علاوه بر دارندگان خودروهای خارجی، صاحبان خودروهای خاص و لاکچری هم برای تأمین قطعات یدکی با دردسر مواجه هستند. مشکل واردات قطعات یدکی خودروها باعث شده که برخی افراد به صورت قاچاق و مسافری اقدام به واردات قطعات برخی خودروها کنند که البته تعداد آنها هم پایین است.همین موضوع باعث شده صاحبان برخی خودروهای لوکس و لاکچری برای تأمین خودروهایشان به کشورهایی مثل گرجستان و ترکیه سفر کنند.
دامنه تحریم‌ها به لوازم یدکی خودروها هم کشیده شده است. این اتفاق در حالی روی داده که از‌سال گذشته فعالان بازار لوازم یدکی هشدار آن را داده بودند و حالا درحالی‌که موجودی انبار‌های لوازم یدکی رو به پایان است، حرف از تعمیر برخی خودروها در خارج از کشور به میان آمده است.
به گزارش شهروند آنلاین، اغلب خودروهای وارداتی در ماه‌های اخیر با کمبود لوازم یدکی روبه‌رو شده‌اند. از طرف دیگر بحث لوازم یدکی تقلبی هم داغ است و همین موضوع باعث سردرگمی کسانی شده که خودروهای خارجی دارند و برای تعمیر آن به دردسر می‌افتند. چون از یک طرف به دلیل تحریم دیگر خبری از واردات لوازم یدکی خارجی نیست و از سوی دیگر بازار پر شده از لوازم تقلبی و قاچاق.
تعمیرکاران می‌گویند یا قطعات موجود نیست یا تقلبی آنها به بازار آمده و هیچ راه‌حلی برای تشخیص قطعات و لوازم یدکی تقلبی در بازار وجود ندارد و حتی شناسایی قطعه بی‌کیفیت و تقلبی از توان تعمیرکاران نیز خارج شده است. علاوه بر این برخی از تعمیرکاران به صاحبان خودروها پیشنهاد می‌دهند اتومبیل‌هایشان را برای تعمیر به کشورهایی مثل گرجستان و ترکیه بفرستند که این کار هم هزینه گزافی دارد.
مشکل از کجا شروع شد؟
با بد عهدی آمریکا و خروج یک جانبه از برجام، خروج شرکت‌های خودروسازی نیز از ایران آغاز شد. این شرکت‌ها با توجه به سهمی که در بازار دنیا دارند، با شرکت‌های خودروسازی ایرانی به‌طور کامل قطع رابطه کردند. شرکت‌هایی مثل پژو، رنو، کیاموتورز و حتی برخی شرکت‌های چینی ازجمله مهمترین خودروسازانی بودند که ترجیح دادند بازار ایران را ترک کنند. همین موضوع باعث شد صاحبان این خودروها با چالش جدی تأمین قطعات یدکی مواجه شوند.
ولوو: یکی از نخستین کشورهایی که طی یک‌سال اخیر بازار خودروسازی ایران را با تحریم‌های اعمال شده آمریکا ترک کرد، شرکت سوئدی ولوو بود. سوئدی‌ها در مهرماه‌سال ۱۳۹۷ ایران را ترک کردند و سخنگوی ولوو گفت که این گروه کامیون‌سازی دیگر نمی‌تواند مبلغی بابت قطعات فرستاده شده به ایران دریافت کند، به همین دلیل تصمیم گرفت در ایران فعالیت نکند.
اسکانیا: دومین برند خودروسازی سوئدی که بازار ایران را ترک کرد، شرکت اسکانیا بود. اسکانیا یک برند سوئدی است، اما بیش از ۷۰درصد سهام آن در اختیار شرکت فولکس واگن است. زمزمه خروج اسکانیا از بازار ایران در مرداد ۹۷ آغاز شد.
در ایران دو شرکت «عقاب افشان» و «ماموت» نمایندگان ساخت و مونتاژ محصولات اسکانیا بودند که به ترتیب به ساخت اتوبوس، موتور سنگین و تریلی تحت لیسانس این شرکت می‌پرداختند که فعالیت آنها هم در کشور ما متوقف شد.
