«هرکسی هر نوعی تغییر میخواهد، پای صندوق آراست.» این سخنان حسن روحانی در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و تکرار آن در سفر به هرمزگان حکایت از تحرکات مخالفینی دارد که این روزها کمر به طرح استیضاح و عدم کفایت سیاسی او بستهاند. اینکه مخاطبان روحانی دنبال چه میگردند و از چه راهی قصد پیمودن مسیر دستیابی به هدف خود را دارند، سؤالی است که علی تاجرنیا، فعال سیاسی اصلاحطلب و نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی در پاسخ به آن از جریانی میگوید که روح جمهوریت نظام را نشانه گرفتهاند. مشروح این گفتوگو را در ادامه بخوانید:
روزنامه ایران: رئیس جمهوری در دو سخنرانی اخیر خود از اهمیت صندوقهای رأی گفت و خواستار حمایت همه گروهها از دولت منتخب مردم شد. مخاطب این سخنان چه کسانی هستند و چرا چنین بحثی آن هم کمتر از دو سال پس از انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب دوباره حسن روحانی مطرح میشود؟
فکر می‌کنم که سخنان آقای رئیس جمهوری نشان از یک دغدغه دارد. دغدغهای که حاکی از این است که جریانی به صورت خزنده سعی می‌کند انتخابهای مردم را به نوعی اشتباه جلوه دهد. این جریان سعی دارد که راه رسیدن به پیشرفت را در روش‌های غیردموکراتیک دیگری جست‌وجو کند. این روزها شاهد هستیم که نوعی از حکمرانی در حال تئوریزه شدن است که طبیعتاً با روح جمهوریت نظام و نقش و خواست مردم در تعارض است. فکر می‌کنم مخاطب آقای روحانی در این مسأله آن نگاه و طرز تفکری است که پیشرفت را در مسیری غیر از انتخاب مردم جست‌وجو می‌کند.این هم به نظر من چالش بزرگی بوده است. به هرحال در کشور هستند کسانی که نگاه شان عمدتاً مبتنی بر جمهوریت است و اینکه در نظام اسلامی هرچیزی باید با اراده مردم حرکت کند و انجام شود اما در مقابل تفکری که مدت‌ها وجود داشته مبنی بر این بوده که ما برای تحقق اهداف و آرمانهای نظام بایستی به سمت روش‌های غیردموکراتیک برویم و سعی هم می‌کند که آنها را موجه جلوه دهد. معمولاً هم برای آنان مبانی‌ای را از مشروعیت تعریف می‌کند.
این تفکر برای چه در این دوران رشد یافته است؟
احساس می‌کنم مشکلاتی که در کشور به وجود آمده و بعضاً ناکارآمدیهایی که در سیستمهای مختلف اجرایی و مدیریتی ایجاد شده چه بسا که زمینه را برای رشد و ارائه چنین تفکراتی فراهم کرده است. صاحبان این گونه تفکرات در شرایط فعلی زمینه را برای خود مساعد میبینند و این مسیر را بازتولید میکنند.
حال که این افراد زمینه را برای رشد خود مساعد میبینند، میتوانند کاری از پیش ببرند؟ توجه دارید که در مجلس هم بحث استیضاح آقای روحانی مطرح شده و هرچند در ابتدا از سوی یکی دو نفر از نمایندگان اعلام شد که این موضوع مسکوت مانده است اما باز هم اعلام شد که این طرح 18 امضای نمایندگان را پای خود دارد.
نه؛ آنها نمی‌توانند این راه را در کوتاه مدت طی کنند. آنها به دنبال این هستند که دولت را مشغول کنند و دولت از آن وظیفه اصلی خود که مدیریت کلان اجرایی است باز بماند و خود این مسأله دور باطلی شود تا نهایتاً آنان به خواسته خود برسند. بنابراین آقای روحانی و دولت او را با طرح مسائلی مثل استیضاح و یا عدم کفایت سیاسی مشغول میکنند. وقتی هم که ذهن دولت معطوف به این مسائل شود، از موضوعات اساسی غافل میماند. این تفکرات در نهایت این دور را در تضعیف هرچه بیشتر انتخاب مردم دنبال میکنند و باعث آماده کردن بستر مناسب برای تفکر جزم‌اندیشی که رأی و خواست مردم را برنمیتابد، می‌شوند.
یعنی میتوان گفت که تمرکز این عده بر انتخابات ریاست جمهوری 1400 است؟
تصور می‌کنم که فراتر از این بحث باشد. این تفکر به دنبال این است که روح جمهوریت را از ساختار قدرت و حاکمیت در کشور بگیرد و سعی کند آن را با روش‌های مطمئنی که خیلی تحت تأثیر افکار عمومی و رأی مردم نیست، سوق بدهد. یعنی هرچه بیشتر از نقش نهادهای انتخابی کاسته شود.
چگونه؟
آن نگاه پارلمانتاریستی که این روزها مطرح میشود عمدتاً با همین رویکرد صورت میگیرد. اینکه مسئول اجرایی کشور از دل پارلمان بیرون بیاید. در حالی که پارلمان در کشور ما آن طور که باید و شاید یک ساختار کاملاً دموکراتیک ندارد و نهادهای ناظر کاملاً روی آن تسلط دارند. این افراد با این شیوه سعی دارند که هم سیستم تقنینی و هم نظام اجرایی کشور را تحت کنترل بگیرند.
بهترین اقدام دولت در برابر این جنس از مخالفتها چیست؟
بهترین کار دولت، کارآمدی است. اگر دولت بتواند هرچه بیشتر در مسیر کارآمدی ساختار حرکت کند، میتواند روند روبه رشد این تفکرات را کند سازد. دولت دست خود را در برابر موانعی که پیش روی خود دارد نبندد و با مردم در مورد تنگناهای موجود به صورت شفاف صحبت کند. اگر امروز برجام به یکسری از مشکلات خورده است تقصیر دولت نیست. دولت باید اینها را با مردم به صورت شفاف در میان بگذارد. هرکسی متناسب با اختیاراتی که دارد باید مسئولیتپذیری داشته باشد. اگر دولت به این مسائل بپردازد و سعی کند که کارآمدی خود را افزایش دهد، این حربه را از دست مخالفین دموکراسی و جمهوریت میگیرد.