پس از گذشت یک هفته از انتخاب پیروز حناچی به عنوان شهردار تهران، هنوز هم خبری از تأیید حکم او توسط وزارت کشور نیست. وزارت اطلاعات هم رسما موضعی نگرفته است. خبرها حاکی از فشار شدید مخالفان برای رد صلاحیت حناچی است.
تعلل وزارت کشور ایران در تأیید حکم پیروز حناچی به عنوان شهردار تهران، بر ابهام درباره رسیدن او به این سمت افزوده است. از امروز سه‌شنبه ۲۹ آبان (۲۰ نوامبر) با توجه به مهلت ۱۰ روزه این وزارتخانه برای تأیید یا رد صلاحیت شهردار، تنها برای حناچی سه روز دیگر وقت مانده است.
استعلام از وزارت اطلاعات درباره صلاحیت یا عدم صلاحیت شهردار از اختیارات وزیر کشور ایران است. با وجود این، عبدالرضا رحمانی فضلی در مورد محمدعلی افشانی، شهردار سابق تهران و معاون پیشین خود، چنین اقدامی نکرد و حکم افشانی یک روز پس از انتخاب‌اش در شورای شهر صادر شد.
این بار اما گفته می‌شود که رحمانی فضلی از وزارت اطلاعات استعلام کرده و گرچه اظهاراتی غیررسمی حاکی از نظر مثبت وزارت اطلاعات نسبت به حناچی است، اما هنوز هم حکم شهردار منتخب شورای شهر پنجم به امضای وزیر کشور نرسیده است.
شهرداری پایتخت ایران همواره سمتی مناقشه‌برانگیز بوده است. محاکمه و محکومیت مناقشه‌برانگیز غلامحسین کرباسچی، رسیدن محمود احمدی‌نژاد به مقام ریاست جمهوری پس از حضور او در این جایگاه، دورخیز نافرجام محمدباقر قالیباف برای تصاحب دستگاه اجرایی کشور از ایستگاه خیابان بهشت تهران و حمله گسترده به محمدعلی نجفی و کناره‌گیری جنجال‌برانگیز او به خاطر “رقص دختران”، جلوه‌هایی هستند که از اهمیت شهرداری پایتخت ایران خبر می‌دهند.
امروز نیز تأخیر در تأیید حکم پیروز حناچی نشانگر فشاری است که در پشت پرده جریان دارد؛ تأخیری که به نظر می‌رسد اعضای شورای شهر تهران تصورش را نمی‌کردند.
شهردار “نافرمان”
گرچه برخی ادعا کرده‌اند که پاسخ وزارت اطلاعات به استعلام وزیر کشور هنوز آماده نیست، علی مطهری از گفت‌وگوی خود با وزیر اطلاعات خبر داده و به نقل از محمد علوی گفت: «ما به چیزی که موجب رد صلاحیت ایشان (حناچی) باشد نرسیده‌ایم.» نایب رئیس دوم مجلس ایران اما در عین حال از تلاش‌هایی پرده برداشت که در راستای رد صلاحیت حناچی صورت می‌گیرند: «برخی که می‌خواهند شهردار تهران تحت فرمان آنها باشد و آقای حناچی را چنین آدمی نمی‌بینند، تلاش می‌کنند که وزارت اطلاعات پاسخ منفی به استعلام بدهد.»
اما با وجود چنین “تلاش”هایی، محمود میرلوحی امروز با اشاره به اینکه وزارت اطلاعات شهردار جدید تهران را “تأیید کرده”، گفت: «با توجه به پیگیری‌های صورت‌گرفته از سوی وزارت کشور حناچی مشکلی برای صدور حکم در این نهاد امنیتی [وزارت اطلاعات] ندارد و علی‌القاعده باید حکم وی تا پنجشنبه اول آذرماه صادر شود.»
اما ادامه سخنان این عضو شورای شهر تهران از قطعیت ادعایش می‌کاهد و شائبه فشارهای پشت پرده را تقویت می‌کند. به گفته او: «در صورتی که حکم آقای حناچی تا روز پنجشنبه صادر نشود این موضوع به هیأت حل اختلاف خواهد رفت.» میرلوحی در عین حال در گفت‌وگو با تسنیم تأکید کرده است که «شورای شهر تهران شهردار خود را انتخاب کرده و انتظار می‌رود که صلاحیت وی از سوی مراجع ذیصلاح تایید و در نهایت توسط وزیر کشور صادر و ابلاغ شود».
سخنان محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران نیز بر تردیدها و ابهام‌ها افزوده است. او در پاسخ به این پرسش که آیا اطلاعی از فرآیند رسیدگی به صلاحیت حناچی به عنوان شهردار تهران دارد یا نه، گفته است: «ما در این زمینه اطلاعاتی نداریم و قاعدتا اطلاعات خبرنگاران نسبت به این موضوع بیشتر است.»
اظهارات خود حناچی نیز ابهام در مورد تأیید صلاحیت‌اش را تشدید می‌کند. او شنبه گذشته در پاسخ به این پرسش که “گفته می‌شود صلاحیت شما برای مسئولیت شهرداری تهران از سوی وزارت کشور تأیید نشده است”، گفت: «انشاءالله صلاحیت انسان از سوی خداوند رد نشود.»
دویچه وله :
تأخیر در تأیید حکم حناچی و ابهام در مورد پاسخ مثبت وزارت کشور، اعضای شورای شهر تهران را مجبور کرد که یکشنبه گذشته در جلسه‌ای “اضطراری” شهردار منتخب خود را به عنوان “سرپرست” شهرداری پایتخت انتخاب کنند.
سایت “انتخاب” دوشنبه گذشته در همین مورد نوشت: «روند انتخاب شهردار تهران با برخی بازی‌های سیاسی در میان طیف‌های اصلاح‌طلب حاضر در شورای شهر گره خورده بود. در حالی که ابتدا اعضای حزب اعتماد ملی در نگه داشتن افشانی در شورای شهر ناکام ماندند، بار دیگر بیشترین تلاش‌ها از سوی حزب اتحاد ملت برای تعیین شهردار جدید انجام شد. گزینه اصلی اعضای این حزب برای شهرداری، عباس آخوندی بود. او تا مرحله نهایی انتخاب شهردار بالا آمد، اما سرانجام با اختلاف یک رای رقابت را به حناچی واگذار کرد. در این شرایط، چه بسا اعضای حزب اتحاد ملت تصمیم گرفته باشند تا با انتخاب حناچی به عنوان سرپرست، به گونه‌ای سطح او را از جایگاه شهرداری تهران پایین‌تر نشان دهند. این کار می‌تواند نوعی انتقام از عدم انتخاب شهردار مورد نظر آنها تلقی شود.»
پیروزی “شکننده”
اعضای شورای شهر تهران ۲۲ آبان‌ماه گذشته پیروز حناچی را (با ۱۱ رأی) در مقابل عباس آخوندی (با ۱۰ رأی) به عنوان شهردار جدید پایتخت ایران انتخاب کردند. حناچی ۵۵ ساله و دکتر در معماری است. او دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و معاون معماری و شهرسازی وزیر راه در دولت یازدهم، دانش‌آموخته معماری از دانشگاه تهران و فارغ‌التحصیل دکتری تخصصی مرمت شهری و باززنده‌سازی شهر‌های تاریخی است. او روز ۲۵ مهرماه سال گذشته (۱۳۹۶) طی حکمی از سوی محمدعلی نجفی، شهردار وقت تهران، به سمت معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران منصوب شده بود.
