در دو روز گذشته همزمان با بازگشایی دانشگاه‌ها در سال جدید، هشتگ #دانشگاه_تهران به یکی از هشتگ‌های داغ شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. دانشجویان این دانشگاه از آغاز سخت‌گیری‌های ماموران حراست این دانشگاه و برخورد با دانشجویان خبر داده‌اند و از سوی دیگر نامه مربوط به مقررات خوابگاه‌های دانشگاه تهران برای دانشجویان دختر بحث‌برانگیز شده است.
چرا نام دانشگاه تهران در دو روز گذشته در فضای مجازی مطرح شده است؟
«سمیرا»، دانشجوی سال چهارم دندانپزشکی دانشگاه تهران به «ایران‌وایر» می‌گوید: «متاسفانه دانشجویان ورودی جدید نمی‌دانند که سال‌هاست دانشجویان دختر این دانشگاه مقابل پوشیدن اجباری مقنعه ایستاده‌اند و با شال و روسری سر کلاس می‌روند.» او می‌گوید، او و دوستان هم‌‌دوره‌ای او هم وقتی به دانشگاه آمده‌اند، از دیدن دانشجویانی که مقنعه به سر ندارند، متوجه این موضوع شده‌اند: «ما دانشجویان دیگر را که سال بالایی بودند، دیدیم و متوجه شدیم، مقنعه دل‌بخواهی است و اجباری نیست؛ مثلا من خودم در روز کلاس‌های عملی مقنعه می‌پوشم که راحت کار کنم. اما بیشتر اوقات که کلاس تئوری داریم، دوست دارم با شال بیایم. اما دانشجویان ورودی جدید به خاطر شیوع کرونا و برگزاری کلاس‌های آنلاین سال بالایی‌ها را ندیده‌اند و از این موضوع خبر ندارند.» او توضیح می‌دهد: «این موضوع باعث شده به خاطر افزایش تعداد افرادی که مقنعه به سر دارند، ماموران حراست به آن‌هایی که مقنعه به سر ندارند، تذکر دهند و کارت دانشجویی‌شان را بگیرند؛ امری که تا پیش از امسال سابقه نداشته و حراست دانشگاه اصلا به این موضوع کار نداشت.»
«سهیل»، دانشجوی ادبیات دانشگاه تهران می‌گوید، در دو روز گذشته و همزمان با بازگشایی دانشگاه‌ها فعالیت نیروهای حراست دانشگاه تهران به وفور بیش از پیش شده است. او به «ایران‌وایر» می‌گوید: «الان ماه رمضان هم بهانه شده و حراست مدام دور دانشجوها می‌چرخد که نکند سیگار بکشند یا چیزی بخورند. به دخترها به خاطر نپوشیدن مقنعه که در دانشگاه تهران عجیب نیست، تذکر می‌دهند و کارت دانشجویی می‌گیرند.»
افزایش فعالیت حراست دانشگاه تهران در فضای مجازی نیز توسط دانشجویان دانشگاه تهران تایید شده است؛ مثلا کاربری با نام «سینا» در یک رشته توییت کوتاه به این موضوع اشاره کرده است. او نوشته است: «حراست دانشکده فنی دانشگاه تهران امروز با موتور از صبح افتاده بود به چرخیدن تو محوطه و به همه گیر می‌داد: آقا اینجا نشین فکر میکنن قراره سیگار بکشی. خانوم از فردا با مقنعه میای‌ها. اینجا چیزی نخورید، برید یه جای پرت بشینید، هی زنگ نزنن. و این‌ها در حالیه که هیچکدوممون سیگار نمیکشیدیم.»
او در توییت بعدی به موضوع دزدیده شدن مجسمه دانشکده فنی که درست روبه‌روی کیوسک حراست دانشگاه قرار دارد، اشاره می‌کند و می‌گوید: «شالی که دخترا داشتن، چیز عجیب غریبی نسبت به قبل کرونا نبود و حتی جایی که بچه ها ناهار می‌خوردن هم یه جای پرت خارج دید بود.
حالا از اون ور میای میبینی تندیس ذوب دانشکده متالورژی رو تو عید دزدیدن.
این تندیس وسط خیابون دانشکده فنی قرار داره و دقیقا تو دید اتاق حراسته ولی خب سیگار نکشیدن پسرا و مقنعه داشتن دخترا خیلی مهم تر از مواظبت از اموال دانشکده و دزدیده نشدن نماد هاشه دیگه مگه نه؟»
دانشجویان قدیمی دانشگاه تهران چه توصیه‌هایی دارند؟
«سحر» یکی از افرادی است که اواخر دهه ۸۰ در دانشکده مهندسی دانشگاه تهران درس خوانده است. او به «ایران‌وایر» می‌گوید: «فقط در مدت تحصیل یادم می‌آید، یک‌بار حراست خانم آوردند که لباس خانم‌ها را ببیند و بررسی کند. همان وقت دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا و دانشجوهای ادبیات اعتراض کردند و همان جا تحصن برگزار شد. کمتر از چند هفته خانم‌های حراست که جلوی در ورودی می‌ایستادند، دیگر نیامدند.» او توصیه می‌کند: «دانشجویان باید جلوی اجباری شدن مقنعه را بگیرند و اگر کوتاه بیایند این موضوع تبدیل به یک رویه می‌شود.» دانشجوهای قدیمی این دانشگاه در توییتر هم موضوعاتی شبیه آنچه را سحر گفت، مطرح کرده‌اند. مثلا کاربری نوشته است: «برسونین به گوش بچه‌های دانشگاه تهران که جلوی زورگویی‌های حراست وایسن. حجاب مقنعه هیچ وقت اجباری نبوده و نباید باشه. سیگار آزاده و این دگم بازیا رو برنتابید. اگر تا حالا این محدودیت‌ها اعمال نشده، به خاطر زیر بار نرفتن خود دانشجوهاست، شما هم ادامه بدید این راهو» کاربر دیگری هم با نام «هرا» نوشته است: «ما ۹۷ جلوی سالن آوینی هنرهای زیبا کتک نخوردیم و نجنگیدیم که شماها تا یه روز بدون مقنعه راهتون ندادن از فردا با چادر و چاقچور برین.
سالها سنگر #دانشگاه_تهران رو حفظ کردیم تا به شماها رسیده. به این راحتی دو دستی به دشمن تحویل ندین.»
کاربر دیگری در توییتر نوشته است: «دخترای تهران که امروز اولین بار رفتید دانشگاه، اگه گفتن شال و روسری سر نکنید، خیال نکنید قانونه و از فردا مقنعه سر کنید. ما یک روز هم مقنعه سر نمی‌کردیم. به گوش بقیه هم برسونید. امیدوارم با این فاصله ایجاد شده به عقب برنگردیم. هر چند همینش هم مسخره‌ست.»
بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی معتقدند، حراست دانشگاه تهران از فرصت تعطیلی دو ساله دانشگاه به خاطر شیوع ویروس کرونا استفاده کرده و از ناآگاهی ورودی‌های جدید که سال قبلی‌‌ها را ندیده‌اند، برای اجباری کردن مقنعه و … استفاده می‌کند.
سمیرا می‌گوید، در دو روز گذشته دانشجویان سالِ بالایی پیام‌های مختلفی در گروه‌های تلگرامی و واتس‌اپی دانشگاه گذاشته‌اند تا ورودی‌های جدید را نسبت به شرایط آگاه کنند.
موضوع مقررات خوابگاه دانشجویان دختر دانشگاه تهران چیست؟
مقررات خوابگاه دانشجویان دختر دانشگاه تهران یکی دیگر از موضوعات مورد توجه کاربران فضای مجازی بوده است.
در برگه‌ای که با نام «ضوابط و مقررات خوابگاه‌های دانشگاه تهران ویژه دانشجویان دختر» در شبکه‌های مجازی منتشر شده؛ آمده است که حداکثر ساعت تردد در خوابگاه دختران ۶ صبح لغایت یک ساعت بعد از نماز مغرب است. در این برگه آمده که دانشجویان باید برای بیرون ماندن از خوابگاه بعد از این ساعت از معاونت دانشجویی مجوز بگیرند. دانشجویان می‌توانند در منزل خویشاوندان خود که قبلا مشخصات آدرس و نسبت آن‌ها با دانشجو قید شده و به تایید اولیای قانونی او رسیده با رعایت سایر موارد حداکثر تا ۲ شب در هفته اقامت کنند.
دانشجویان متاهل ساکن در خوابگاه مجردی می‌توانند با ارائه مدارک تصویر شناسنامه، سند ازدواج و موافقت کتبی همسر نسبت به تردد بعد از ساعت قانونی اقدام نمایند.
«ضیا نبوی»، فعال دانشجویی با انتشار برگه مقررات خوابگاه دختران در یک توییت نوشته است: «ساعت ورود و خروج مجاز دانشجوهای دختر به خوابگاه دانشگاه تهران تقریبا شبیه ساعت باز و بسته شدن در هواخوری در زندان اوین است.»
کاربر دیگری نوشته است: «دانشگاه تهران آیین‌نامه اجرایی خوابگاه‌ها رو منتشر کرده و در اون روی ذلت دخترا تا جای ممکن تاکید کرده که نکنه یه وقت آرامش روانی سراغشون بیاد.
طبق اون شما اگه دختر باشی، حتی خونه فامیلت هم حق نداری بیشتر از ۲ شب در هفته بمونی و باید به سلول خودت برگردی.» او در توییت دیگری نوشته است: «اگه دختر باشی، عملاً نمی‌تونی شام با دوستات بیرون باشی.
اگه دختر باشی باید هرشب مثل زندون حضور غیاب بشی.
اگه دختر باشی باید واسه شب دیروقت بیرون بودن، از دانشگاه که خودشو جانشین پدرهای سنتی می‌دونه اجازه بگیری.
اگه دختر باشی و دیر به سلولت برگردی به کمیته انضباطی معرفی می‌شی.»
آیا این قوانین ضد زن تنها مختص خوابگاه دانشگاه تهران است؟
«سولماز» که دانشجوی حقوق در دانشگاه آزاد تفت است، به «ایران‌وایر» می‌گوید: «این قوانین زشت و ضد زن در همه خوابگاه‌های دانشجویی وجود دارد و در دانشگاه‌هایی که در شهرهای مذهبی قرار دارند، قوانین سخت‌تر است و دانشجویان دختر مورد تبعیض بیشتری قرار می‌گیرند. او می‌گوید در دو روز گذشته که دانشگاه‌ها باز شده و او از کاشان شهر خودشان به تفت یزد رفته، بارها از مسئولان خوابگاه شنیده که اگر قوانین را رعایت نکنند، ساکنان تفت واکنش نشان می‌دهند و ممکن است اصلا خواستار تعطیلی دانشگاه شوند.»
موضوع وجود این قوانین ضد زن در خوابگاه‌های دیگر دانشگاه‌ها نیز توسط کاربران توییتر هم تایید شده است. یکی از آن‌ها نوشته است: «تمام دانشگاه‌های ایران همین قوانین رو دارن. قانون باید به صورت کلی تغییر پیدا کنه. متاسفانه ما هم که دانشگاه سیستان و بلوچستان بودیم، نمی‌تونستیم شب با دوستامون شام بریم بیرون. مخصوصا بعد از عید نوروز. ما فقط تا ۸ شب می‌تونستیم بیرون باشیم.» کاربر دیگری اما ماجرای تلخ‌تری را در همین رابطه تعریف کرده است: «خوابگاه‌ها در ایران رسما فرقی با زندان نداره. اون سالی که تهران زلزله اومد، ما توی یه ساختمون ۶ طبقه از خوابگاه‌های دانشگاه امیرکبیر بودیم و وقتی بچه‌ها از وحشت می‌خواستن به کوچه پناه ببرن، نگهبان خوابگاه در رو باز نمی‌کرد که بچه‌ها برن بیرون چون شب بود و تایمِ خروج گذشته بود.»
دانشجویان دختر چطور می‌توانند به این قوانین ضد زن اعتراض کنند؟
یک فعال حقوق زنان ساکن تهران به «ایران‌وایر» می‌گوید: «نافرمانی مدنی بهترین راه برای مبارزه با این قوانین تبعیضآمیز است. مثلا اگر همه ساکنان خوابگاه با هم بعد از ساعتی که تعیین شده بیایند و این کار را تکرار کنند، کم‌کم این قوانین زن‌ستیز و متحجرانه لغو می‌شود.» او می‌گوید: «تن ندادن به قوانین تبعیضآمیز تنها راه برای مقابله با شیوه‌های دیکتاتوری است.»
او به نکته دیگری هم اشاره می‌کند: «فعالان زن و فعالان دانشجویی باید صدای همدیگر باشند و تا لغو کامل این قوانین تبعیضآمیز در همه دانشگاه‌ها باید کنار هم باشند و تجربیات خودشان را به یکدیگر انتقال دهند. الان شبکه‌های اجتماعی یکی از بهترین و امن‌ترین روش‌ها برای انتقال تجربیات نافرمانی‌های مدنی به یکدیگر است. مثلا تجربه لیلا حسین‌زاده که دیروز در توییتر نوشت، می‌تواند برای سایرین مفید باشد و مورد استفاده قرار گیرد.»
