آدولف هیتلر در کتاب «نبردِ من» می‌نویسد «در دروغ بزرگ همواره نیرویی برای باور کردن وجود دارد». این باورِ هیتلر از سوی گوبلز، وزیر اطلاع‌رسانی، مبنای استراتژی تبلیغاتی رایش سوم قرار گرفت. در کتاب «یک تحلیل فلسفی از هیتلر» به‌نقل از یک گزارش کارشناسی بخشی از رفتار هیتلر چنین توصیف شده است: «اولین قانون او این است که هیچ‌وقت نگذارید مردم دلسرد شوند، هیچ‌وقت خطا و تقصیری را نپذیرید، هیچ‌وقت تصدیق نکنید که دشمن ممکن است صفت خوبی داشته باشد، هیچ‌وقت جایی برای جایگزین باقی نگذارید، در آن واحد روی یک دشمن متمرکز شوید و تقصیر هر اتفاق بدی را بر گردن او بیندازید. مردم دروغ بزرگ را زودتر از دروغ کوچک باور می‌کنند و اگر دروغی را مکررا تکرار کنید، دیر یا زود آن را باور خواهند کرد.»
آثار تحریم انتخابات در ایران که شامل کاهش مشارکت و تعداد بالای آراء باطله در انتخابات ریاست جمهوری اخیر بود، به معضلی برای جمهوری اسلامی تبدیل شد. سخنرانی روز گذشته آیت‌الله خامنه‌ای نشان می‌دهد که او سعی در کاهش آثار این عدم مشارکت مشروعیت زدا دارد. او در این کار حتی دست به دامان آرای باطله شد و دهندگان رای‌های باطله را هم به جمع علاقه‌مندان نظام پیوند زد، این در حالی بود خود رهبر جمهوری اسلامی پیش از انتخابات دادن رای سفید را که باطله محسوب می‌شود، حرام خوانده بود.
آیت‌الله خامنه‌ای در چند روز گذشته سه بار این انتخابات را «حماسه» نامیده است. یک بار در پیامی که فردای انتخابات داد و بر خلاف دوره‌های گذشته پیروزی فرد منتخب را تبریک نگفت، و دو بار در سخنرانی روز ۷ تیر به مناسبت روز قوه قضائیه. رهبر جمهوری اسلامی در جای جای سخنرانی اخیر خود تلاش کرد که القا کند که مشارکت در انتخابات کافی بوده و کسانی که قصد تحریم داشتند به هدف خود نرسیدند، در عین حال اما «بیگانگان» را هم قابل سرزنش دانست.
علاوه بر رهبر جمهوری اسلامی، بسیاری از مقامات حکومتی هم پس از انتخابات تلاش کردند مشارکت پایین را توجیه کنند. احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران روز ۳۱ خرداد در سخنرانی خود گفت که انتخابات این دوره «شکوه خاصی» داشت.
بیگانگانی که معیشت و ردصلاحیت را هدف گرفتند
رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی روز گذشته از انتخابات و مشارکت مردم سخن گفت و با انکار مشارکت پایین، به دلایلی پرداخت که «می‌توانست» مشارکت را کاهش دهد. این در حالی است که کمترین نرخ مشارکت انتخاباتی جمهوری اسلامی تا پیش از دوره سیزدهم ۵۱ درصد بود. «حماسه» خواندن انتخابات ۱۴۰۰ از سوی آیت الله خامنه ای و اطرافیان او، واکنشی به ترومای ایجاد شده از میزان مشارکت پایین ۴۸ درصدی است. نوعی فرار به جلو برای پنهان کردن شکست سنگین.
واژه‌های «بیگانه» و «دشمن» جایگاه ویژه‌ای در سخنان آیت‌الله خامنه‌ای دارد. اصرار بر وجود دشمنی خارجی که همواره در تلاش است تا به جمهوری اسلامی ضربه بزند، توجیهی برای نپذیرفتن و بر عهده نگرفتن مسئولیت مشکلات کشور است.
«حماسه» خواندن انتخابات ۱۴۰۰ از سوی آیت الله خامنه ای و اطرافیان او، واکنشی به ترومای ایجاد شده از میزان مشارکت پایین ۴۸ درصدی است.
آیت الله خامنه ای به «حماسه‌آفرینی ملت» در انتخابات ۲۸ خرداد اشاره کرد و برخی تلاش‌ها در «فضای مجازی و رسانه‌ای برای انکار کار بزرگ مردم» را بیهوده خواند و گفت: «این انتخابات حقا و انصافا یک حماسه بود و تحلیلگرانی که چشم به انتخابات ایران داشتند، فهمیدند چه اتفاق مهمی رقم خورد.»
او از «فعالیت هزاران دستگاه تبلیغاتی» سخن گفت، دستگاه هایی که به باور او «رسانه‌های آمریکایی، انگلیسی و برخی کشورهای مرتجع و روسیاه» بودند، رهبر جمهوری اسلامی گفت که «تعدادی از عناصر خائن ایرانی برای منصرف کردن مردم از حضور در انتخابات» به کار گرفته شدند و این موضوع را در دنیا بی سابقه خواند و افزود: «آنها به برخی بهانه‌ها مانند مشکلات معیشتی یا بعضی حوادثی که بعدا رخ داد مانند بحث احراز یا عدم احراز صلاحیتها نیز امید بسته بودند.»
در این سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای به طور مشخص از «اختلاف نظر» خود با شورای نگهبان در مورد یک یا دو نامزد سخن گفت، اما بلافاصله افزود: «اما اعضاء محترم این شورا را افراد متشرع، پرهیزگار و مقید به وظیفه دینی می‌دانم که بر طبق قانون و وظیفه دینی عمل می‌کنند. امید بیگانگان این بود که بر اثر این بهانه‌ها مشارکت در انتخابات به ۲۰ تا ۲۵ درصد برسد که این امید محقق نشد.»
علی‌رغم اختیارات گسترده رهبری و «ولایت مطلقه» او بر فقهای شورای نگهبان، سخنان اخیر آیت‌الله خامنه ای، اختلاف نظر او را با این شورا نسبت به رد صلاحیت «یک یا دو» نامزد القا می‌کند. او پس از رد صلاحیت‌های گسترده گفت در جریان بررسی صلاحیتها به برخی از داوطلبان پست ریاست جمهوری جفا و ظلم شده است. خامنه‌ای در آن زمان بدون نام بردن از نهاد یا سازمانی از دستگاه‌ها خواست که جبران کنند. شورای نگهبان در اطلاعیه‌ای پاسخ داد که در بررسی‌ها مجموعه‌ای از موضوعات، مستندات و مدارک مورد ارزیابی قرار گرفته و برخی گزارش‌های نادرست در نظریه نهایی شورای نگهبان موثر نبوده است.
در انتخابات سال ۱۳۸۴، آقای خامنه‌ای با حکم حکومتی آقایان معین و مهرعلیزاده را به رقابت‌های انتخاباتی برگرداند و موازنه انتخابات را به نفع اصول‌گرایان بر هم‌زد.
رهبر جمهوری اسلامی در این بخش از سخنان خود در نهایت تحریم انتخابات را بی اثر دانست و آن را تلاش ناکام دستگاه‌های تبلیغاتی خارجی نامید و با انتقاد ضمنی از ردصلاحیت‌ها، گفت که این اقدام شورای نگهبان تاثیری در میزان مشارکت نداشته است.
کرونا؛ دوست نظام یا دشمن آن؟
شیوع بیماری کرونا در این دوره از انتخابات به کمک جمهوری اسلامی آمد تا بتواند بخشی از کاهش مشارکت را به همه‌گیری این ویروس مرتبط کند.
رهبر جمهوری اسلامی با استناد به «محاسبات کارشناسان» گفت که «مسئله کرونا تأثیر حدود ۱۰ درصدی بر مشارکت» داشته است و افزود: «با وجود همه این مسائل، مردم با صفوف پر شور و اظهارات پر انگیزه خود از ساعات اول صبح، حماسه عظیم و واقعی آفریدند و مشت محکمی بر سینه تحریم‌کنندگان و مخالفان و معارضان انتخابات زدند.» او در نهایت پر حساب و کتاب خود این ده درصد را هم به حساب نظام ریخت و رای مثبت به جمهوری اسلامی را تا ۶۰ درصد تخمین زد.
او برنده انتخابات ۲۸ خرداد را «ملت ایران و همه کسانی که به شور و هیجان انتخابات کمک کردند» دانست و گفت نامزد هایی که رای نیاوردند نیز برنده هستند. آیت الله خامنه ای تلویحا تحریم کنندگان انتخابات را بازنده نامید و گفت: «بازنده انتخابات کسانی هستند که همه تلاش خود را کردند که مردم را از صندوق رأی دور کنند اما مردم با حضور خود، آنها را طرد و امید و طمع‌شان به نتیجه انتخابات را ناکام کردند.»
بنا نهادن نظام بر پایه آرای باطله
رهبر جمهوری اسلامی آراء باطله را نیز از قلم نینداخت و آن را به نفع نظام مصادره کرد. او با غلط خواندن برخی تحلیل ها گفت: «این آراء، ابدا به معنای جدایی آنها از نظام نیست، بلکه بر عکس است، زیرا کسی که پای صندوق رأی آمده و فرد مقبول خود را در لیست نامزدها ندیده ولی اسم شخص مورد نظرش را نوشته یا رأی سفید داده، در واقع علاقه‌مندی خود را به صندوق رأی و نظام نشان داده است.»