حناچی در دولت اول محمد خاتمی، رئیس جمهوری اسبق ایران، معاون نظام مهندسی و اجرای ساختمان وزیر مسکن و شهرسازی و نخستین رئیس مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی معماری و شهرسازی و در دولت دوم اصلاحات، معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی بود. پیروز حناچی همچنین در دولت محمود احمدی‌نژاد مشاور وزیر راه وقت بود و در دولت حسن روحانی نیز به عنوان معاون معماری و شهرسازی عباس آخوندی، وزیر مستعفی راه، فعالیت داشت.
محمدعلی افشانی که ۲۳ اردیبهشت‌ماه گذشته در پی استعفای جنجالی محمدعلی نجفی به عنوان شهردار پایتخت انتخاب شده بود، مشمول قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان شده و با کمتر از شش ماه حضور در شهرداری تهران و با وجود تلاش برخی از اعضای شورای شهر برای مستثنا کردن او از این قانون، مجبور به خداحافظی شد. در پی قطعی شدن رفتن افشانی، رقابت میان جریان‌های اصلاح‌طلب در شورای شهر پایتخت بر سر جایگزینی او آغاز شد. اعضای این شورا در نهایت از میان چهار نامزد شهرداری تهران، عباس آخوندی و پیروز حناچی را به عنوان گزینه‌های نهایی انتخاب کردند.
آرای شکننده حناچی در مقابل آخوندی نیز نشان داد که میان اصلاح‌طلبان بر سر شهرداری تهران اجماعی وجود نداشته است. در حالی که حزب اتحاد ملت که اصول‌گرایان آن را “بدل” حزب منحل‌شده مشارکت می‌دانند، حامی آخوندی بود، مخالفان آخوندی، همچون حزب اعتماد ملی، معتقد بودند که قرار گرفتن او بر کرسی شهرداری تهران، “رابطه شهرداری و دولت را به زمان قالیباف بازخواهد گرداند، زیرا او بخاطر نحوه خروجش از کابینه، توانایی تعامل با دولت روحانی را نخواهد داشت”.
تلاش برای انتساب حناچی به مجاهدین خلق
در هر حال با شکست عباس آخوندی، حملات مخالفان سیاسی شورای شهر تهران متوجه حناچی شد و روزهای سختی را برای او رقم زد. هنوز چند ساعت از انتخاب شهردار جدید نگذشته بود که رقبای تندروی اصلاح‌طلبان این شورا، به قصد حذف سومین شهردار تهران در عرض یک سال گذشته، در شبکه‌های اجتماعی مدعی عضویت برادر پیروز حناچی در سازمان مجاهدین خلق شدند و او را پیمان حناچی، “کادر آموزش” این سازمان، معرفی کردند.
اگر کسی از اصحاب رسانه و یا حتی اعضای شورای شهر تهران، به آقای #پیروز_حناچی دسترسی دارند، لطفا در خصوص #پیمان_حناچی(عضو کادر آموزشی گروهک تروریستی منافقین) از شهردار تهران بپرسند که آیا با وی نسبتی دارد یا نه؟! pic.twitter.com/6cIrU9Tzfp
— آسِیِد پویان حسین‌پور (@sp_hos) 13 november 2018
پیروز حناچی به این ادعا پاسخ روشنی نداد، اما یکی از اعضای شورای شهر تهران عملا آن را تأیید کرد. حسن رسولی اما با اشاره به اینکه “برادر آقای حناچی بیش از ۳۰ سال است که هیچ تماسی با خانواده نداشته است”، در دفاع از شهردار منتخب شورای شهر تهران گفت: «اتفاقاتی مثل مبارزه نیرو‌های انقلاب با طیف وسیعی از سازمان‌ها و گروهک‌های ضدانقلاب در دهه ۶۰ دامن بسیاری از خانواده‌ها را گرفته است. ما در جمهوری اسلامی وزیری داشتیم که برادرش اعدام شد. خانواده بزرگانی مثل مرحوم آیت الله گیلانی و… نمونه‌ای از این نزاع‌های خانوادگی هستند. نهاد‌های اطلاعاتی و امنیتی هم در گذشته و هم حالا نسبت به این موضوع اشراف اطلاعاتی دارند.»
مخالفان حناچی هم‌زمان برای حمله به او جبهه‌ای دیگر نیز گشودند و اولویت او را “ورود نیروی متخصص خارجی به کشور” عنوان کردند. آنها به ویدیویی استناد کردند که پیروز حناچی در آن از جمله می‌گوید: «به بهترین متخصصان برای اداره امور شهر نیاز داریم. ما برای تیم ملی مربی خارجی می‌گیریم. مگر شهرسازی کشور از تیم ملی کشور کمتر است؟”
حملات چنان سنگین بود که روابط عمومی شهرداری تهران مجبور به واکنش شد و در توضیح آن از جمله اعلام کرد: «برخلاف حواشی مطرح‌شده به دنبال انتشار فیلم، حناچی انتقال تجربیات کارشناسان خارجی را تنها در کنار بهره‌مندی از ظرفیت نیرو‌های داخلی مفید می‌داند.»
حسن رسولی، عضو شورای شهر تهران نیز واکنش نشان داد و گفت: «ظاهرا دست مخالفین آقای حناچی خیلی خالی است که این مساله که نقطه قوت آقای حناجی است را برای تضعیف او به کار می‌برند. ما به جز تیم ملی در دیگر موارد هم از دانش و تجربه کشور‌های دیگر استفاده می‌کنیم که اصلا در کشور مرسوم است.»
موقعیت دشوار شورای شهر تهران
حامیان پیروز حناچی علاوه بر واکنش‌های رسانه‌ای، تلاش کرده‌اند تا با انتشار عکس‌هایی از او در جبهه‌های جنگ ایران و عراق و تأکید بر اینکه حناچی از “خانواده شهدا” است، در تقویت موقعیت او بکوشند. از جمله دیگر این اقدامات آنان انتشار نامه تبریک جمعی از “فرماندهان و پیشکسوتان قرارگاه مهندسی رزمی خاتم‌الانبیا” در دوران جنگ ایران و عراق به حناچی به عنوان شهردار تهران است.
اما گذشت یک هفته از انتخاب حناچی در شورای شهر به عنوان شهردار تهران و سکوت دو وزارتخانه کشور و اطلاعات، نشان می‌دهد که حمایت‌ها، دست‌کم تاکنون، از قدرت کافی برخوردار نبوده‌اند. در نامه پیش‌گفته اثری از نام فرماندهان پرنفوذ سپاه پاسداران نیست. چهره‌های شاخص اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی نیز در میان حامیان آشکار حناچی دیده نمی‌شوند. برخی مخالفان، حتی در میان اصلاح‌طلبان، پیشینه مدیریتی حناچی را برای شهرداری تهران کافی نمی‌دانند. همه اینها در کنار دیگر حملاتی که در روزهای اخیر متوجه پیروز حناچی شده است، ظن فشارهای پشت پرده برای رد صلاحیت او را تأیید می‌کند؛ فشارهایی که باعث تأخیری طولانی در صدور حکم او توسط وزارت کشور شده است.
تأیید احتمالی صلاحیت پیروز حناچی، یکی از بارزترین جلوه‌های بحران مدیریتی در ایران را اندکی کم‌رنگ خواهد کرد. قاطعانه اما نمی‌توان گفت که واکنش اعضای شورای شهر تهران به رد احتمالی صلاحیت او چه خواهد بود. در صورت پافشاری آنها بر انتخاب خود، موضوع به هیأت حل اختلاف می‌رود؛ اما به نوشته روزنامه “آرمان”، در صورت تسلیم و حرکت در راستای انتخاب “شهردار چهارم”، اقدام آنان “در تاریخ شهرداری تهران ثبت خواهد شد”.