«لیلا حسین‌زاده»، فعال دانشجویی روز گذشته با انتشار یک رشته توییت از تجربه یک نافرمانی مدنی موفق در خوابگاه دانشجویی دانشگاه تهران نوشته است. او در بخشی از این رشته توییت آورده است: «اوایل سال تحصیلی ۹۶، سه نفری طبق معمول داشتیم دیر می‌رفتیم به خوابگاه. دوستم گفت، من حوصله فرم تاخیر ندارم، من نمی‌خوام دیگه فرم تاخیر پر کنم و دو نفر دیگه هم گفتیم باشه، پُر نکنیم. از گیت ورودی رفتیم تو، نگهبان خوابگاه داد زد، فرم تاخیر پر کنید. ما بی‌هیچ حرفی راهمون رو کشیدیم که بریم، اومد جلوی در رو گرفت و سعی کرد فیزیکی جلومون رو بگیره.
داد زدیم که حق نداری دستت رو به ما بزنی، گفت گزارش می‌کنم و … نگهبان تا توی حیاط خوابگاه چمران دانشگاه تهران دنبال ما اومد و رفتیم داخل. طبعا گزارش ما رو به حراست رد کرد و طبعا رفت بین صدها گزارش دیگه … ما از اون به بعد دیگه فرم تاخیر پر نمی‌کردیم، اوایل نگهبان‌ها داد می‌زدن، بعدش کم‌کم عادی شد. فکر کردیم این جالب نیست که فقط ما پر نمی‌کنیم و انگار پذیرفتن و اتفاقی هم نمی‌افته، شروع کردیم به صحبت با هم‌اتاقی‌ها و دوستامون و کم‌کم یه جمعیتی شدیم که فرم تاخیر خوابگاه رو پر نمی‌کردیم.
اما کافی نبود، توی گروه تلگرامی دانشجویی خوابگاه چمران، سر بحث رو باز کردیم و شروع کردیم حرف زدن و در نهایتا به یه اجماع جمعی رسیدیم که به صورت جمعی فرم تاخیر رو پر نکنیم. با هم در گروه قرار گذاشتیم، ماه آذر بود و قرارمون افتاد روز مبارزه با خشونت علیه زنان. در اون شب کلی از بچه‌های خوابگاه، دسته‌جمعی بعد از ساعت ورود و خروج از خوابگاه خارج شدیم، جلوی در خوابگاه جمع شدیم و وایسادیم تا برخی بچه‌هایی که برای ورود به خوابگاه تاخیر داشتن هم بهمون پیوستن. بعد دسته‌جمعی باهم بعد ساعت ورود و خروج، حتی بدون کارت زدن وارد خوابگاه شدیم. نگهبان‌ها جیغ می‌زدن و تهدید می‌کردن و ماها دسته‌جمعی می‌خندیدیم.
بعد از اون شروع کردیم به فکر کردن درمورد اینکه چه طور کار جمعی‌مون رو می‌تونیم گسترش بدیم، مثلا قرار گذاشته بودیم یه روز هر هفته جمع بشیم، بریم یه فیلم دسته‌جمعی ببینیم و بعد باهم بعد ساعت ورود و خروج برگردیم به خوابگاه … در این بحبوحه بودیم و از اون طرف به صورت فردی ادم‌ها دیگه فرم تاخیر پر نمی‌کردن و هر روز به تعداد کسانی که فرم تاخیر پر نمی‌کردن اضافه می‌شد، به طوری که رسما ساعت ورود و خروج به خوابگاه دختران و فرم تاخیر، مختل و الغا شده بود. در همین اثنا قیام دی ۹۶ و بازداشت‌ها اتفاق افتاد و بعدش ترم تحصیلی تموم شد. با آغاز ترم جدید همچنان سنت پر نکردن فرم تاخیر ادامه داشت. دانشگاه برای تنبیه چندین نفر از ما رو لغو اسکان کرد که الان تعداد دقیق یادم نیست. اما ما جمعی رفتیم و گفتیم اگر خوابگاه بهمون ندید، ما بغل خوابگاه چادر می‌زنیم و تبعاتش با خودتون خواهد بود. در این کشاکش بالاخره مجبور شدند به خوابگاه برمون گردونن.»