بازار بزرگ ایران (ایران مال)؛ که قرار است یکی از لوکس‌ترین و بزرگترین مال‌های دنیا شود، پروژه‌ای نیمه‌تمام است که با افتتاح چند بخش مختلف آن، از حالا به مرکزی برای بازدید و تماشای اقشار مختلف تبدیل شده است و به همان اندازه که نیروی کار در مجموعه مشغول فعالیت است، مردم هم برای تماشای بزرگترین مال خاورمیانه به این منطقه سرازیر شده‌اند و هر چه به ساعت‌های پایانی روز نزدیک می‌شوی بر تعداد بازدیدکننده‌ها افزوده می‌شود.
با این حال تیزرهای مختلف و ویدیوهای شخصی و پیام‌های مختلف این روزها بین کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که برخی با نمایش بخش‌های مختلف مجموعه توصیه به تماشای این مرکز می‌کنند و برخی با تحریک به احساسات مردم سعی در کشاندن آنها به این مرکز دارند. برای مثال در یکی از این پیام‌ها آمده است: «اگر این مرکز در دوبی یا ترکیه بود ایرانی‌ها تا حالا پاشنه درش رو از جا درآورده بودن» یا در پیامی دیگر نوشته شده: «اگر این سازه هر جای دیگر دنیا بود تا حالا کلی غر می‌زدیم که چرا ما در ایران همچین چیزی نداریم اما حالا که اینجاست دریغ که حتی مسیرمان را تغییر دهیم و سری به اینجا بزنیم».
ایران‌وایر:
ایران مال از ساعت ۹ صبح تا ۱۱ شب یکسره باز است و از سال گذشته درست در همین زمان که خبر افتتاح بخش‌های محدودی از آن اعلام شد تعدادی از مردم که از این مساله خبر داشتند به آن مراجعه می‌کردند اما از هفته پیش که تیزرهای تبلیغاتی آن از تلویزیون پخش شد، هر لحظه بر شمار بازدیدکنندگان آن افزوده می‌شود و حتی در روزهای میانی هفته و ساعت‌های کاری بازدیدکنندگان مجموعه کم نیستند.
کجا؟
برای رسیدن به ایران مال که در بخش شمال غربی تهران، در حاشیه پارک چیتگر و حوالی دریاچه خلیج فارس واقع شده، از مرکز شهر با ماشین حدود یک ساعت زمان لازم است. اما با نزدیک شدن به این مرکز تجاری تفریحی، خروجی‌ها و تابلوها و ساخت‌وساز ویژه آن، راه را به شما نشان می‌دهد. در تمام مسیر تونل‌ها و خروجی‌هایی که برای رسیدن به ایران مال از سوی همین مجموعه احداث شده تابلوهای بزرگ با آرم و نام ایران مال به چشم می‌خورد و با وجود ۱۶ ورودی و خروجی از هر بزرگراهی که از این منطقه می‌گذرد راهی به ایران مال وجود دارد که نگهبانان و راهنمایان مسیر هم، مردم را به سوی این مسیرها هدایت می‌کنند.
بیشتر پارکینگ مجموعه با وجود ظرفیت ۲۰ هزار خودرویی آن هنوز خالیست اما در مسیر پارکینگ هم قدم به قدم نیروهای خدماتی خودروها را هدایت می‌کنند و بیشتر مراجعین در حال حاضر از بخشی وارد مجموعه می‌شوند که از مقابل بزرگترین هایپر استاری که در این مجموعه واقع شده، عبور کنند. فروشگاهی که سال گذشته در همین زمان به عنوان بخشی از اولین فاز مجموعه ایران مال افتتاح شد و علاوه بر مشتریان ثابت منطقه، برای بازدیدکنندگان مجموعه هم تماشایی است.
۷۰۰ واحد تجاری
از مقابل هایپر استار که بگذرید وارد مجموعه‌های تجاری ایران مال می‌شوید. مجموعه‌هایی که قرار است بخشی از بزرگترین مرکز تجاری خاورمیانه و یکی از بزرگترین و برترین‌های جهان باشند اما در حال حاضر جز تصاویر بزرگ چاپ شده بر سر در مغازه‌ها چیز دیگری نیستند. اینجا قرار است مغازه‌های لوکسی از برندهای برتر دنیا افتتاح شود و برداشت عموم مردم این است که امکان خرید برای قشر متوسط در مجموعه ممکن نیست و برخی از مردم از ترس همین مساله اصلا حاضر به رفتن به این مرکز نیستند.
یکی از دخترانی که به عنوان مهندس ناظر در این مجموعه مشغول فعالیت است، می‌گوید: «قیمت یک کت اینجا از ۱۸ میلیون تومان شروع می‌شود و به درد ما نمی‌خورد. نمی‌دانم کی می‌تواند چنین پولی داشته باشد. به نظر من که ظرفیت افتتاح چنین جایی اصلا هنوز در ایران وجود نداشت.»
او می‌گوید که از سال ۹۰ که کار ساخت این مجموعه کلید خورده اینجا بوده: «اون موقع هنوز فقط اینجا خاک بود ما هم از طریق پیمانکار اومدیم اما خدا رو شکر دیگه با مجموعه مادر قرارداد بستیم و چند سال دیگه که اینجا تموم شه باز می‌تونیم بریم سر کارهای دیگه چون اینا پروژه زیاد دارن. اینجا تموم شه میرن سراغ جاهای دیگه.»
راننده یکی از خودروهای مقابل در که مسیر کارش اینجاست می‌گوید: «من اینجا کار می کنم چون مسیرش خوبه و آدمای پولدار میان اینجا ولی تا حالا خودم جرات نکردم برم تو! چیزی هم می‌شه خرید؟»
علاوه بر هایپر استار که در آن می‌توان به قیمت معمول همه فروشگاه‌های داخل شهر خرید کرد، چند برند لباس از جمله برند گس، تامز و دو مغازه کفش فروشی و یکی از برندهای چرم داخلی در حال حاضر در ایران مال افتتاح شده‌اند.
تماشایی‌‌ها
اما جلوه‌های بصری مجموعه ایران مال هم از نکاتی است که سازندگان در تیزرهای تبلیغاتی روی آن مانور زیادی داده‌اند. در تمام تابلوهای مشخص شده در مسیر اسامی این بخش‌های تماشایی مشخص شده است و نگهبانان و انتظامات و راهنمایان که در همه مجموعه حتی در بخش‌های نیمه‌کاره مستقر هستند برای نشان دادن مسیرها از همین اسامی استفاده می‌کنند. نامگذاری این جاذبه‌ها بیشتر با نام‌های سنتی و ایرانی است. باغ دیدار، باغ ایرانی، کتابخانه جندی شاپور، تالار آینه، ایوان اشراق، شربت خانه و … بخشی از نام‌هایی است که در ایران مال مدام می‌ِشنوید و در تمام بخش‌ها حتی بخش‌های نیمه‌کاره تماشاچیان در حال عکس و سلفی گرفتن هستند.
باغ دیدار و بازار سنتی بخش‌های تکمیل‌شده این پروژه هستند. باغ دیدار فضایی با تعدادی گیاه و آبنماست که در آن کافه‌ای هم قرار دارد و در بخش کناری آن، مسیر به سمت بازار سنتی و تیمچه حاج علی اکبر می‌رود.
تیمچه به بخش‌های مختلفی برای خرید صنایع‌دستی و فرش و سوغات ایرانی و عتیقه‌جات و … تقسیم می‌ِشود. در بخش فروش فرش دستباف، فرش‌ها با نورپردازی ویژه و به صورت نمایشگاهی با اطلاعات کامل به نمایش درآمده‌اند اما صحبت‌های بیشتر بازدیدکنندگان در خصوص قیمت فرش‌هاست که از حداقل ۷۰ میلیون تومان تا حدود ۷ میلیارد تومان قیمت دارند. وسط فضای فروش فرش‌های دستباف هم یک دار قالی برپاست و یک زن و دو مرد با لباس سنتی پشت دار مشغول بافتن فرش هستند. زن می‌گوید از زنجان آمده‌اند ولی نمی‌داند قرار است حقوق بگیرند یا فرششان را به مجموعه بفروشند.
این بازار دو هزار و ۱۰۰ مترمربع گچ‌بری دارد و کاشی‌کاری‌ها و سقف‌های گنبندی‌شکل و نقاشی‌های دیواری و .. درست به اندازه بخش‌های نمایشگاهی مانند تالار آینه که از تالار آینه مجلس شورای اسلامی الگوبرداری شده، نظر مردم را به خود جلب می‌کند و هر گوشه کسی در حال عکس‌برداری یا فیلم گرفتن است و فقط بخش فروش عتیقه‌جات است که در آن کسی اجازه عکاسی ندارد. یکی از نکات جالب در بخش‌های مختلف بازار ملل وجود کافه‌هایی متناسب با حال و هوای هر بخش است و در تیمچه حاج‌علی اکبر هم فضای کافی‌شاپ به اسم شربت خانه نامگاری شده و با تزئینات کاشی‌کاری‌های ایرانی،شربت‌های سنتی به مراجعین ارایه می‌کند.
کتابخانه یا استراحتگاه
کتابخانه جندی‌شاپور بخشی از ۳۰ درصد فضای فرهنگی ایران مال را به خود اختصاص می‌دهد بیشترین شباهت را به مدرسه جادوگری هاگوارتز در مجموعه هری پاتر یا کتابخانه‌های اروپایی قدیمی فیلم‌ها دارد. کتابخانه‌ای کلاسیک که فضای چوبی و گرم آن در دل مجموعه سنگی ایران مال شما را کاملا از بخش‌های تجاری جدا می‌کند. اما صدای دستگاه‌های سنگ‌بری، جمعیت تماشاچی و افراد زیادی که روی پله‌های قوسی شکل آن در حال عکس گرفتن هستند و سر و صدای زیادی که در آن می‌پیچد، فعلا کاربری فضا را اصلا شبیه به کتابخانه نکرده است. کتاب‌های این مجموعه را آزادانه می‌توان از کتابخانه‌ها برداشت و هنوز نظارت قوی بر چیدمان یا برداشتن کتاب و.. وجود ندارد اگرچه مراجعین هم بیشتر در کافه‌ای که کنار این کتابخانه قرار دارد یا روی مبل‌های موجود می‌نشینند تا خستگی در کنند و کسی کاری به کتاب‌ها ندارد.
بخش دیگر فرهنگی مجموعه، ۱۲ سالن سینماهایی آن است که یکی از فعال‌ترین بخش‌های ایران مال است و تا پاسی از نیمه شب اکران فیلم دارد.
شهر خوراکی‌ها
بالای پله‌های همین کتابخانه فودکورت ملل واقع شده است. فضایی که با کوچه‌های سنگفرش و خانه‌های رویایی بالکن‌دار و گل‌های شمعدانی مصنوعی جلوی پنجره‌ها بیشتر شبیه به شهرهای توریستی و جذاب کنار دریاست. سقف این بخش با کاغذدیواری به شکل آسمان تزیین شده و پشت شیشه تمام خانه‌ها که در آنها کارگران مشغول کارند و خاک و گچ و داربست را می‌توان از لای بعضی از درها دید، پرده‌های زیبای حریر آویزان شده و چراغ همه اتاق‌ها روشن است تا بازدیدکنندگان غرق در تماشای شهر خوراکی‌ها شوند و همه با ورود به این فضا دوربین‌ها را آماده کنند و عکس و فیلم بگیرند. هر کدام از این خانه‌ها قرار است نماد رستوران یک کشور باشد اما از همین حالا و قبل از راه‌اندازی به یکی از جذاب‌ترین بخش‌های ایران مال تبدیل شده است.
در حال حاضر در فاصله کمی از فودکورت ملل چهار غذاخوری فعال، شلوغ‌ترین بخش ایران مال را در ساعات ناهار و شام به خود اختصاص می‌دهد و مردم برای گرفتن غذا در صف‌های طویل رستوران‌ها منتظر می‌مانند.
مسجد جنجالی
اما یکی از مسایلی که به سرزبان افتادن مجدد نام ایران مال انجامید، ماجرای افتتاح مسجد این مجموعه همزمان با فرا رسیدن نیمه شعبان بود. مسجدی که خبر افتتاح آن از صدا و سیما پخش و در آن اعلام شد که امام جمعه موقت تهران این مسجد را افتتاح می‌کند. اما این خبر خیلی زود و پیش از افتتاح مسجد تکذیب شد. البته مسجد ایران مال در بخشی از ساختمان درونی نیمه ساز آن واقع شده و کمی بیشتر از یک نمازخانه معمولی است که البته گفته می شود در ایران مال ۱۱۰ نمازخانه هم علاوه بر این مسجد تاسیس می شود که هر فردی بتواند در اندک زمانی خود را به نمازخانه ها برساند. اما مسجد ایران دارای مال فضایی شیک و زیبا با چلچراغ‌های بزرگ و فرش‌هایی خوشرنگ است که فرش‌ها متناسب با همین فضا بافته شده دارد و با وجود تبلیغات به جز نمازگزاران تقریبا کسی برای تماشا وارد آن نمی‌شد.
ایران مال، مال کیست؟
ایران مال با زیربنای یک میلیون و هفتصد هزار کیلومتر مربع همان طور که در سایت رسمی‌اش آمده، «متعلق به بانک آینده و سهامی عام است. این شرکت با مجوز بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار تاسیس شده است. بخشی از سهام، واگذار شده و بعد از بهره‌برداری از پروژه، سهام در بورس عرضه می‌شود و بانک آینده در نهایت از این مالکیت خارج خواهد شد.»
با این توضیحات بانک آینده و جلال رسول اف، شرکت البرز تات و علی انصاری و علاءالدین میرمحمد صادقی رئیس هیات امنای این مجموعه، میلیاردرهای ایرانی نام‌آشنایی هستند که در راس ساخت این مجموعه قرار دارند.
در هر حال ایران مال با وجود تخلفات ساخت و سازی که همه‌جا خبرهای آن آمده، با وجود ضدتبلیغ‌ها در خصوص وارد کردن فرهنگ غربی و برندهای لوکس و با وجود هزاران حاشیه می‌رود که به یکی از بزرگترین مراکز مورد توجه ایرانیان و شاید توریست‌ها تبدیل شود. کمااینکه همین حالا هم این بنای نیمه‌ٍساز با مدیریت قوی و تبلیغات و تیم راهنمایان و سرویس‌های حمل و نقل اختصاصی و … به یکی از مراکز مورد توجه تهرانی‌ها تبدیل شده است.