این در حالی است که چند هفته پیش از انتخابات نشریه خط حزب الله در شماره دویست و نود و یک خود در مورد رای سفید از آیت الله خامنه ای استفتاء کرده و پرسیده بود که حکم رای سفید و بی نام دادن چیست؟ و رهبر جمهوری اسلامی پاسخ داده بود که «در هر صورت اگر رای سفید دادن موجب تضعیف نظام اسلامی باشد، حرام است.»
آیت الله خامنه ای در سخنرانی خود با متنوع خواندن سلیقه‌ها گفت که «همه نامزدهای محترم بر خلاف القاء دشمن در این مسئله هم‌نظر بودند که مشکلات اقتصادی کشور راه‌حل دارد و بن‌بستی وجود ندارد.» او نسبت به برخی بداخلاقی ها در مناظرات ابراز تاسف کرد. و از برخورد خوب مسئولان و نامزد ها و تبریک به رئیسی تقدیر کرد.
احمد خاتمی تحریم را به رسمیت شناخت
به نظر می‌رسد که توجیه کاهش مشارکت در دستور کار وعاظ نظام نیز قرار گرفته است. احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران نیز سخنان مشابهی در مورد انتخابات سخن گفته است. او در بخشی از سخنان خود برخلاف آیت الله خامنه ای تحریم مردمی را تایید کرد و به عده‌ای از مردم پای صندوق‌ها نیامدند اشاره کرد و گفت که نظام با این بادها نمی‌لرزد.
خاتمی گفت که «این دوره (انتخابات) شکوه خاصی داشت و از ویژگی‌های متعددی برخوردار بود.» او نیز همانند آیت الله خامنه ای از «خارجی هایی» گفت می خواستند «مردم را از حضور از پای صندوق‌های رای منصرف کنند.» و انتظار مشارکت ۱۵ تا ۲۵ درصدی داشتند. او گفت کرونا ۱۰ درصد در عدم مشارکت سهم داشته است.
خاتمی با بیان اینکه نمی‌خواهیم کسی را متهم کنیم تلویحا از دولت حسن روحانی انتقاد کرد و گفت که «دستگاه‌های هویت سنجش از اول تا آخر شب دچار اخلال بودند و قطع می‌شدند.» و تاکید کرد که «دستگاه‌های قضایی باید به این موضوع رسیدگی کنند.» خاتمی «نیامدن ۲۰ تا ۲۵ درصد مردم در پای صندوق رای» را معمول دانست. و در کنایه به دولت گفت: «اینکه اکنون عده‌ای می‌گویند مردم چرا پای صندوق رای نیامدند باید پاسخ‌گوی این پرسش خودشان باشند که شما مسئول بوده‌اید.»
امام جمعه موقت تهران با تقسیم مردم به پنج گروه در انتخابات گفت کسانی که رای باطله دادند فرصت سوزی کردند و افزود: «افرادی هستند که با هدف آسیب زدن به انقلاب از حضور پای صندوق رای طفره رفتند و به این گروه اعلام می‌کنم که این انقلاب و نظام شجره طیبه است اصل آن ثابت است و با این بادها نمی‌ارزد.»
برای بسیاری از کسانی که به صندوق رای انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری نه گفتند، تجربه ناکام سال‌ها شرکت در انتخابات و عدم تغییر شرایط، وضعست معیشتی نابسامان و سرکوب گسترده مردم، اصلی‌ترین عوامل بود. مشارکت حداقلی به پروپاگاندای رسانه‌ای و سیاسی جمهوری‌اسلامی ضربه زد و میلیون‌ها نفر از مردم ناراضی با عمل مشترک خودداری از شرکت در انتخابات، متحد شدند. رهبر جمهوری اسلامی همواره بخش عمده‌ای از تبلیغات سیاسی نظام را شخصا انجام می‌دهد و تریبون‌های حکومت مطالب او را تکرار و بازتولید می‌کنند. او از واقعیات جاری جامعه ایران سخن نمی‌گوید، اما برای اثبات پیشرفت کشور و وخامت اوضاع در غرب بارها سخنرانی کرده است. آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی اخیر خود هم خواسته به مردم القا کند که حاکمیت انتخاباتی موفقیت آمیز را پشت سر گذاشته است، اما تناقض‌گویی‌های او تنها به خشم مردم دامن می‌زند.
زیتون ـ یلدا امیری: