حماس از کمک‌های مالی و تسلیحاتی جمهوری اسلامی استقبال می‌کند اما میگوید حاضر نیست مجری سیاست‌های منطقه‌ای آن باشد. ایران و متحدان شیعه‌اش میل دارند حماس را بیش از پیش به “محور مقاومت” خود پیوند زنند.
یک هفته پیش، پس از ۱۱ روز درگیری نظامی کم‌سابقه میان گروه‌های اسلامگرای فلسطینی در باریکه غزه و اسرائیل، سرانجام دو طرف با برقراری آتش‌بس موافقت کردند.
تظاهرات در تهران در حمایت از فلسطینیان، ۱۳ مه ۲۰۲۱
چند ساعت پس از اعلام آتش‌بس، اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در یک سخنرانی تلویزیونی گفت نمی‌تواند به قدر کافی از آنهایی که با کمک‌های مالی و تسلیحاتی از “مقاومت شجاعانه” حمایت کردند قدردانی کند.
او از جمله از جمهوری اسلامی به خاطر دریغ نکردن “کمک‌های مالی، تسلیحاتی و فنی” به گروه‌های فلسطینی به طور خاص تشکر کرد.
دو گزارشگر روزنامه “فرانکفورتر آلگماینه” (FAZ) از غزه و بیروت در مقاله مشترکی که جمعه ۲۸ مه (هفتم مرداد) منتشر شد به بررسی روابط جمهوری اسلامی و حماس پرداخته و نوشته‌اند که پس از آغاز دور جدید درگیری‌های نظامی در منطقه چند روز طول کشید تا تهران به طور رسمی به آن واکنش نشان داد.
برخی ناظران عکس‌العمل با تاخیر جمهوری اسلامی را به در جریان بودن مذاکرات احیای برجام در وین نسبت می‌دهند. تاکنون ارتباط مشخصی میان این دو رویداد قابل اثبات نیست.
پشتیبانی از فلسطینیان به خاطر دشمنی با اسرائیل
حمایت جمهوری اسلامی، به عنوان یک حکومت مذهبی شیعی از گروه‌های سنی فلسطینی سابقه‌ای طولانی دارد و هسته اصلی این پشتیبانی علیه اسرائیل شکل گرفته است.
یک افسر ارشد ارتش اسرائیل به گزارشگر “فرانکفورتر آلگماینه” میگوید منشاء ۹۰ درصد دانش نظامی مورد استفاده حماس و گروه جهاد اسلامی ایرانی است.
اغلب کارشناسان معتقدند جمهوری اسلامی به دلیل دشواری زیاد انتقال کالا و تجهیزات به باریکه غزه از سال‌ها پیش با انتقال دانش و آموزش شبه‌نظامیان گروه‌های فلسطینی امکان تولید بومی راکت و دیگر جنگ‌افزارها را برای آنها فراهم کرده است.
ظاهرا تمام این کمک‌ها و حمایت‌های مالی و تسلیحاتی باعث نشده که حماس به طور کامل در خدمت سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی قرار گیرد و در مناطقی خلاف آن هم عمل می‌کند.
تلاش نیروی قدس برای نزدیکی با حماس
جمهوری اسلامی تمایل دارد اسلام‌گرایان فلسطینی را بیش از پیش به آنچه “محور مقاومت” می‌خواند و هدفش نابودی اسرائیل است پیوند زند.
حدود دو هفته پیش اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس، واحد برون‌مرزی سپاه پاسداران در یک گفتوگوی تلفنی با اسماعیل هنیه درباره ادامه حمایت‌های مالی و تسلیحاتی جمهوری اسلامی به او اطمینان داد.
نیروی قدس کار سازماندهی گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه را بر عهده دارد. همزمان با گفتوگوی تلفنی قاآنی و هنیه، نعیم قاسم مرد شماره ۲ حزب‌الله لبنان در بیروت از دفتر حماس در بیروت بازدید و بر ایستادگی “مقاومت” در کنار فلسطینیان تاکید کرد.
جمهوری اسلامی و نیروهای شیعه مورد حمایتش در لبنان در جریان درگیری‌های ۱۱ روزه اخیر اقدام مشخصی در پشتیبانی از فلسطینیان نداشته‌اند. برخی ناظران می‌گویند آنها فقط شاهد بودند که راکت‌های حماس چگونه سامانه دفاع ضد موشکی اسرائیل را آزمایش می‌کند و اسرائیلی‌ها چگونه مواضع و زیرساخت‌های آنها را در باریکه غزه هدف قرار می‌دهند و احتمالا از این مشاهده درس‌هایی هم گرفته‌اند.
استقبال ساکنان غزه از اعلام آتش‌بس، ۲۱ مه ۲۰۲۱
با این همه حماس به طور مستقیم به “محور مقاومت” تعلق ندارد و مایل نیست بخشی از آن باشد. یحیی سنوار، رئیس جنبش حماس در باریکه غزه به FAZ میگوید او به خاطر کمک‌های تسلیحاتی و انتقال دانش نظامی از ایران سپاسگزاری می‌کند.
او میگوید جمهوری اسلامی بزرگترین تامین‌کننده مالی و تسلیحاتی گردان‌های قسام، بازوی نظامی حماس است. سنوار می‌افزاید به جز ایران برخی کشورهای مسلمان و اشخاص نیز برای تامین نیازهای مالی حماس همکاری می‌کنند.
خودداری حماس از همراهی با سیاست‌های منطقه‌ای ایران
رئیس حماس در غزه در عین حال تاکید کرده که هیچ کمک‌کننده‌ای هرگز نمی‌تواند برای کمک‌های خود شرط بگذارد که این گروه بخشی از جریانی باشد که آنها رهبری می‌کنند یا بر آن تسلط دارند. او افزود ایران به خاطر “تعهدات دینی” خود به فلسطینیان کمک می‌کند.
در حقیقت جمهوری اسلامی از نیروهای تحت حمایتش برای مقابله با اسرائیل و قدرت‌های رقیب در منطقه استفاده می‌کند اما حماس هدف مبارزات خود را خاتمه دادن به “اشغال اسرائیل” می‌داند.
یحیی سنوار میگوید: «ما برای مبارزات خود از کمک‌های اقتصادی، نظامی و سیاسی که از کشورهایی نظیر ایران، ترکیه، مصر یا قطر می‌رسد خوشحال می‌شویم.»
او همچنین تاکید می‌کند که حماس برای این ارزش زیادی قائل است که بخشی از ائتلافی که یکی علیه ائتلاف دیگری تشکیل می‌دهد نباشد و اگر عربستان سعودی هم قصد کمک داشته باشد یک روز هم در پذیرش آن تعلل نمی‌کند.
عدنان ابوعامر، استاد علوم سیاسی در باریکه غزه میگوید حماس برای پیشبرد اهداف خود از امکانات مختلفی بهره می‌گیرد؛ در حالی که پول از قطر می‌رسد، ترکیه خدمات رسانه‌ای ارائه می‌کند و مصر در عرصه دیپلماتیک یاری می‌رساند، اما ارتباط نظامی با تهران تنگاتنگ‌تر از بقیه است.
در حالی که میان تهران و غزه اتحادی برپایه تامین منافع شکل گرفته حماس دلایل زیادی دارد که سرسپرده و دنباله‌روی نیروی قدس نباشد.
به نوشته FAZ این مسئله از حال و هوای حسی هواداران حماس آغاز می‌شود زیرا اغلب فلسطینیان به ایران احساس نزدیکی نمی‌کنند.
اختلاف در عراق و یمن
ابوعامر میگوید حماس برخلاف جمهوری اسلامی در عراق از گروه‌های سنی حمایت می‌کند و حمله‌های شیعیان حوثی مورد حمایت ایران در یمن به اهدافی در عربستان را نیز محکوم کرده است.
ابتدای سال جاری میلادی زمانی که در سالروز کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس پلاکاردی با تصویر او در اورشلیم نصب شد بلافاصله پائین کشیده شد.
سال گذشته پس از کشته شدن سلیمانی که نزدیک فرودگاه بغداد هدف حمله پهپادی نیروهای آمریکایی قرار گرفت، اسماعیل هنیه درخواست جمهوری اسلامی برای نامیدن او به عنوان “شهید قدس” را پذیرفت اما به گفته ابوعامر این مسئله به بحث‌ها و مشاجره‌های شدیدی درون حماس دامن زد.
بسیاری از اعضای حماس قاسم سلیمانی را مسئول حمام‌های خونی می‌دانند که نیروهای شیعه تحت حمایت جمهوری اسلامی در مقابله با گروه‌های سنی در سوریه به راه انداخته‌اند.
سوریه میدان دیگر اختلاف حماس و ایران
در جریان اوج گرفتن جنبش اعتراضی علیه رژیم بشار اسد روابط حماس با دمشق تیره شده و اسلام‌گرایان فلسطینی دفتر سیاسی خود را از پایتخت سوریه به قطر منتقل کردند.
در جنگ داخلی سوریه حماس جانب گروه‌هایی را گرفته که با نیروهای دولتی مورد حمایت ایران و گروه‌های تحت فرمانش جنگیده‌اند. یکی از این گروه‌ها اخوان‌المسلمین است که پیشینه حماس نیز به آن باز می‌گردد.
با آغاز بحران در سوریه جمهوری اسلامی کمک‌های خود به حماس را کاهش داد و روابط میان دو طرف تا مدت‌ها به سردی گرائید.
این روابط از مدتی پیش دوباره بهبود یافته است. حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان به تازگی از “جو مثبتی” که میان این گروه شیعه مورد حمایت جمهوری اسلامی و حماس به وجود آمده تقدیر کرد.
مدتی پیش ویدئویی در فضای مجازی منتشر شد که در آن شبه‌نظامیان شیعه مورد حمایت ایران در عراق آمادگی خود برای نبرد در کنار “برادران فلسطینی” را اعلام کرده‌اند.
حماس بلافاصله این مسئله را قاطعانه رد کرد و به صراحت اعلام کرد که در باریکه غزه یک جنگجوی شیعه هم حضور ندارد.
دویچه وله: