مقامات دولت ایران اعلام کردند که از روز یکشنبه نسبت به تعهد خود درباره غنی‌سازی نکردن بیش از ۳.۶۷ درصد پایبند نخواهد بود.
علی ربیعی، سخنگوی دولت، روز یکشنبه، ۱۶ تیر، در یک نشست خبری گفت: «امروز از میزان ۳.۶۷ غنی‌سازی اورانیوم عبور خواهیم کرد و میزان غلظت بر اساس نیاز ما خواهد بود».
عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، نیز روز یکشنبه، ۱۶ تیر در یک نشست خبری گفت: «در گام دوم نسبت به تعهد خود در میزان درصد و غلظت غنی‌سازی اعلام عدم پایبندی می‌کنیم».
آقای عراقچی همچنین خبر داد که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، امروز در نامه‌ای این موضوع را به فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اعلام خواهد کرد.
آقای عراقچی همچنین گفت که کاهش تعهدات ایران «ممکن است به خاتمه حضور ما در برجام منجر شود».
در این نشست بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، نیز گفت که روز دوشنبه (۱۷ تیر) و پس از سنجش میزان غنی‌سازی ایران توسط بازرسان آژانس، مشخص خواهد شد که غنی‌سازی ایران از ۳.۶۷ درصد فراتر رفته است.
وی اضافه کرد: «فعلا غنی‌سازی پنج درصد را اجرا می‌کنیم، شیب غنی سازی هم بر اساس دستوری که می‌گیریم می‌تواند رو به بالا باشد. شیب ذخایر هم می‌تواند رو به بالا باشد. ما فعلا نیازی به سوخت راکتور تهران نداریم و اگر داشته باشیم آن را تامین می‌کنیم».
خبرگزاری رویترز از یک مقام رسمی ایران که نامش فاش نشده نقل کرده‌است که تهران از روز یکشنبه غنی‌سازی را به ۵ درصد افزایش می‌دهد.
پیش از انتشار این خبر نیز علی اکبر ولایتی، مشاور بین الملل رهبر جمهوری اسلامی، گفته بود: «مثلاً برای این که ما بتوانیم از اورانیوم در رآکتور بوشهر استفاده کنیم، باید غلظتش حدود پنج درصد باشد».
ایران یک سال پس از خروج آمریکا از برجام در ۱۸ اردیبهشت سال جاری اعلام کرد برخی از تعهدات خود در چارچوب این توافق را کاهش خواهد داد.
در روزهای گذشته مقام‌های جمهوری اسلامی، از جمله حسن روحانی، گفته بودند که ایران از روز ۱۶ تیرماه میزان غنی‌سازی خود را به بیش از ۳.۶۷ درصد و تا هر میزانی که «نیاز داشته باشد» افزایش خواهد داد و رآکتور اراک نیز به «حالت سابق» بازخواهد گشت.
تهدید ایران درباره راکتور اراک
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، همچنین گفت که اگر بازطراحی راکتور اتمی اراک براساس توافق انجام شده در برجام انجام نشود، ایران این راکتور را با وضعیت سابق راه‌اندازی خواهد کرد.
آقای عراقچی همچنین بدون اشاره به زمان مشخصی گفت که جمهوری اسلامی مدتی در این باره منتظر خواهد ماند و اقدامات خود را آغاز نخواهد کرد.
این تهدید را پیش از این حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، مطرح کرده بود.
پس از توافق هسته‌ای ایران با شش قدرت جهانی، «بخش مرکزی» (کالاندریا) رآکتور اراک خارج و «حفره‌های» آن با سیمان پر شد.
بر اساس برجام، تهران باید رآکتور اراک را به گونه‌ای بازطراحی کند که قادر به تولید پلوتونیوم نباشد. از پلوتونیوم می‌تواند برای ساخت سلاح هسته‌ای استفاده شود.
ایران همچنین پذیرفت که این رآکتور را تبدیل به یک رآکتور آب سبک کند که از سوخت اتمی با غنای حداکثر ۳.۶۷ درصد استفاده خواهد کرد. آمریکا و چین به طور مشترک ریاست گروه کاری مسئول پروژه تغییر ساختار رآکتور اراک را برعهده گرفتند.
با این حال علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، پیشتر خبر داد که پس از خروج آمریکا از برجام، در گروه کاری بازطراحی رآکتور اراک، بریتانیا جایگزین آمریکا شده و چین نیز از سطح همکاری‌هایش کاسته است.
به گفته آقای صالحی، رآکتور آب سنگین اراک، در زمان برجام هم یک رآکتور ناتمام بود که بر اساس مدل یک رآکتور روسی متعلق به ۵۰ تا ۶۰ سال قبل طراحی شده بود.
جمهوری اسلامی می‌گوید که این رآکتور برای مقاصد «پژوهشی و درمانی» ساخته شده است.
در این ارتباط، بهروز بیات، کارشناس فیزیک هسته‌ای، پیشتر به رادیو فردا گفته است: «بیشتر رآکتورهای پژوهشی دنیا، رآکتورهای آب سبک یا انواع دیگری هستند. اما این که چرا ایران این راهِ استفاده از رآکتور آب سنگین را رفته است، البته اندکی جای شبهه باز می‌کند با توجه به این که روش متداولی نیست… و امکان سوء‌ظن را هم فراهم می‌کند که مبادا کسی بخواهد از آن استفاده دیگری بکند.»
یک روز پیش از این اقدام جمهوری اسلامی، حسن روحانی و امانوئل مکرون، رؤسای جمهوری ایران و فرانسه، با یکدیگر تلفنی گفت‌وگو کرده بودند.
آقای روحانی در این گفت‌وگو خواستار لغو همه تحریم‌ها شده و گفته بود که این اقدام «می‌تواند آغازی برای یک حرکت بین ایران و ۱+۵ باشد».
گروه ۱+۵ شامل آمریکا نیز می‌شود و ایران پس از خروج آمریکا از برجام تنها با گروه ۱+۴ یعنی روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه به اضافه آلمان مذاکره کرده است.
در همین حال عباس عراقچی در باره این سخنان و اشاره آقای روحانی به گروه۵+۱ گفت: «اینکه اروپایی‌ها نتوانستند خواسته‌های ما از برجام را برآورده کنند و ما مجبور شدیم گام دوم را برداریم، به این معنا نیست که رایزنی‌های دیپلماتیک تعطیل شده باشد».
به گفته آقای عراقچی، این ایده مطرح است که آمریکایی نیز در گفت و گوهای ایران و گروه ۴+۱ حضور داشته باشند.
وی در عین حال گفت که این سخنان به معنای تشکیل دوباره ۱+۵ نیست.