بابک خُرّم دین صاحب یک فرضیه اجتماعی تازه و عقیده مذهبی دیگر و رهبر یک جنبش انقلابی که در آذربایجان و مناطق شمالغربی ایران بر ضد خلافت عباسی به پا خاسته بود و دردسر بزرگی برای خلیفه وقت ایجاد کرده بود، سوم آگوست (اوت) 837 در حال فرار، در ارمنستان دستگیر شد.
بقایای مرمت شده یکی از دژهای کوهستانی بابک خرّمدین
نوشیروان کیهانی زاده, مهمترین رویدادهای ایران و جهان:
بابک در جنگ با نیروهای خلیفه که فرمانده آنان افشین پسر کاووس بود شکست خورده و فرار کرده بود. بابک در جنگ سال 835 میلادی در مراغه، افشین را شکست داده بود ولی بعدا در جنگ دیگری شکست خورده و فرار کرده بود.
بابک پس از انتقال به سامرا پایتخت تازه معتصم خلیفه عباسی، چهارم ژانویه سال 838 پس از تحمل شدیدترین شکنجه ها کشته شد. به دستور معتصم، سر بابک را برای ترساندن ایرانیان استقلال طلب به خراسان فرستادند و جسدش در سامرا به دار آویخته شد و مدتها همچنان بر سر دار ماند.
معتصم برادر مامون که پس از مرگ برادرش در سال 833 میلادی خلیفه عباسی شده بود سه سال بعد پایتخت را از بغداد که شدیدا نا آرام شده بود به سامرا منتقل کرده بود و کار حفاظت از شهر را به سربازان ترک خود که آنان را از تماس با سربازان عرب منع کرده بود سپرده بود. مامون که مادرش ایرانی بود و با کمک ایرانیان به خلافت رسیده بود، 20 سال خلیفه بود و با تدبیر ایرانیان که امور اداری، سیاسی و فرهنگی را به دست داشتند دوران خلافت او همراه با شکوفایی فرهنگی و گسترش بازرگانی با سرزمین های دور دست بود.
همزمان و در جریان جنبش بابک، در نقاط دیگر ایران بپاخیزیهای استقلال طلبانه متعددی به چشم می خورد.
در مازندران(طبرستان یا تپورستان) مازیار حاکم این ایالت، در سال 834 میلادی بر ضد معتصم بپا خاست و دست به بسیج نیرو زد که در جنگ با نیروهای اعزامی معتصم شکست خورد، اسیر شد و به سامرا انتقال یافت که در آنجا زیر تازیانه کشته شد و جسدش را در کنار استخوانهای بابک به دار آویختند. از نظر خلیفه زمان برای نابود کردن افشین فرا رسیده بود زیرا دیگر به وجود او نیاز نبود. خلیفه از آغاز هم به او اعتماد نداشت و وی را در باطن یک ناسیونالیست ایرانی می دانست. بنابراین اعتراف مازیار را که با افشین تماس محرمانه داشت بهانه قرار داد و دستور دستگیری افشین را به اتهام خیانت به خلافت صادر کرد. خلیفه افشین را که روزگاری بزرگ می داشت در زندان با گرسنگی و تشنگی دادن بکشت و جسدش را پس از مرگ (در سال 840 میلادی) در همان نقطه که بابک و مازیار به دار آویخته شده بودند بر دار زد.
بدین ترتیب خلیفه عباسی سه ایرانی دلاور و میهن دوست را به دست یکدیگر نابود کرد. تاریخ نشان داد که معتصم موفق نشد و از هر قطره خون یک ایرانی مقتول، چندین میهن دوست دیگر به وجود آمد. باید دانست که عباسیان به دست ایرانیان بر سر کار آمده بودند.