«آتنا دائمی»، فعال مدنی که با اتهاماتی همچون «تبلیغ علیه نظام» و «توهین به رهبر جمهوری اسلامی»، از سال ۱۳۹۵ در زندان بود، شامگاه دوشنبه چهارم بهمن ۱۴۰۰ از زندان «لاکان» رشت آزاد شد.
این فعال مدنی طی ۵ سال گذشته علی‌رغم شرایط نامساعد فیزیکی هرگز از حق مرخصی بهره‌مند نشد و در ۲۶اسفند۱۳۹۹ از زندان «اوین» به زندان لاکان رشت تبعید شد.
آتنا دائمی یک فعال حقوق کودکان کار بود؛ اما در حوزه‌های مختلفی همچون مخالفت با اعدام، دفاع از حق تحصیل بهاییان و محکوم کردن اعدام‌های دسته‌جمعی دهه شصت در ایران فعالیت می‌کرد.
خانواده دائمی طی سال‌های گذشته پیوسته در مورد وضعیت آتنا در زندان اطلاع‌رسانی کردند و همین موجب شد که همه آن‌ها تحت فشار نیروهای امنیتی قرار بگیرند تا جایی که دستگاه قضایی برای دو خواهر او نیز مجازات زندان صادر کرد.
آتنا دائمی چه زمانی آزاد شد؟
در ویدیویی که از آزادی آتنا دائمی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده، مادرش شگفت‌زده و غافلگیر شده است. چند بار تاکید می‌کند: «چرا نگفتید؟ واقعا آزاد شده؟» خواهرانش راهرو را گل‌باران می‌کنند و والدینش عمیق و از ته دل می‌خندند و او را در آغوش می‌کشند.
یکی از دوستان نزدیک آتنا دائمی به ایران‌وایر می‌گوید: «تا ساعت ۳ بعدازظهر دیروز حتی خود آتنا هم از اینکه قرار است آزاد بشود، خبر نداشت. ساعت ۳ ماموران زندان به او گفتند آزادی، همین الان وسایلت را جمع کن و برو. او حتی گمان می‌کرد اشتباهی پیش آمده است. وقتی مطمئن شد که آزادی قطعی شده، به خواهرانش خبر داد. مادر آتنا اما تا لحظه آخر نمی‌دانست که او آزاد شده و دارد به خانه می‌آید. به او گفته بودند میهمان دارید و او در انتظار اعضای فامیل و دوستان نزدیک بود. »
این فرد نزدیک به آتنا می‌گوید، آزادی او به صورت مشروط یا موقت نیست و او «زودهنگام» آزاد شده؛ اما دستگاه قضایی جمهوری اسلامی حتی در روز آزادی این فعال مدنی هم دست از آزار او بر نداشت: «آتنا می‌بایست مرداد ۱۴۰۱ آزاد شود؛ اما این اتفاق چند ماهی ظاهرا جلو افتاده است. ماموران اجازه ندادند قبل از خروج از زندان یک دوش بگیرد. انگار داشتند از زندان بیرونش می‌کردند.»
«انسیه دائمی»، خواهر آتنا با انتشار ویدیویی از لحظات ابتدایی آزادی او در حساب کاربری توییتر خود نوشته است: «همه این سال‌ها در رویا و خواب و بیداری تصورم این بود که روز آزادی آتنا ما به استقبالش می‌رویم؛ حتی به موسیقی که قرار بود توی ماشین پخش شود هم فکر کرده بودم؛ اما او تنها از تبعید آزاد شد و بدون همراهی ما پنج ساعت تلخ را گذراند.»
آتنا دائمی کیست؟
آتنا دائمی در سال ۱۳۶۷ در تهران به دنیا آمد. در بحبوحه قدرت گرفتن داعش و حمله به مناطق کردنشین، در تاریخ ۲۹مهر۱۳۹۳ تجمعی مقابل سازمان ملل متحد در حمایت از کوبانی برگزار شد. آتنا دائمی و چند تن از دوستانش هم در این تجمع مسالمت‌آمیز حاضر شدند. آتنا که پیش‌تر به عنوان یکی از فعالان حقوق کودک و مخالفان با مجازات اعدام فعال بود، در پی شرکت در این تجمع بازداشت شد.
اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۴ شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی «محمد مقیسه»، آتنا دائمی را به اتهاماتی همچون «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی، تبلیغ علیه نظام و توهین به رهبری» به ۱۴ سال حبس محکوم کرد.
حکم صادر شده برای این فعال مدنی در دادگاه تجدیدنظر به ۷ سال کاهش یافت که با توجه به اعمال ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی اعلام شد، ۵ سال از این حکم قابل اجراست.
آتنا دائمی که از بهمن‌ماه ۱۳۹۴ با قرار وثیقه و تا پایان مراحل دادرسی آزاد شده بود، آذرماه ۱۳۹۵ برای اجرای حکم فراخوانده شد و به زندان رفت تا ۵ سال از بهترین روزهای عمرش را پشت میله‌های زندان بگذراند.
چرا در زندان برای آتنا دائمی پرونده جدید درست شد؟
سال ۱۳۹۷ رسانه‌ها از تشکیل پرونده جدیدی علیه آتنا دائمی و «گلرخ ایرایی»، فعال مدنی دیگری که با او در بند زنان زندان اوین بود، خبر داده و نوشتند بر اساس پرونده‌ای که برای آن‌ها باز شده و با رای شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران هر کدام از آن‌ها به ۳ سال و ۷ ماه حبس تعزیری محکوم شده‌اند. علاوه بر این، هر دوی این فعالان مدنی به دو سال محرومیت از عضویت در گروه‌ها و احزاب محکوم شده بودند.
مسئولان زندان مدعی شدند که این دو نفر در سالن ملاقات سرود خوانده و مرتکب «اهانت به بنیان‌گذار جمهوری اسلامی» شده‌اند. همچنین اقدام آن‌ها مصداق «اختلال در نظم زندان» بوده است. علاوه بر آن انتشار «نامه‌ها و بیانیه‌های مشترک از داخل زندان» و «اعتراض به اجرای حکم اعدام اعدام سه زندانی سیاسی کُرد (زانیار مرادی، لقمان مرادی و رامین حسین پناهی) از دیگر موارد اتهامی علیه آتنا دائمی و گلرخ ایرایی عنوان شد.
چرا آتنا دائمی دست به اعتصاب غذا زد؟
در تیرماه ۱۳۹۹ وکیل آتنا دائمی اعلام کرد برای پرونده دیگری، ۲ سال حبس و ۷۲ ضربه شلاق به مجموع احکام صادر شده برای موکلش اضافه شده است.
همان زمان «حسین دائمی»، پدر آتنا در گفت‌وگو با ایران‌وایر اعلام کرد که شاکی این پرونده وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه هستند و علت این شکایت را « شعار دادن علیه جمهوری اسلامی در زندان در شب ۲۲بهمن۹۸» عنوان کرد.
آتنا دائمی از ۱۹فروردین۱۳۹۶ تا ۱۰ خردادماه همان سال به مدت ۵۴ روز در اعتصاب غذا بود.
آذرماه ۱۳۹۵ وقتی ماموران برای بازداشت و اجرای حکم آتنا دائمی به منزل پدری او مراجعه کردند، خواهران آتنا در برابر رفتار خشونت‌آمیز ماموران به هنگام بازداشت مقاومت کرده بودند. با شکایت ماموران آتنا، انسیه و «هانیه دائمی» با تفهیم اتهام «ممانعت از اجرای حکم و توهین به ماموران نظام» توسط شعبه ۱۱۶۲ مجتمع قضایی قدس تهران، هر یک به سه ماه و یک روز حبس محکوم شدند.
آتنا اعلام کرد در مورد حکم خودش مشکلی ندارد؛ اما تا رفع اتهام از خواهرانش دست از اعتصاب غذا نخواهد کشید. سرانجام بعد از ۵۴ روز با اعلام حکم برائت انسیه و هانیه این اعتصاب غذای طولانی شکسته شد.
این فعال مدنی در مهرماه ۱۳۹۶ در حالی که هنوز در زندان بود، با تاخیری طولانی در یکی از بیمارستان‌های تهران مورد عمل جراحی کیسه صفرا قرار گرفت.
دستگاه قضایی اعلام کرده بود که او می‌تواند برای درمان به بیمارستان اعزام شود، مشروط بر اینکه دستبند و پابند داشته باشد؛ شرطی که مورد قبول آتنا دائمی واقع نشد.
سرانجام در روز ۲۰مهر۱۳۹۶ این جراحی چنان‌که آتنا دائمی خواسته بود، بدون دستبند و پابند صورت گرفت و آتنا پس از عمل دوباره به زندان منتقل شد.
چرا آتنا دائمی تبعید شد؟
روز سه‌شنبه، ۲۶اسفند۱۳۹۹ آتنا دائمی در حالی که می‌بایست با پایان حکم پنج سال حبس خود از زندان آزاد شود، با پابند و دستبند از زندان اوین به زندان لاکان رشت تبعید شد.
پدرش همان روزها در حساب کاربری توییتر خود نوشت: «به جای آزادی حالا در زندان لاکان رشت حدود ۴۰۰ کیلومتر دورتر از محل اقامتش در تهران، مشغول گذراندن احکامی است که در طول حبس اول برای او صادر شدند. سه سال و یک ماه حبس و ۷۴ ضربه شلاق.»
در دوران تبعید آتنا دائمی به زندان لاکان رشت مشکل ارتباط تلفنی با خانواده برای او و سایر زندانیان مدام برقرار بود. خانواده آتنا دائمی برای ملاقات با او می‌بایست هربار فاصله تهران تا رشت را طی می‌کردند و همین موجب شد آتنا برای دستیابی به حق تماس تلفنی برای دومین بار دست به اعتصاب غذا بزند.
او از ۲۱ تا ۲۶ مردادماه اعتصاب غذا کرد و بعد از شش روز و با وعده رسیدگی مسئولان به قطع شدن مکرر تلفن‌های زندان لاکان به اعتصاب غذای خود پایان داد؛ اما وقتی مشکل قطع ارتباط ادامه یافت، یک فایل صوتی درباره مشکلات زندان لاکان رشت منتشر کرد.
حسین دائمی پدر آتنا می‌گوید که انتشار این فایل صوتی منجر به بهبود وضعیت بیش از ۲۰۰ زندانی شد؛ چون دیگر تلفن‌ها قطع نشد.
درست یک روز بعد از انتشار فایل صوتی، کارت تلفن آتنا را از او گرفته و به او گفتند که پس از این حق تماس با بیرون را نداری، «چون حق نداشتی فایل صوتی به خارج از زندان بفرستی.»
آبان‌ماه ۱۴۰۰ توجه نهادهای حقوق بشری به سلب حق تماس تلفنی از آتنا دائمی در زندان جلب شد. «مری لاولور»، گزارشگر ویژه مدافعان حقوق بشر در سازمان ملل در حساب کاربری خود نوشت که مطلع شده این فعال مدنی بیش از دو ماه است، اجازه تماس تلفنی با خانواده‌اش را ندارد و از مقامات جمهوری اسلامی خواست تا هرچه سریع‌تر امکان تماس تلفنی این زندانی با خانواده‌اش را فراهم کنند.
یک هفته بعد ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی در توییتر پاسخ خانم لاولور را داد و نوشت: «نمایندگان ویژه باید به منابع قابل اعتماد استناد کنند. کمیسیون عالی حقوق بشر سازمان ملل در خبرها جست‌وجو کرده و این نتایج را به دست آورده است. او در هفت ماه گذشته ۳۴ بار با وکیل و خانواده‌اش دیدار کرده است. او همچنین با حفظ مقررات هیچ مشکلی برای تلفن زدن به خانواده‌اش ندارد.»
پدر آتنا در واکنش به این توییت ستاد حقوق بشر قوه قضاییه گفت که اگر حق تماس تلفنی از فرزندش سلب نشده بود، لازم نبود آن‌ها «هر هفته ۸۰۰ کیلومتر رفت و برگشت تا استان گیلان را برای دیدار با او بروند و بازگردند.»
هفت سالی که گذشت برای آتنا دائمی و خانواده‌اش روزهای دشواری بود. روزهایی که او پشت حصار بلند حبس همه تلاشش را کرد که قوی و سلامت بماند؛ اما شرایط زندان و محرومیت‌های مداوم او از حقوق انسانی یک زندانی موجب شد بارها بیمار شود، دست به اعتصاب غذا بزند، مجازات مضاعف شود و حتی تبعیدی ناعادلانه را تحمل کند.
ایران‌وایر: مریم دهکردی