سد کمال خان در ولایت نیمروز در نزدیکی مرز ایران با حضور رئیس جمهوری افغانستان و پس از تکمیل آبگیری رسما افتتاح شد. آقای غنی در مراسمی به همین مناسبت گفت که پس از این به ایران “آب در مقابل نفت” می‌دهیم، اما ایران می‌گوید: “رژیم حقوقی رودخانه هیرمند و حق آبه ایران تعریف شده است.”
به گزارش ایرنا، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: “رودخانه هیرمند دارای رژیم حقوقی تعریف شده ای است و بر اساس قراردادی که در سال ۱۳۵۱ بین دو کشور به امضاء رسیده و در مجالس قانونگذاری هر دو کشور به تصویب رسیده حق آبه ایران کاملا مشخص بوده و دولت افعانستان هم به این حق آبه متعهد است.
او افزود که حق آبه طبیعت و صیانت از حیات هامونها موضوع جداگانه‌ای است که ایران از مدت‌ها قبل با دولت افعانستان در حال مذاکره است.
کار ساخت این سد/بند بر روی رودخانه هیرمند افغانستان از بهار سال ۱۳۹۶ با بودجه ۷۸ میلیون دلار چهار سال را در بر گرفته است.
آقای غنی امروز، چهارشنبه (۴ حمل/فرودین) در مراسم افتتاح این سد گفت که آب هیرمند قرن‌ها از افغانستان خارج می‌شد ولی اکنون مدیریت آن به دست افغانهاست، و آنچه که در معاهده آب که میان ایران و افغانستان آمده عملی خواهد شد، “اما زیادتر از تعهد، گپ (سخن)، مذاکره است.”
ایران قبلا در مورد ساخت این سد ابراز نگرانی کرده بود.
همکاری کشورها در مورد رودخانه‌های مشترک از مسایل عمده در منطقه است. افغانستان که سرچشمه چند رودخانه به کشورهای همسایه‌اش است، درصدد مدیریت منابع آبی خود است.
تغییرات اقلیمی بر کشورهای منطقه تاثیر گذاشته است. رئیس جمهور افغانستان خواستار همکاری منطقه‌ای برای مهار سیل و خشکسالی شد.
سخنگوی وزارت امورخارجه نیز گفت که ایران از اظهارات رئیس جمهور افغانستان برای تبدیل آب به موضوع همکاری بین دو کشور استقبال کرده و آمادگی خود را به این منظور اعلام می‌کند.
او افزوده که خشک شدن هامونها آسیب های جدی از جمله طوفان های شن برای مردم در هر دو سوی مرز در پی خواهد داشت.
با آنهم، رئیس جمهور افغانستان می‌گوید که اقتصاد افغانستان و ایران، مکمل یکدیگرند و با بهره برداری از سد کمال خان ولایت نیمروز نه تنها “انبار” افغانستان، بلکه از ایران نیز خواهد شد.
آقای غنی در مورد معاهده آب میان افغانستان و ایران که میان موسی شفیق و امیرعباس هویدا، نخست وزیران وقت دو کشور در سال ۱۳۵۱ امضا شد، گفت که مشکل در آن معاهده نبود بلکه در روند اجرای آن بود.
آقای غنی همچنین گفت که گفتگو میان ایران و افغانستان در زمینه تولید انرژی برق بادی و آفتابی توسط دو شرکت بین‌المللی از جمله زیمنس در جریان است.
به گفته او مطالعات مقدماتی نشان می‌دهد که افغانستان ظرفیت “۷۰ هزار مگاوات برق” را از باد دارد و باد نیمروز به بزرگترین مرکز تولید انرژی تبدیل خواهد شد.
او همچنین گفت که با آغاز بهره برداری از سد کمال خان، آینده ولایت نیمروز و گذرگاه مرزی زرنج با ایران تقویت می‌شود، یک گذرگاه بین المللی که کلید آن بندر چابهار ایران است. راه آهن خواف -هرات نیز قدم اول خط آهن استانبول- هرات است.
آقای غنی گفت که این خط آهن دو برابر ارزانتر از مسیر افغانستان به کراچی پاکستان است.
ساخت بخش سوم بند کمال خان در بهار سال ۱۳۹۶ آغاز شد. بودجه ساخت آن ۷۸ میلیون دلار اعلام شده بود. آبگیری آزمایشی آن عقرب/آبان و آبگیری کامل نیز دلو/بهمن سال ۱۳۹۹ آغاز شد.
در دوران ساخت این بند، ۲۰ نفر از نیروهای محافظ آن کشته و ۱۸ نفر زخمی شدند. رئیس جمهور افغانستان امروز در آغاز مراسم به پای منار یادبود این کشته شدگان، اکیل گل گذاشت.
مشخصات سد کمال خان
مسئولان می‌گویند که این سد/بند بیش از ۱۸۴ هزار هکتار زمین را آبیاری و بیش از ۹ مگاوات انرژی برق تولید خواهد کرد.
منطقه‌ای که بند کمال خان در آن واقع شده، بیشتر دشت است و شیب کمی دارد. ارتفاع این بند ۱۶ متر و ظرفیت ذخیره آب آن به گفته اداره ملی تنظیم آب، ۵۲ میلیون مترمکعب آب است. با آنکه این بند در مقایسه با بند سلما آب کمتری را ذخیره می‌کند اما توان کنترل آب آن بسیار بالا است.
محمد اشرف غنی در میزان/مهر سال ۱۳۹۹ گفته بود؛ بعد از ۷۰۰ سال بند کمال خان باز آب خواهد گرفت و نیمروز سرسبز خواهد شد.
به اساس اطلاعات وزارت انرژی و آب، کار بند کمال خان در سال ۱۳۴۵ آغاز شده بود اما به دلیل آغاز جنگ‌ها و تحولات سیاسی افغانستان، سالها تکمیل نشد.
این بند در ۱۸ کیلومتری جنوب شهر زرنج ولایت نیمروز، در مسیر رودخانه هیرمند اعمار شده که از کوه‌های افغانستان سرچشمه گرفته و به دریاچه هامون؛ دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران سرازیر می‌شود.
بی‌بی سی: