انتقاد نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان از یکی از مراجع عظمای شیعیان در عراق مناسبات بین دو کشور را پیچیده‌تر از قبل کرد.
طی سال‌های گذشته بارها چهره‌های سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی منکر هزینه‌های سنگین حضور نظامی ایران در کشورهای منطقه شده و حتی چندباری نیز ادعا کرده بودند که تمامی هزینه‌های صورت گرفته از این کشورها را پس گرفته‌اند. روز گذشته سرلشگر یحیی رحیم‌صفوی، دستیار و مشاور رهبر جمهوری اسلامی در امور نیروهای مسلح٬ مدعی شد «هر چه در عراق و سوریه هزینه کرده‌ا‌یم پس می‌گیریم٬ هرکمکی به عراقی‌ها کردیم دلار نقد گرفتیم.»
با این‌همه ادبیات مقامات جمهوری اسلامی با عراق از به‌نظر نمی‌رسد متوازن و برمبنای احترام متقابل باشد.
در آخرین مورد حسین شریعتمداری مرجع مقبول مردم عراق٬ آیت‌الله سیستانی را مورد عتاب قرار داد.
از پاپ کاتولیک‌تر
حسین شریعتمداری در یادداشتی با عنوان «برخاسته از ارادت» که روز پنجم مهر در روزنامه کیهان منتشر شد، آیت‌الله علی سیستانی را به دلیل اظهارنظری در خصوص مسائل داخلی عراق مورد شماتت قرار داد و از او خواست تا گفته‌اش را پس بگیرد.
او در این یادداشت با تشبیه خود به هدهد در برابر سلیمان نبی که بنا به آیات قرآن از چیزی خبر داشت که سلیمان از آن آگاهی نداشت، نوشت به اقتضای نوع کارش در جریان مسائلی قرار می‌گیرد که بعید نیست از نگاه برخی «بزرگان» پنهان مانده باشد.
نماینده رهبر جمهوری اسلامی در این یادداشت درخواست آیت‌الله سیستانی برای نظارت نمایندگانی از سازمان ملل بر انتخابات پارلمانی عراق را «دون شأن و جایگاه برجسته و قابل احترام» او دانست.
حسین شریعتمداری در یادداشتی که روز پنجم مهر در روزنامه کیهان منتشر شد، آیت‌الله علی سیستانی را به دلیل اظهارنظری در خصوص مسائل داخلی عراق مورد شماتت قرار داد.
آیت‌الله علی سیستانی، ۲۳ شهریور در دیدار با جنین هنیس پلاسخارت، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور عراق، ضمن حمایت از برگزاری انتخابات پارلمانی زود هنگام در این کشور، خواسته بود که برای تضمین شفافیت و سلامت انتخابات نمایندگان این نهاد بین‌المللی بر آن نظارت کنند.
حسین شریعتمداری همچنین نوشت که نظارت نمایندگان سازمان ملل بر انتخابات پارلمانی عراق «با جایگاه و منزلت عراق به عنوان یک کشور مستقل» همخوانی ندارد. او به این ترتیب طلب این نظارت را ناقض حاکمیت ملی عنوان می‌کند.
مدیر مسئول روزنامه کیهان در ادامه این یادداشت ادعا کرد: «امروزه کمترین تردیدی وجود ندارد که سازمان ملل برخلاف آنچه ادعا می‌کند، نه فقط در جهت تامین صلح جهانی حرکت نمی‌کند بلکه به صورت یک اهرم فشار، در اختیار قدرت‌های زورگو، مخصوصاً آمریکا و متحدان غربی و عبری و عربی آن قرار دارد.»
به نوشته حسین شریعتمداری دعوت از سازمان ملل برای نظارت بر انتخابات یک کشور «اعلام ورشکستگی آن کشور، بدبینی به ملت و خوش‌بینی به بیگانگان» است.
نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در بخش پایانی یادداشت خود پا را از این هم فراتر گذاشته و خواستار «تصحیح» گزارش دفتر آیت‌الله سیستانی از ملاقات او با نماینده دبیرکل سازمان ملل شده است.
به نوشته حسین شریعتمداری دعوت از سازمان ملل برای نظارت بر انتخابات یک کشور «اعلام ورشکستگی آن کشور، بدبینی به ملت و خوش‌بینی به بیگانگان» است.
او در این بخش تأکید کرد که با توجه به «هوشمندی آمیخته به حکمت آیت‌الله سیستانی»، در گزارش دفتر این مرجع شیعه اشتباهی رخ داده و بی‌دقتی شده است.
شریعتمداری در ادامه نوشته است: «انتظار آن است که دفتر معظم‌له این بخش از گزارش ملاقات یاد‌شده را تصحیح کند، چرا که حضرت ایشان یکی از مراجع عالیقدر تشیع و متعلق به جهان اسلام هستند.»
