این روزها از محدودیت‌های شدید برای مسافران ایرانی راهی گرجستان سخن می‌رود. یک کارشناس مقیم گرجستان با ذکر نمونه‌هایی می‌گوید علت این مشکلات عدم پایبندی شهروندان ما به قوانین گرجستان و سیاستهای حکومت جمهوری اسلامی است. 
وزارت امور خارجه ایران روز چهارشنبه ۲۱ آذر (۱۹ دسامبر) از شهروندان خواسته است از “سفر غیرضروری” به گرجستان خودداری کنند. ایسنا در گزارشی در این زمینه به نقل از اطلاعیه یک شرکت هواپیمایی ایرانی، از سخت شدن شرایط پرواز مسافران ایرانی به گرجستان خبر داده است.
برخی رسانه‌های ایران از بازار داغ سوءاستفاده دلالان معاملات ملکی در گرجستان نوشته‌اند. انتشار انواع شایعات، از جمله این‌که “گرجستان قصد دارد اموال ایرانی‌ها را مسدود کند” به نگرانی در میان ایرانیان مقیم آنجا دامن زده و به نوشته رسانه‌ها آنها تلاش می‌کنند اموال خود را زیر قیمت به فروش برسانند.
“ایرانی‌ها حاضر نیستند به قوانین گرجستان احترام بگذارند”
یک کارشناس ایرانی مقیم تفلیس که نخواست نامش برده شود به دویچه‌وله فارسی در این باره گفت: «آنچه اتفاق افتاده این است که دولت گرجستان نسبت به عدم پایبندی ایرانی‌ها به قوانین این کشور و احترام نگذاشتن ما به مقررات گرجستان سخت‌گیرتر شده است. از آنجا که ایرانی‌ها به خاطر نظام بانکی متفاوت از بقیه دنیا نمی‌توانستند پول‌‌شان را از طریق بانک‌ها به گرجستان منتقل کنند، این کار را از طریق صرافی‌ها انجام می‌دادند. و این کار در گرجستان غیرقانونی است و حالا سخت‌گیری نسبت به آن بیشتر شده است.»
دویچه وله:
به گفته این کارشناس، ایرانی‌ها حاضر نیستند مانند شهروندان گرجی به قوانین متعهد باشند، شرکت یا سایر فعالیت‌های اقتصادی خود را ثبت کنند و مطابق قوانین کشورهای اروپایی مالیات بدهند و حالا همه اینها دارد با سخت‌گیری بیشتر ادارات گرجستان روبرو می‌شود. او می‌گوید: «هموطنان ما در طول ده سال گذشته مشکلی نداشتند و می‌توانستند در گرجستان فعالیت اقتصادی کنند و هر سال هم به صرف این‌که مالیات کارمندی را می‌دادند، می‌توانستند مثلا به عنوان کارمند در شرکتی که سودآور نیست یا شرکت‌های صوری استخدام شوند.»
عدم پایبندی جمهوری اسلامی به قوانین بین‌المللی، معضلی برای ایرانی‌های گرجستان
هجوم ایرانی‌ها به گرجستان و دیگر کشورهای همسایه به باور ناظران، علتی جز وخیم شدن وضع در ایران ندارد و در وحله اول نتیجه سیاستهای جمهوری اسلامی است. حکومتی که حاضر نیست به قوانین بین‌المللی از جمله قوانین مبارزه با پولشویی احترام بگذارد.
اما این عدم پایبندی دولت جمهوری اسلامی توام بوده است با افزایش حجم اقدامات غیرقانونی شهروندان ایرانی. او می‌گوید این فعالیت‌ها «در سال‌های گذشته هم وجود داشته ولی با افزایش چشمگیر این فعالیت‌ها توجه ادارات گرجستان را جلب کرده است. وقتی تعداد ایرانی‌ها زیاد شد، حساسیت دولت گرجستان نیز به آنها و نوع فعالیت ایرانی‌ها افزایش پیدا کرد و ایرانی‌ها زیر ذره‌بین رفتند. یعنی قبلا یکی دوتا صرافی بیشتر نبود و آنها می‌توانستند با چراغ خاموش فعالیت کنند.»
