ورزشی در جهان از دیگر مسائل مهمی بودند که سال ۱۳۹۹ خبرساز شدند.
وضع وخیم حقوق بشر در ایران طی سال ۱۳۹۹
اما زندانی شدن تعداد زیادی از اعضاء کانون نویسندگان ایران به‌خصوص سه نفر از هیئت دبیران این کانون و همچنین حوادث سراوان و کشته‌شدن تعدادی از سوخت‌بران در سیستان و بلوچستان در اثر شلیک مستقیم نیروهای نظامی نیز مسائلی بودند که گفته شد علاوه بر اینکه روشنگر وخیم‌تر شدن اوضاع حقوق بشر در ایران است. نشانه‌ای از تحقق پیش‌بینی اقتصاددانانی است که در ابتدای سال به حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران در نامه‌ای نوشته بودند، تداوم شرایط کرونا و تحریم و فشار اقتصادی بر مردم در مناطق حاشیه‌ای و استان‌های فقیرنشین کشور در پایان امسال و سال آینده زمینه‌ساز اعتراض گسترده فقرا خواهد شد.
سال ۱۳۹۹ همچنین در شش‌ماهه آخر و هرچه زمان انتخابات ریاست‌جمهوری نزدیک‌تر شد، دوران اعلام آمادگی نظامیان در ایران برای قبضه کامل دولت رسمی بود.
تعداد سردارانی که در پایان این سال برای حضور در رقابت ریاست‌جمهوری اعلام آمادگی کردند نشان از اراده جدی نزد نظامیان برای حضور در مناصب عالی سیاسی بود. تلاشی که در سال‌های قبل با وجود حضور سردارانی مانند محسن رضایی، علی شمخانی و محمدباقر قالیباف موفق نبود.
سال ۱۴۰۰ با آغاز رقابت‌های سیاسی برای تصدی عالی‌ترین مقام اجرایی در ایران، میانه کرونا، تحریم و مسائل و مشکلات داخلی و خارجی برای ایران، سال امیدواری برای پیدا شدن فرصتی برای عبور از بحران است. بحران معیشت، فساد اقتصادی و سیاسی، فقر و فلاکت فراگیر و تنگنای تشدید مسائل ضد حقوق بشری در ایران.