مراجع حکومتی-مراجع مردمی
آیت‌الله سیستانی طی سال‌های گذشته همان تصویری را از خود به نمایش گذاشته است که ایرانیان از مراجع تقلید تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در خاطر داشتند؛ مرجعی که کنار مردم می‌ایستد نه قدرت.
آیت‌الله سیستانی در جریان اعتراضات سال گذشته عراق «به شکل کامل از اعتراض‌های این کشور حمایت کرده» و گفته بود که «عراق هرگز شبیه به دوران پیش از اعتراضات نخواهد شد.»
این مرجع تقلید همچنین از مقام‌های عراق خواسته بود تا هرچه سریعتر نسبت به درخواست‌های معترضین واکنش نشان دهند.
آیت‌الله سیستانی در جریان اعتراضات سال گذشته عراق «به شکل کامل از اعتراض‌های این کشور حمایت کرده» و گفته بود که «عراق هرگز شبیه به دوران پیش از اعتراضات نخواهد شد.»
در یک اظهارنظر دیگر در همین رابطه احمد الصافی، نماینده آیت‌الله سید علی سیستانی٬ از قول او گفته بود: «هیچ فردی یا گروهی یا کشوری نمی‌تواند اراده مردم عراق را سلب کرده و نظر خود را بالای آن‌ها تحمیل کند.»
آذرماه سال گذشته نیز این مرجع شیعیان در عراق، خواستار آن شده بود که شبه‌نظامیان شیعه درگیر در جنگ با داعش، در نیروهای رسمی دولتی کشور ادغام شوند.
شیعیان ایران نیز سال‌های دور مراجعی از این دست داشتند از جمله مراجعی که در جریان تحریم تنباکو و پس از آن انقلاب مشروطه طرف مردم ایستادند.
اما طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب سال ۵۷ وضعیت مرجعیت به جایی رسیده است که حتی اختیار اعلام عید فطر را ندارند.
امسال حتی ابراهیم میرباقری، از مدرسین حوزه علمیه قم، خواستار برخورد قضایی با خبرگزاری شفقنا به خاطر انتشار نظر برخی مراجع تقلید شده که روز عید فطر را یک روز بعد از زمانی اعلام کرده بودند که رهبر جمهوری اسلامی عید دانسته بود.
با توجه به این سابقه، عجیب نیست اگر مدیر مسئول کیهان گمان کند که می‌تواند مرجع تقلید شیعیان عراق را نیز مورد شماتت قرار دهد.
سنگی که دیوانه به چاه انداخت
انتقاد حسین شریعتمداری از آیت‌الله سیستانی بازتابی وسیع در رسانه‌های عراقی و در بین کاربران فضای مجازی داشت.
چهره‌های سیاسی عراق نیز از این موج عقب نماندند.
نوری المالکی، نخست وزیر سابق عراق، در بیانیه‌ای به این موضوع پرداخت و نوشت که «حضرت آیت‌الله سیستانی، مرجع عالیقدر تشیع همواره در خدمت امنیت عراق برای حفاظت از روند سیاسی بوده و در سخت‌ترین شرایط از کشور پشتیبانی کرده است و ایشان مورد حمایت همه طیف‌های ملت عراق قرار دارد.»
نوری المالکی، نخست وزیر سابق عراق
به گزارش وب سایت شفقنا، مالکی افزوده است: «یادداشت یک روزنامه در ایران و انتقاد موجود در آن که توهین به مرجعیت عالیقدر در پی استقبال ایشان از جنین هنیس پلاسخارت، نماینده ویژه سازمان ملل به‌شمار می‌آید را شدیداً محکوم می‌کنیم، این اقدام توهین به همه مردم عراق به‌شمار می‌رود.»
مالکی در پایان از این روزنامه خواسته تا این موضع خود اصلاح کند.
یک روز پس از آن انتشار یادداشت حسین شریعتمداری در روزنامه کیهان، سایت میدل‌ایست‌نیوز،در گزارش دیگری به نشست یکشنبه شب سران سه قوه عراق پرداخته است. در این نشست، برهم صالح، رییس جمهوری عراق، مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر، محمد حلبوسی، رییس پارلمان و فائق زیدان، رییس شورای عالی قضایی عراق شرکت داشتند.
مقامات عراقی سخنان شریعتمداری خطاب به آیت‌الله سیستانی درباره نظارت سازمان ملل بر انتخابات پیش از موعد پارلمانی عراق را توهین به مرجعیت شیعیان عراق دانسته و محکوم کرده‌اند.
شرکت‌کنندگان در این نشست، اظهارات شریعتمداری را مورد انتقاد شدید قرار داده و تاکید کرده‌اند که مرجعیت آیت‌الله سیستانی «محور امنیت عراق و مردم» این کشور است.
آن‌ها همچنین سخنان شریعتمداری درباره درخواست آیت‌الله سیستانی درباره نظارت سازمان ملل بر انتخابات پیش از موعد پارلمانی عراق را توهین به مرجعیت شیعیان عراق دانسته و محکوم کرده‌اند.
دامنه اعتراضات دولت و ملت عراق تا به جایی بالاگرفت که صبح روز گذشته (دوشنبه) سعید خطیب‌زاده٬ سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال ایسنا در این زمینه٬ بدون توجه به این موضوع که حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در این روزنامه است٬ مدعی شد که «این موضع هیچ ربطی به ارکان جمهوری اسلامی ایران ندارد.»
خطیب‌زاده بدون اشاره به نام حسین شریعتمداری و اشاره به روزنامه کیهان ادامه داد: «در مورد اتفاق تلخی که اشاره کردید٬ باید بگویم که جمهوری اسلامی ایران برای این رکن مهم و اساسی احترام ویژه ای قائل است و طبیعی است که ما تحمل نمی‌کنیم که به جایگاه مرجعیت تخطی صورت بگیرد.»
در نهایت شامگاه روز گذشته، حسین شریعتمداری مجبور به عذرخواهی شد. اما در متنی که با این عنوان منتشر شد٬ نماینده رهبر جمهوری اسلامی از عتابی که خطاب به مرجع تقلید شیعیان در عراق کرده بود٬ پوزش نخواست و نوشت: «برداشت اینجانب از نظر حضرت آیت‌الله سیستانی با آنچه ایشان فرموده بودند همخوانی نداشته است.»
«ما اجازه نخواهیم داد لیبرال ها و کمونیست ها در عراق حکومت کنند»
این اولین بار نیست که دخالت یک مقام جمهوری اسلامی در امور داخلی عراق٬ در روابط دو کشور بحران آفرینی می‌کند.
سال ۹۶ نیز علی‌اکبر ولایتی با اظهاراتش در خصوص انتخابات عراق «همه را در بغداد علیه ایران بسیج کرد.»
علی‌اکبر ولایتی٬ مشاور «امور بین‌المللی» رهبر جمهوری اسلامی و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام٬ در آستانه انتخابات سال ۹۶ عراق به صورت رسمی در کنفرانسی گفته بود: «ما اجازه نخواهیم داد لیبرال ها و کمونیست ها در عراق حکومت کنند.»
رائد فهمی، دبیر کمیته مرکزی حزب کمونیست عراق، آن زمان سخنان ولایتی را «دخالت ایران در امور داخلی و برخلاف قانون اساسی عراق» خوانده بود.
افزون بر آن فائق الشیخ علی، که یکی از اعضای پارلمان عراق که وابسته به جنبش مدنی است، در روز ۱۷ فوریه (مصادف با سخنرانی ولایتی) در فیس بوکش نوشت: «این سخنان ولایتی نشان از تحقیر و نادیده گرفتن عراقی‌ها دارد! جنبش مدنی، لیبرال‌ها، کمونیست ها، ناسیونالیست ها، دموکرات ها و همه مردم شریف عراق اجازه نخواهند داد علی اکبر ولایتی در امور عراق دخالت کند.»
این اظهارات خشم جریان‌های سیاسی و نهادهای مدنی در عراق را برانگیخت.
چه خوش‌آیند مردم عراق باشد چه نباشد٬ در نظر مقامات جمهوری اسلامی کشور عراق بخشی از «عمق نفوذ» استراتژیک ایران است.
از سوی دیگر، جریانات سنی نیز با اظهارات ولایتی برآشفته شدند. عبدالکریم ابطن، نماینده مجلس و رهبر برجسته جنبش ملی عراق، در یک مصاحبه تلویزیونی در این خصوص گفت: «ما برای ولایتی یا هر شخص دیگر کار نمی کنیم… ما عراقی هستیم. پروژه ملی ما یک پروژه عراقی است. حتی اگر ولایتی قدرتی بیش از یک یا دو مقام عراقی داشته باشد، این قدرت به پایان خواهد رسید. ما به کسی اجازه نخواهیم داد که در امور عراق دخالت داشته باشد.»
در هر حال چه خوش‌آیند مردم عراق باشد چه نباشد٬ در نظر مقامات جمهوری اسلامی کشور عراق بخشی از «عمق نفوذ» استراتژیک ایران است؛ و اگرچه به گفته رحیم‌صفوی دولت عراق در مقابل خدمات ایران «دلار» داده است، یا به تایید دیگر مقامات نظام جمهوری اسلامی عراق راهی است برای دور زدن تحریم‌های آمریکا این کشور هنوز در نظر جمهوری اسلامی گویا مستعمره‌ای است که می‌توان در کوچکترین امور آن دخالت کرد.
زیتون- سولماز ایکدر: