در واکنش به درخواست آمریکا برای نشست شورای حکام، نماینده روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه در یک پیام توییتری با منطق این درخواست مخالفت کرده و «انحراف» ایران از برجام را به این شورا بی‌ارتباط دانست.
آمریکا روز جمعه در پی افزایش ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران نسبت به سقف تعیین‌شده در برجام، خواستار برگزاری نشست ویژه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شد.
متعاقب این امر آژانس نیز اعلام کرد که تا چند روز دیگر جلسه‌ای اضطراری در این باره تشکیل خواهد شد. ساعاتی بعد زمان برگزاری این جلسه روز چهارشنبه، ۱۹ تیرماه، ساعت ۲.۵ بعدازظهر به وقت محلی اعلام شد.
جلسه آژانس سه روز پس از آن برگزار می‌شود که ایران طبق وعده قبلی در روز یک‌شنبه، ۱۶ تیرماه، گام بعدی خود را در روند کاستن از تعهداتش برخواهد داشت.
نمایندگی ایران در آژانس خود در واکنش به این خبر انتقاد کرد که «همان رژیمی که اساسا خودش برجام را با خروج غیرقانونی و یک‌جانبه از آن نقض کرده و به دیگران نیز فشار می‌آورد که چنین کنند، و با به‌کارگیری همه ابزار زور و فشار مانع جامعه بین‌المللی شده تا آن را اجرا کند، حال در رابطه با اجرای همان توافق ابراز نگرانی می‌کند».
A member of IAEA Board of Governors asked for an urgent session on Iran next week. O’K, but what the Board is going to discuss? Iranian deviations from JCPOA? From the viewpoint of IAEA mandate they don’t constitute violation or concern. BG is not a proper place to consider them.
— Mikhail Ulyanov (@Amb_Ulyanov) 5 juli 2019
میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در آژانس، نیز روز جمعه با اتخاذ همین موضع در توییتر نوشت که اساسا اقدامات اخیر ایران «نقض» برجام یا مایه نگرانی «نیست».
آقای اولیانوف در این توییت نوشت: «شورای حکام قرار است درباره چه بحث کند؟ انحراف ایران از برجام؟ از نقطه‌نظر آژانس، انحرافات ایران نقض یا مایه نگرانی نیست. شورای حکام جای مناسبی برای بحث درباره آن نیست.»
«برای استفاده از اورانیوم رآکتور بوشهر، غلظت باید پنج درصد باشد»
در همین حال علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل، در مصاحبه‌ای که خبرگزاری مهر روز جمعه منتشر کرد تاکید کرده است که ایران از روز یک‌شنبه به اندازه‌ای که «مصلحت بدانیم و برای کارهای صلح‌آمیز نیاز داشته باشیم» غلظت اورانیوم را افزایش خواهد داد.
گام اول ایران در راه کاستن از تعهد خود در برجام افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده به بیش از سطح سیصد کیلوگرم بود، و گام بعدی نیز چنان‌که مقامات جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند، افزایش درصد غنی‌سازی است، امری که هشدار ایالات متحده را به دنبال داشته است.
رئیس جمهور ایران روز چهارشنبه، ۱۲ تیرماه، رسما اعلام کرد که جمهوری اسلامی از روز ۱۶ تیرماه میزان غنی‌سازی خود را به بیش از ۳.۶۷ درصد و تا هر میزانی که «نیاز داشته باشد» افزایش خواهد داد.
اما احتمالا نکته مهم در مصاحبه آقای ولایتی با خبرگزاری مهر این است که او نخستنی مقامی است که در ایران برای افزایش درصد غنی‌سازی اورانیوم عدد و رقم ارائه می‌دهد.
او گفته است: «مثلاً برای این که ما بتوانیم از اورانیوم در رآکتور بوشهر استفاده کنیم، باید غلظتش حدود پنج درصد باشد و این کاملاً یک هدف صلح‌آمیز است که ما از رآکتور ساخته‌شده مشترک ایران و روسیه برق استحصال کنیم.»
علی‌اکبر ولایتی همچنین تاکید کرد: «آمریکایی‌ها مستقیماً و اروپایی‌ها غیرمستقیم برجام را نقض کرده‌اند، به نسبتی که آنها در جهت نقض برجام پیش بروند، ما هم در همان جهت واکنش نشان می‌دهیم.»
ذخیره آب سنگین ایران «افزایش یافته است»
روز شنبه همچنین رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران خبر داده است که ذخیره آب سنگین ایران نیز «افزایش یافته است».
حسن روحانی، رئیس جمهور، اخیراً گفته بود که ایران علاوه بر افزایش غنی‌سازی و تولید آب سنگین، درباره بازطراحی رآکتور اراک تصمیم خواهد گرفت.
حال مجتبی ذوالنور، رئیس این کمیسیون در مجلس، به خبرگزاری مهر گفته است که ممنوعیت فروش آب سنگین برای ایران باعث افزایش ذخیره آن در داخل کشور شده است.
آقای ذوالنور با اشاره به این که طبق برجام «ما حداکثر ۱۳۰ تن آب سنگین می‌توانیم ذخیره‌سازی کنیم» گفت: «همچنین آمریکا فروش آب سنگین ایران را ممنوع کرده است که این مسئله هم منجر به افزایش ذخیره‌های آب سنگین ایران شده است.»
بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ایران موظف است تا مازاد آب سنگین تولیدی خود را در بازارهای بین‌المللی عرضه کند.
اما به گفته عباس عراقچی، ایران به موجب برجام تعهدی برای فروش آب سنگین خود ندارد و تنها باید آن را در بازار برای فروش بگذارد و اگر مشتری برای آن پیدا نشد، تخطی از ایران سر نزده است.
آب سنگین که ماده خنک‌کننده کوره رآکتور آب سنگین است می‌تواند در زمینه‌های صنعتی ازجمله تولید تجهیزات فیبر نوری نیز کاربرد داشته باشد.
اما زباله سوخت هسته‌ای نیروگاه آب سنگین دارای پلوتونیومی است که در صورت جدا شدن از زباله می‌توان از آن برای تولید بمب استفاده کرد.