منبع: گاردین
ترجمه نسخه تاریخی «قانون»، نوشته «ابن سینا» به تازگی در جلد کتابی دیگر در ایرلند کشف شده که نشان می‌دهد ایرلند از سال‌های دور با علم طبابت آن روزها بیگانه نبوده است.
ترجمه قانون ابن‌سینا که در ابتدا در قرن پانزدهم بر روی پوست گوساله نوشته شده بود، سال‌ها بعد برای جلد کردن کتابی دیگر مورد استفاده قرار گرفته و برای قرن‌های متمادی از جلوی دید کنار گذاشته بود. کشف تازه این کتاب از اهمیت به سزایی در تاریخ کشور ایرلند برخوردار است چرا که نشان می‌دهد مردمان این سرزمین از سالیان دور با به‌روزترین علم طبابت زمان خویش آشنا بوده‌اند.
ایران‌وایر:
کتابی که قانون ابن سینا برای جلد کردن آن به کار گرفته شده است، دستورالعملی به زبان لاتین درباره امور اداری منطقه است که در سال ۱۵۳۰ میلادی در لندن منتشر شده است. صاحب این کتاب، خاندان «کورنوال» هستند که از قرن شانزدهم مالکیت آن را در دست دارند.
وقتی یکی از اعضای این خانواده در سال گذشته به جلد این کتاب نگریست، درباره ضخامت نامعمول آن کنجکاو شد و از «پدریج اومکین»، یکی از استادان «دانشگاه کرک» در زمینه تاریخ مدرن ایرلند دعوت کرد تا نگاهی به جلد این کتاب بیاندازد. این استاد دانشگاه بلافاصله بعد از نگاهی به کتاب، با خود پنداشت که این قطعا کشفی مهم خواهد بود. اومکین می‌گوید: «خیلی خیلی هیجان‌انگیز بود. یکی از آن لحظاتی بود که به زندگی معنای تازه‌ای می‌بخشد.»
«اوبهان نیک دونچادا»، از «مرکز مطالعات پیشرفته دوبلین» که متخصص در زمینه متون پزشکی ایرلند است، متن پیدا شده را به عنوان بخشی از ترجمه‌ای ناشناس از کتاب قانون ابن‌سینا تایید کرد و گفت پیش از این کشف، هیچ کس از وجود چنین ترجمه‌ای خبر نداشته است.
ابن سینا بین سال‌های ۹۸۰ تا ۱۰۳۷ میلادی می‌زیست و یکی از دانشمندان برجسته و از موثرترین اندیشمندان دوران طلایی اسلام بود.
اومکین می‌گوید: «گرچه ابن سینا در گوشه و کنار کتاب‌ها و متون پزشکی ایرلند در طول تاریخ به چشم می‌خورد ولی اکنون ما مطمئنیم که کتاب قانون او به ایرلندی ترجمه شده بود. این بخش کوچک از کتاب می‌بایست از کتاب قطور دیگری جدا شده باشد. در سنت اروپایی، استفاده از کتاب‌های قدیمی به ویژه آن‌ها که بر چرم و پوست نوشته شده بودند، برای تدوین و جلد کردن کتاب‌های جدید کاری بی‌سابقه نبوده ولی این اولین بار است که نسخه‌ای قدیمی از کتابی مهم به زبان باستانی «گائلی» (زبان باستانی ایرلند) در میان چنان کتاب‌هایی کشف می‌شود.»
قانون ابن سینا دایره‌المعارف علم طبابت در آن زمان بود که برای بیش از شش قرن استاندارد پزشکی در سراسر دنیای اسلام و اروپا به شمار می‌رفت. این بخشی که در جلد کتاب ایرلندی کشف شده است، از بخش‌های آغازین قانون به شمار می‌رود که به فیزیولوژی آرواره، بینی و کمر می‌پردازد. برای مثال، در بخش آناتومی بینی از سه استفاده مشخص برای استخوان‌های بینی حرف زده شده است: «برای حفظ هوا در خلا خود به منظور تقویت مداوم مغز»، «کمک به ادای تمام اصوات» و «مایعاتی که از مغز دفع می‌شوند، بخشی از آن‌ها در بینی جمع شده و به کارکردهای آن کمک می‌کنند و مابقی به عنوان آب بینی به کل از بدن دفع می‌شوند. به همین خاطر است که ما استخوان‌های بینی را ابزاری یاری‌رسان نامیدیم چرا که به مغز در دفع مایعات ضایع کمک کرده و با سازوکار تنفسی، آن را تقویت می‌بخشد.»
اومیکن ادامه داد: «علمای پزشکی در دوران ایرلند گائلی همواره از علم طب روز باخبر بودند و مدارک بسیاری از سفرهای آن‌ها به اروپا و تعلیمات آن‌ها در کشورهای مختلف اروپایی در دست است. آن‌ها معمولا دانش آموخته را با خود به ایرلند برمی‌گرداندند و سعی می‌کردند آن را با سایرین به اشتراک گذارند. دلیل ترجمه قانون ابن سینا هم همین بود چرا که در ایرلند زبان رسمی و زبان دانش‌آموزی زبان گائلی بود. در حالی که در هر جای دیگر اروپا در آن زمان، زبان لاتین چنین نقشی را بر عهده داشت.»
او اذعان داشت: «این روند تا زمان حمله ملکه الیزابت به ایرلند و تسخیر کشور ادامه داشت اما بعد از آن عصر، حکومت گائلیان به سرآمد و اولین دانشگاه‌های ایرلند که همه به زبان گائلی تدریس می‌کردند نیز تن به دوران جدید و زبان نو دادند. در نتیجه، کتاب‌های آن زبان مانند همین ترجمه قانون، ارزش خود را از دست دادند و برای استفاده مجدد در تدوین و انتشار کتاب‌های جدید به زبان نو مورد استفاده قرار گرفتند؛ برای مثال، شخصی که صاحب اصلی این کتاب بوده را تصور کنید که در آن زمان چنین کتاب ارزشمندی را در دست داشته اما هیچ استفاده‌ای به جز پاره کردن و استفاده از آن برای جلد کردن کتابی دیگر به ذهنش نرسیده است.»
صاحبان فعلی کتاب اما رضایت دادند که کتاب باستانی از جلد کتاب کنونی جدا و برای دسترسی عموم آماده شود. به همین خاطر، کتاب قانون با ظرافت لازم از کتاب دیگر جدا شد و نسخه تایپ شده آن روی این سایت قرار گرفت.
اومکین معتقد است: «بازیابی و انتشار دیجیتالی این متن، یک ماجراجویی فکری بود؛ فرصتی که طی آن، افراد بسیاری، نه فقط مالکان کتاب، با هم روی هدف مشترکی کار کردند که صرفا جنبه آموزشی داشت. برای من افتخار بزرگی بود که نقشی در این تیم داشتم و برایم تجربه‌ای بی‌نظیر بود وقتی نتیجه تلاش‌هایمان به ثمر نشست.»