شرکت هواپیمایی آلیتالیا متعلق به ایتالیا که از ابتدای سال جاری میلادی پروازهای خود به ایران را متوقف کرده بود، قرار است از اواخر زمستان پروازهای خود را با یک شرط از سر بگیرد.
آلیتالیا اعلام کرده بود که دلیل توقف پروازهایش،تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی ایران است. پیش از آلیتالیا، شرکت‌های هوایی اروپایی بریتیش‌ایرویز(بریتانیا)، ایرفرانس(فرانسه) و کی‌ال‌ام (هلند) هم پروازهای خود به مقصد تهران را به دلیل تحریم‌های آمریکا، متوقف کرده بودند.
فرامرز داور, ایران وایر:
اما حالا آلیتالیا حدود سه ماه پس از این توقف، پروازهای خود به تهران را بر اساس توافقی با آمریکا، از سر می‌گیرد. رسانه‌های ایتالیا می‌گویند بر اساس این توافق، در ازای از سرگیری پروازهای آلیتالیا به ایران، پرواز هواپیماهای خطوط هوایی ماهان به ایتالیا متوقف می‌شود.
آمریکا می‌گوید ایران از هواپیماهای ماهان ایر برای جابه جایی سلاح، ادوات نظامی و نیروهای مسلح خود از جمله کودکان سرباز به کشورهای منطقه همچون عراق و سوریه استفاده می‌کند. وزارت خزانه داری آمریکا، ماهان ایر و مدیر آن را تحریم کرده است.
در صورتی که ایتالیا از فعالیت ماهان ایر جلوگیری کند، دومین کشوری است که آسمان خود را به روی پروازهای این خط هوایی می‌بندد. آلمان به تازگی پروازهای ماهان ایر را به مقصد این کشور لغو کرده است.
ماهان ایر، در حال حاضر بیش از پنجاه فروند هواپیما در اختیار دارد. گزارش‌های غیررسمی حاکی از آن است که حتی یک فروند هواپیماها به یک شرکت سوریه‌ای اجاره داده است. ماهان ایر در سال‌های اخیر مواردی از تحریم های آمریکا را دور زده و هواپیماهای کمتر کهنه خریده یا لوازم یدکی مورد نیازش را تامین کرده است.
ایالات متحده آمریکا در آبان ماه امسال 67 فروند هواپیمای متعلق به شرکت ایران ایر را هم تحت تحریم‌های وزارت خزانه داری قرار داد. این تحریم ارائه خدمات فرودگاهی و فروش بنزین به هواپیماهای تحریم شده را با مشکلاتی رو به رو می‌کند.
شرکت هواپیمایی ایران ایر، هواپیمایی دولتی متعلق به جمهوری اسلامی ایران به شدت درگیر تحریم‌های آمریکاست. حالا در شرایطی که قرارداد خرید هواپیماهای نو با بازگشت تحریم‌های آمریکا هم لغو شده، ماهان ایر دومین شرکت بزرگ هواپیمایی ایران به دلیل آنچه «مداخله در امور نظامی» خوانده می‌شود، در حال از دست دادن مسیرهای پروازی خود در شهرهای اروپایی و در نتیجه کاهش درآمد و ضرر احتمالی است.
ادامه فشار آمریکا: از آسمان ایران عبور نکنید
ایالات متحده آمریکا با شروع سال جدید میلادی، تکمیل فهرست تحریم های ایران را با تحریم شرکت‌های هوایی مرتبط با ایران آغاز کرده است. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی مستقر در وزارت خزانه داری این کشور؛ هواپیمایی «فارس ایر قشم» و یک شرکت خدمات مسافرتی ثبت شده در پایتخت ارمنستان را که می گوید با ایران مرتبط بوده، همراه با دو فروند هواپیمای بوئینگ 747 متعلق به هواپیمایی فارس ایر قشم؛ به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرده است. دامنه فشار آمریکا بر هواپیماهای متعلق به ایران حتی به هواپیمای تشریفاتی رییس جمهور ایران هم رسیده است.
آمریکا همزمان فشار بر خطوط هواپیمایی غیرایرانی را که در مسیرهای خود از حریم هوایی ایران عبور می کنند، شدت بخشیده است.
در پی توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی که به رفع تحریم‌های بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران انجامید و همزمان با تنش‌های نظامی در منطقه پروازی عراق و سوریه، برخی از شرکت‌های هواپیمایی، حریم هوایی امن ایران را جایگزین استفاده از آسمان کشورهای عراق و سوریه کرده بوند.
به غیر از هواپیماهای اسرائیلی که ایران اجازه عبور آنها را از آسمان خود نمی‌دهد، حریم هوایی این کشور برای عبور و ترانزیت دیگر هواپیماهای مسافربری جهان باز است. ایران همانند دیگر کشورها؛ بابت این عبور، به ازای وزن و مدت زمانی که هواپیما روی آسمانش در پرواز است، مالیات می‌گیرد. پس از تنش میان عربستان سعودی و قطر و تحریم‌هایی که عربستان بر این کشور اعمال کرد، هواپیمایی قطر هم از آسمان ایران به عنوان جایگزین استفاده می‌کنند.
ایالات متحده در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما و بر اساس توافق برجام به شرکت‌های هوایی بین‌المللی اجازه داده بود که با هواپیماهای ساخت آمریکا به ایران پرواز کنند.این کار در حال حاضر تحت تحریم قرار دارد و در صورتی که هواپیماهای ساخت آمریکا دچار مشکل فنی در خاک ایران شود، تامین خدمات فنی و قطعات یدکی آن به آسانی امکان پذیر نیست. در حال حاضر یک هواپیمای متعلق به نروژ که مجبور به فرود اضطراری در ایران شده به دلیل نیاز به موتور جدید بویئنگ که ورود آن به ایران تحریم است، بیشتر از شش هفته شده که در شیراز زمین گیر شده است.
دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا که در زمان حضور این کشور در برجام، مجوز عبور و فرود هواپیماهای آمریکایی در ایران را صادر کرده بود؛به این هواپیماها اجازه «اقامت 72 ساعته» در ایران داده بود. بر اساس این مجوز شرکت‌های بین‌المللی هوایی که به طور مدام به ایران پرواز داشتند، می‌توانستند از هواپیماهای ساخت آمریکا و دارای قطعات آمریکایی برای نقل و انتقال مسافر از مقصد یا مبدا ایران استفاده کنند.
منظور از هواپیماهای ساخت آمریکا، هواپیماهایی است که بیش از ده درصد قطعات آن توسط شرکت‌های ثبت شده در ایالات متحده یا با مالکیت سهام داران آمریکا ساخته شده باشد.
همزمانی این وقایع، باعث شده بود که درآمد ارزی ایران بابت استفاده شرکت‌های هوایی از آسمان این کشور به طور چشمگیری افزایش پیدا کند اما حالا گزارش شده که ایالات متحده از دیگر شرکت‌های هوایی می‌خواهد از حریم هوایی ایران استفاده نکنند.
این کار ایران را از درآمدهای ارزی تازه‌ای که به آن رسیده بود، محروم می‌کند. علیرضا منظری نماینده سابق ایران در ایکائو (سازمان بین المللی هوانوردی غیرنظامی) حدود پنج ماه پیش گفته بود:«دولت آمریکا در این دستورالعمل فقط به هواپیماهای شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی یا هواپیماهای نظامی آمریکا هشدار داده که با توجه به مشاجرات سیاسی بین دو کشور برای عبور از آسمان ایران احتیاط به خرج داده یا از مسیرهای دیگری استفاده کند».
اما گزارش‌های مستقل و کنترل حریم هوایی ایران از طریق وب سایت‌هایی که میزان ترافیک هوایی را به صورت لحظه‌ای نشان می دهد، حاکی از کاهش استفاده خطوط هوایی بین المللی، از آسمان ایران است.
ایالات متحده پیش از این با خروج از برجام،قراردادهای فروش هواپیماهای بوئینگ و ایرباس را لغو کرده بود. ایران از این اقدام آمریکا به دیوان بین المللی دادگستری در لاهه هلند شکایت کرده است. دیوان تا رسیدگی نهایی به این پرونده از آمریکا خواسته تا مانع فروش لوازم یدکی و خدمات فنی مورد نیاز هواپیماهای مسافربری به ایران نشود. اما جمهوری اسلامی ایران می گوید ایالات متحده از دستور دادگاه لاهه سرپیچی می‌کند.
این میزان از فشار و اعمال محدودیت علیه صنعت هوایی ایران،از سوی آمریکا در چهل سال گذشته بی سابقه است. مقام‌های وزارت راه ایران می‌گویند هدف نهایی دولت دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا، زمین گیر کردن ناوگان هوایی جمهوری اسلامی ایران است اما همزمان وعده می‌دهند که ایالات متحده در این کار موفق نخواهد شد.