رنو: میان برند‌هایی که بازار ایران را ترک کردند، شرکت فرانسوی رنو شرایط متفاوت‌تری داشت و روند خداحافظی این برند فرانسوی طولانی بود. در روز‌هایی که برند‌های خودروسازی ساز رفتن از ایران را می‌زدند، رنو رسما اعلام کرد که بازار ایران را ترک نخواهد کرد، اما سه ماه بعد اعلام کرد که با بازگشت تحریم‌های آمریکا فعالیتش را در ایران متوقف می‌کند. این در حالی بود که شرکت رنو ۱۵ مدل خودرو در ایران عرضه کرده است.
هیوندای و مزدا: این شرکت‌کره‌ای درست مثل مزدای ژاپنی از شرکای مهم تجاری آمریکا هستند که همکاری‌های زیادی با برند‌های آمریکایی دارند. خروج هیوندای و مزدا از بازار ایران قابل پیش‌بینی بود. هیوندای، ۱۵ خودرو به ایران صادر می‌کرد و از برند‌های خارجی پرطرفدار در ایران بود. مزدای ژاپنی هم ۶ خودرو به ایران صادر می‌کرد و با جدی شدن تحریم‌ها، فعالیتش را در کشورمان خاتمه داد.
کیا موتورز: یکی از آخرین برند‌هایی که از بازار خودروسازی ایران خارج شد، کیاموتورز کره‌جنوبی بود. این شرکت کره‌ای هم به پیروی از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، به‌همکاری با ایران و گروه خودروسازی سایپا پایان داد. با این تصمیمِ شرکت کره‌ای، تولید خودرو کیاسراتو در سایپا متوقف و خطوط تولید آن نیز جمع‌آوری شد. کیا موتورز هم ۱۵ خودرو در ایران داشت.
برند‌های چینی: شرکت‌های خودروسازی چینی تا پیش از نواخته شدن زنگ تحریم‌ها حضوری فعال و چشمگیر در ایران داشتند. چندشرکت چینی در خودروسازی ایران حضور داشتند که بیشتر آنها در بخش خصوصی فعالیت می‌کردند و برخی نیز با ایران‌خودرو و سایپا همکاری داشتند. چری، جک، لیفان، جیلی، ام جی، برلیانس و چانگان شاخص‌ترین شرکت‌های خودروسازی چینی در ایران هستند که هنوز به فعالیت خود در کشورمان به‌طور کامل پایان نداده‌اند، اما تیراژ همه آنها در ۶ ماه اخیر کاهش قابل توجهی داشته است.
چالش تأمین قطعات و بی‌میلی چشم‌بادامی‌ها به ادامه همکاری با شرکت‌های ایرانی که ناشی از همکاری آنها با آمریکا است، از مهمترین دلایل توقف فعالیت آنها در کشورمان بوده است. آمار تولید خودروسازان طی سال‌های ۹۳ تا ۹۶ نشان می‌دهد تیراژ مونتاژی‌های چینی ایران‌خودرو و سایپا روندی رو به رشد داشته و این خودروها توانستند در این مدت بازار نسبتا قابل‌توجهی را برای خود دست و پا کنند. این در حالی‌است که تولید مونتاژی‌های چینی ایران‌خودرو و سایپا طی یک‌سال گذشته رو به افت گذاشته و برخی حتی در آستانه توقف قرار گرفته‌اند.
گمرک می‌تواند مشکل را حل کند
با پایان حضور شرکت‌های خودروسازی خارجی در ایران، تأمین قطعات یدکی و تعمیر این خودروها به دردسر بزرگی برای صاحبان آنها تبدیل شده است. علیرضا نیک‌آیین، رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودرو دراین‌باره به شهروندآنلاین می‌گوید: «از بازار لوازم یدکی خودروهای چینی، فرانسوی و برخی خودروهای کره‌ای همچون سانگیانگ کمبود‌هایی گزارش شده است.
درخصوص خودروهای فرانسوی جدید مانند ساندرو و ۲۰۰۸ و برخی خودروهای چینی، مشکلاتی وجود دارد و صاحبان آنها هم برای تأمین قطعات با مشکل روبه‌رو هستند. به عنوان مثال برای خودروهای در رنج قیمت ۲۰۰ تا ۷۰۰میلیون تومان با مشکل قطعات تقلبی روبه‌رو هستیم، چون نمونه‌های تقلبی قطعات بسیار در کشور افزایش پیدا کرده است.»