این کارشناس درباره وضع شهر تفلیس می‌گوید: «ما به عنوان کسانی که سال‌های سال است در گرجستان زندگی می‌کنیم این را مشاهد می‌کنیم که الان کسانی به دنبال مهاجرت از ایران هستند که قبلا به ما هم توصیه می‌کردند که برگردیم. ما شاهد تعداد زیادی از ایرانی‌ها هستیم که در گوشه و کنار تفلیس رستوران، صرافی، معاملات ملکی، آژانس مسافرتی و غیره باز کرده‌اند. شما در تمام خیابان‌های تفلیس این را می‌بینید. حالا در خیابان‌ها تابلوهای بزرگ صرافی زده‌اند. به فارسی تبلیغ می‌کنند که چه اقداماتی می‌توانند برای مشتریان انجام دهند. اینها به شدت جلب نظر کرده و دولت گرجستان را به صرافت کنترل این فعالیت‌ها انداخته است.»
“مسدود شدن اموال ایرانی‌ها”
در این میان شایعاتی پخش شده است که با تغییر دولت در گرجستان و نزدیکی این کشور به آمریکا، احتمال دارد اموال ایرانی‌ها در آنجا مسدود شود. این کارشناس می‌گوید که تا به حال دارایی هیچ ایرانی در گرجستان مسدود نشده است. او درباره تلاش ایرانی‌ها برای فروختن املاک‌شان می‌افزاید: « در گرجستان اصلا این امکان که شما خانه‌تان را به صورت نقدی به محلی‌ها بفروشید نیست. شما ناچارید یک خارجی دیگر پیدا کنید. چون شهروندان گرجستان با شرایط وام بانکی و تخفیف‌های بانکی و سطح اقتصاد خودشان خانه می‌خرند. بنابراین تقریبا امکان‌پذیر نیست که ایرانی‌ها به گرجی‌ها خانه بفروشند.»
این کارشناس درباره وضعیت املاک می‌گوید: «قیمت ملک اما برای ایرانی‌ها پایین آمده و بازارش کمی راکد شده است و کسانی که توانایی بیشتری دارند و می‌دانند که شرایط بخصوص با روی کار آمدن دولت جدید احتمالا ثبات بیشتری پیدا خواهد کرد، و بنابراین سعی می‌کنند از این وضع استفاده کنند و ملک بیشتری بخرند. مثلا ماهانه بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ خانه در تفلیس ثبت می‌شد. این الان به زیر ۵۰ رسیده است.»
“گلایه‌مندی” دولت ایران از رفتار با ایرانی‌ها چقدر موجه است؟
مقامهای وزارت خارجه و سفیر ایران از برخورد ماموران مرزی گرجستان با شهروندان ایرانی انتقاد کرده‌اند. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه روز ۱۲ آذر در رابطه با مشکلات به وجود آمده برای گروهی از شهروندان ایرانی در گرجستان و دیپورت ۲۰۰ نفر از آنان گفت که از حقوق این شهروندان حمایت خواهد شد.
به گفته او برخی شهروندان ایرانی دیپورت شده مدارک کافی و لازم را هم داشته‌اند و روشن نیست چرا به آنها اجازه ورود به گرجستان داده نشده است: «در این میان گزارش‌هایی را دریافت کرده‌ایم که افرادی علی‌رغم داشتن مدارک، مواد مخدر به همراه داشته‌اند که این موضوع نیز در حال پیگیری است و سفارت ما وظیفه دارد پیگیری‌های لازم در مورد این موضوعات انجام دهد.»
به اعتقاد کارشناسی که با دویچه‌وله گفت‌وگو کرده است، علت بازگردانده شدن این افراد عمدتا عدم رعایت مقررات مروادات مالی در گرجستان است و اکثر آنهایی که حالا مشکلات اقامتی دارند، «شامل مقررات پولشویی» شدهاند.
او می‌گوید: «چون این گروه از ایرانی‌ها شرکت‌های خود را طبق قوانین گرجستان ثبت نکرده بودند، نمی‌توانستند اقامت بگیرند و دائم از قانون معافیت ویزا استفاده می‌کردند، به مرز می‌رفتند، مهر خروج می‌زدند و مثلا از مرز ارمنستان دوباره وارد گرجستان می‌شدند.»
“دروغگویی رسانه‌های ایران درباره بدرفتاری با ایرانیان”
با افزایش مهاجرت از ایران و بالا رفتن میزان رفت و آمدها از مرز، توجه دولت گرجستان به این مسئله جلب شده «که ایرانی‌ها دارند از این حفره‌ی قانون، یعنی معافیت ویزا سوءاستفاده می‌کنند. به خاطر این جلوی‌شان را گرفتند و گفتند شما توریست نیستید و نمی‌توانید به عنوان توریست وارد شوید.»
در این میان داستان بدرفتاری با یک زن در فرودگاه تفلیس توجه بسیاری به خود جلب کرده است. روزنامه جوان در این باره نوشته است: «این خانم ایرانی هنگام ورود به فرودگاه تفلیس به جای ارائه رزرو هتل جهت دریافت مجوز ورود، کلید و قبض گاز خانه‌ای را که در تفلیس خریداری کرده بود، به افسران گذرنامه این کشور ارائه می‌دهد و پلیس این کشور نیز این مدارک را برای ارائه مجوز ورود به این کشور کافی نمی‌داند و پس از شکل‌گیری یک نزاع در داخل فرودگاه، این فرد را به ترکیه که مبدأ حرکتش بود، باز می‌گرداند.»
ولی کارشناس ایرانی ساکن تفلیس این خبر را نادرست می‌داند و می‌گوید: «این روزنامه در مورد همان خانمی هم که گفته می‌شود به او توهین شده، اخبار دروغ نوشته است. فیلم این خانم موجود است. اخبار منتشر شده در رسانه‌های ایران باعث شد مقامات گرجستان فیلم رفتار این خانم را در فرودگاه منتشر کنند. او در این فیلم می‌گوید من هیچ منافع اقتصادی در گرجستان ندارم و توریستی آمده‌ام. ما دانشجوی ایرانی در اداره پلیس داریم که در جریان موضوع بود و خیلی با تاسف از رفتار این خانم یاد می‌کرد. من از خیلی از ایرانی‌ها می‌شنوم که می‌گویند این اخبار احتمالا کار خود حکومت ایران است تا مانع از خروج ارز و موج مهاجرت شوند.»
آمار بالای شکایت ایرانی‌ها از خود ایرانی‌ها
کارشناس ساکن تفلیس به آمار بالای تخلفات و شکایات ایرانی‌ها در گرجستان اشاره می‌کند و می‌گوید: «مقامهای گرجی بارها گفته‌اند آمار شکایت ایرانی‌ها از ایرانی‌ها خیلی بالاتر از آمار شکایت گرجی‌ها علیه گرجی‌ها است. بخشی از این رفتارها به خاطر عدم آگاهی طرفین معامله است، بخشی به خاطر سوءاستفاده دلالان. ما نهادهای مردمی، حاکمیتی، سفارتی هیچکدام برای اطلاع‌رسانی نداریم. برای همین شهروندان ایرانی مجبورند به آنچه از این ور و آن ور می‌شنوند اتکاء کنند و این منشاء خیلی از تخلف‌ها می‌شود. مثلا یک صرافی مبلغ قابل توجهی را برداشته و فرار کرده است. یکی از مقامهای این کشور گفته است که آمار شکایات حقوقی ایرانی‌ها از یکدیگر که در یکی از روزها در گرجستان ثبت شد، از کل آمار روزانه شکایت کشور بیشتر بوده است. خوب طبیعی است که این آمار تاثیر منفی می‌گذارد.»
از این کارشناس درباره فضای حاکم بر تفلیس می‌‌پرسیم. او پاسخ داد: «بالای ۹۰ درصد مردمی که از آینده خود در گرجستان نگرانند، معتقدند که مقصر بخشی از این مشکلات خود جمهوری اسلامی است که یا علت مشکل بوده یا به آن دامن زده است.»
او افزود: «یکی از مقررات داشتن عدم سوءپیشینه است. گواهی سوءپیشینه در قوانین گرجستان هست، اما از ایرانی‌ها نمی‌خواستند. بعد از روشن شدن آمار بالای تخلفات ایرانی‌ها، این نیز به مدارکی که برای اقامت ایرانی‌ها لازم است، اضافه شد. این گواهی باید توسط سفارت ایران در تفلیس تایید شود. وزارت خارجه گرجستان هم آن را تایید کند. بعد ما به اداره مهاجرت آن را تحویل دهیم. این پروسه تایید توسط سفارت ایران ماهها طول می‌کشید. حالا بعد از فشارهای فراوان نهایتا سفارت جمهوری اسلامی دست به هماهنگی‌هایی زد و قرار شد نامه متحدالشکلی را به صورت یکسان بدهد تا دیگر نیازی به مراجعه به وزارت خارجه نباشد و بتوان همان را به اداره مهاجرت گرجستان تحویل داد. این هماهنگی از دوندگی‌های زیادی جلوگیری کرد. ولی حل مسئله به این سادگی ماهها طول کشید.»
او اضافه می‌کند که این روند هنوز هم آن طور که باید سریع نیست. ایرانی‌ها برای ۴۵ روز اقامت نیازی به ویزا در گرجستان ندارند. اما «دانشجویان ایرانی که برای ادامه تحصیل به اینجا می‌‌آیند باید ظرف چهار روز مدارک خود را به گرجستان تحویل دهند. این کار گاه یک هفته تا ده روز طول می‌کشد و دانشجویی که با پذیرش دانشجویی آمده، مجبوراست دوباره به مرز برود. به خاطر این گونه مشکلات تا به حال چندین بار در مقابل وزارت خارجه ایران در گرجستان میان ایرانی‌ها درگیری شده است و این به بدبینی نسبت به ایرانی‌ها در میان مقامهای گرجستان دامن زده است. اگر سفارت ایران و وزارت خارجه این گونه مسائل را سریع تر حل می‌کردند، شاید جلوی خیلی از این مشکلات گرفته می‌شد.»
برخورد نجیبانه مردم و دولت گرجستان با ایرانی‌ها
کارشناس یاد شده درباره واکنش مردم گرجستان نسبت به افزایش حضور ایرانی‌ها و اخبار مربوط به آنها می‌گوید: «مقامهای دولتی گرجستان هیچگاه به صراحت در رسانه‌های گرجستان در این باره اظهار نظر نکرد‌ه‌اند، اما بخشی از دوستان، آشنایان و همکاران گرجی ما به صراحت از این مسئله انتقاد می‌کنند. آنها معتقدند علت اصلی آنچه دارد از سوی دولت گرجستان سر ایرانی‌ها می‌آید، نتیجه‌ی رفتارهای حاکمیت خود شماست، چه با مردم‌تان و چه با بقیه دنیا. این چیزی است که ما مکرر و روزانه می‌شنویم. و خوب طبیعی است که این در میان مقام‌ها هم انعکاس دارد. چون آنها هم بخشی از این مردم هستند.»
آیا این مسائل به اعتبار و حیثیت ایرانی‌ها نیز در گرجستان لطمه زده است؟ و او پاسخ می‌دهد: «در تمام این سال‌ها برخورد مردم گرجستان با ایرانی‌ها بسیار خوب و نجیبانه بوده است. رفتارهای نژادپرستانه بسیار کم دیده شده است. رفتارهایی شبیه به آنچه در ایران نسبت به شهروندان کشورهای همسایه می‌شود در این جا خیلی کم بوده و در مجموع رفتار متمدنانه اروپایی با ما شده است. اما در این ماهها حوادث کمی تاثیر خود را گذاشته است. مثلا موردی داشتیم که وقتی سوار تاکسی شده‌ایم راننده گفته است چرا اینقدر زیاد شده‌اید؟ آرامش ما را برهم زده‌اید. با همه اینها هنوز برخورد مردم خوب است و حتی برخورد دولت گرجستان هم به نسبت کارهایی که از ما سرزده، هم‌چنان خیلی نجیبانه است.»