نیک‌آیین با بیان این‌که ثبت‌سفارش از مهمترین مشکلات تأمین قطعات لوازم یدکی است، ادامه می‌دهد: «ثبت سفارش امروز مسیر دشواری را پیش پای واردکنندگان گذاشته است. تخصیص ارز نیمایی، حواله ارز، موانع بانکی بین‌المللی و… باعث شده واردکنندگان مشکلات زیادی برای واردات داشته باشند. ضمن این‌که امکان ترخیص از گمرک هم چالش بزرگی است.
مسأله‌ای که باید موردتوجه قرار گیرد، این است که بازار لوازم یدکی خودرو همواره باید تامین شود و ضروری است این روند مداومت داشته باشد. اگر ترخیص قطعات مانده در گمرک هرچه زودتر انجام شود، مشکلات موجود در این زمینه حتما برطرف خواهد شد. ضمن این‌که باید فکری هم به حال قطعات قاچاق کرد.»
سفر خودروهای میلیاردی به کشورهای همسایه برای تعمیر
علاوه بر دارندگان خودروهای خارجی، صاحبان خودروهای خاص و لاکچری هم برای تأمین قطعات یدکی با دردسر مواجه هستند. مشکل واردات قطعات یدکی خودروها باعث شده که برخی افراد به صورت قاچاق و مسافری اقدام به واردات قطعات برخی خودروها کنند که البته تعداد آنها هم پایین است. همین موضوع باعث شده صاحبان برخی خودروهای لوکس و لاکچری برای تأمین خودروهایشان به کشورهایی مثل گرجستان و ترکیه سفر کنند.
این افراد با خودروهای خود به کشورهایی مثل ترکیه و گرجستان می‌روند و با مراجعه به نمایندگی‌ها اقدام به تعمیر خودروی خود می‌کنند که البته هزینه‌ای سنگین را هم متحمل میشوند. مصرف زیاد سوخت و هزینه بالای آن به علاوه گران بودن قطعات، این سفر‌ها را به سفر‌هایی گران تبدیل کرده است. کاهش ارزش پول ایران و پرداخت هزینه قطعات به دلار هم یکی از مشکلات کسانی است که خودروهای خود را برای تعمیر به کشورهای همسایه می‌برند.
علیرضا نیک‌آیین، رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودرو دراین‌باره به شهروندآنلاین می‌گوید: «نبود قطعات خودروهای لوکس در ایران باعث شده صاحبان آنها به دردسر بیفتند. آنها مجبورند یا از قطعاتی که به صورت غیرقانونی وارد کشور شده، استفاده کنند که البته به اصل بودن آنها تردید داریم یا این‌که خودشان به کشورهای همسایه مثل گرجستان و ترکیه سفر و با مراجعه به نمایندگی‌ها، خودروهای خود را تعمیر کنند. متاسفانه شرکت‌هایی که این خودروها را وارد کرده‌اند، امروز جوابگو نیستند و این خلاف قوانین واردات و پشتیبانی خدمات پس‌از فروش است.
درواقع این شرکت‌ها وظیفه خود را درست انجام نداده‌اند. آنها باید هم خدمات گارانتی و هم وارانتی خودروهای جدیدی را که وارد کشور کرده‌اند، پشتیبانی کنند، اما به سادگی از زیر بار مسئولیت خود شانه خالی کرده‌اند. در حال حاضر هیچ راهی برای تعمیر این خودروها وجود ندارد و صاحبان آنها مجبورند با پرداخت هزینه‌های گزاف به کشورهای دیگر سفر و خودروهایشان را تعمیر کنند.
برخی از آنها هم برای این‌که این هزینه را پرداخت نکنند با مشکلات خودروی خود سر می‌کنند که این کار بسیار خطرناک است و حتی ممکن است هزینه تعمیر خودرو را افزایش دهد، چون خرابی یک قطعه امکان دارد به قطعات دیگر هم آسیب وارد کند. این روال اصلا درست و منطقی نیست و مثل مُسکن برای بازار قطعات یدکی است. البته چاره دیگری هم نیست چون با شرایط فعلی نمی‌توان راه حل دیگری پیدا کرد.»
نیک آیین می‌گوید: «واقعیت این است که شرکت‌های خارجی ظلم بزرگی به ایرانی‌ها کرده اند. آنها خودروهای خود را بدون هیچ‌گونه پشتیبانی به ایرانی‌ها فروختهاند و الان هم زیر بار مسئولیت خود نمی‌روند. خودمان هم نمی‌توانیم این قطعات را تولید کنیم، چون هزینه تولید آنها بسیار بالا است و از تکنولوژی تولید آنها هم بی‌بهره هستیم.»