دادگاه رسیدگی به تخلفات شرکت پدیده شاندیز ۱۹ نفر از متهمان را برای افزایش صوری سرمایه و کلاهبرداری مجرم شناخته و محسن پهلوان مقدم، مدیرعامل را به حبس ابد و شماری دیگر از متهمان را به حبسهای طولانی محکوم کرده است.
در حکم دادگاه ویژه اقتصادی خراسان رضوی آمده است که تعیین تکلیف سهام و وضعیت طلبکاران با هماهنگی نهادی در استانداری خراسان رضوی، به نام ستاد تدبیر انجام خواهد شد.
علاوه بر محکومان کنونی، گفته شده که به اتهامات “مسئولین دخیل در موضوع” و دلالهای مرتبط با پرونده نیز رسیدگی خواهد شد.
رشد سریع و سپس سقوط بهای سهام شرکت پدیده شاندیز باعث ضرر هزاران سهامدار شده بود و دادگاه میگوید افزایش قیمت سهام پدیده ناشی از “مانور متقلبانه” مدیران آن بوده است.
رسانههای ایران چند روز پیش از حبس ابد برای محسن پهلوان مقدم خبر دادند و حال قوه قضاییه حکم دادگاه را منتشر کرده است.
سه نفر از متهمان تبرئه شدند و احکام مجازاتی که برای دیگران صادر شده قطعی است.
دادگاه رسیدگی به پرونده پدیده از دادگاههای ویژه اقتصادی است که با حکم آیتالله خامنهای خارج از روال دادرسی معمول در ایران تشکیل شده و محکومان آن حق درخواست تجدیدنظر را ندارند.
چرا سهامداران پدیده ضرر کردند؟
وقتی سهام شرکتی در بازار خرید و فروش میشود به دو طریق میتوان ارزش این شرکت را ارزیابی کرد:
ارزش بازار: برآوردی که بازیگران اقتصادی در بازار از ارزش یک شرکت دارند. ارزش بازار عبارت است از بهای هر سهم ضربدر تعداد سهام. ارزش بازار ممکن است نوسان زیادی داشته باشد.
ارزش دفتری: برآوردی است که بررسی دفترهای حسابداری یک شرکت از ارزش آن به دست میدهند. ارزش دفتری عبارت است از مجموع داراییها و مطالبات منهای مجموع بدهیها و تعهدات شرکت. ارزش دفتری سالانه یا فصلی گزارش میشود و ممکن است به روز نباشد.
ارزش بازار و ارزش دفتری شرکتهای سهامی لزوما با یکدیگر برابر نیستند.
وقتی بازار به آینده یک شرکت و چشمانداز رشد آن خوشبین است، بهای سهام آن و در نتیجه ارزش بازاریاش بالا میرود، حتی اگر داراییها و درآمدش در عمل افزایش نداشته باشد. در مقابل اگر بازار انتظار افت آتی کسبوکار یک شرکت را داشته باشد، ارزش بازاری آن پایین میآید، حتی اگر درآمد و دارایی شرکت در قیاس با بدهیهایش پایین نیامده باشد.
ارزش بازاری پدیده شاندیز در مدتی کوتاه بیش از ۵۰ برابر شد، در حالی که ارزش دفتری آن، یعنی داراییها و مطالباتش واقعا چنین رشدی نداشت. وقتی روشن شد رشد سهام “حبابی” بوده، ارزش بازاری سقوط کرد و کسانی که سهام گران را به امید تداوم رشد پدیده خریده بودند متضرر شدند.
شرکت پدیده شاندیز اواخر دهه ۸۰ خورشیدی سهام خود را به مشتریان عرضه کرد و قیمت هر سهم آن در مدت کوتاهی از ۲۰۰ تومان به بالای ۱۰ هزار تومان رسید. اما قیمت سهام پدیده پس از مدتی سقوط کرد و هزاران سهامدار آن متضرر شدند.
سهامداران پدیده در اعتراض به ضرر و زیان خود تجمعهای متعددی را در مشهد و تهران ترتیب دادند. این تجمعها در پاییز ۱۳۹۶ با شعارهای تندی علیه قوه قضاییه ایران همراه شد و در کنار دیگر اعتراضات اقتصادی پیشدرآمد موج اعتراضی دی ماه بود.
پدیده شاندیز کار خود را از سرمایهگذاری در احداث یک مجموعه گردشگری در شهر شاندیز، نزدیک مشهد آغاز کرد.
فعالیتهای این شرکت و دیگر شرکتهای وابسته به محسن پهلوان مقدم، مدیرعامل، به سرعت رشد کرد و پدیده شاندیز از طریق شرکت پشتیبانی سهام پدیده، سهامش را به مشتریان عرضه کرد.
آقای پهلوان مقدم پیش از پیگرد قضایی در مصاحبهای گفته بود که با آستان قدس رضوی هم همکاری اقتصادی داشته است.
دادگاه پدیده، به ریاست قاضی منصوری، میگوید این شرکت عملیاتی انجام داده که به “تحریک مردم برای خرید سهام بیشتر” منجر شود.
گفته شده پدیده سرمایهاش را به طور صوری بالا برده و مدیرانش سهام را در ازای چکهای بیمحل به نزدیکان خود فروختند. همچنین پدیده متهم شده که مساحت زمینهای تحت مالکیتش را به طور جعلی تا دو برابر بیشتر نشان داده و قیمتشان را هم ۱۷ برابر قیمت واقعی ارزیابی کرده و همچنین ارزش نام تجاری خود را به طور نامتعارف “صد برابر” بالا برده است.
پرونده پدیده شاندیز از سال ۱۳۹۳ به جریان افتاد و جلسات دادگاه برای رسیدگی به آن از اردیبهشت سال ۱۳۹۸ آغاز شد.
محسن پهلوان مقدم در دفاع از خود گفته بود: ” اقدامات اولیه با مذاکرات انجام شده با شهردار وقت شاندیز و برخی دیگر از مدیران انجام شد و اسناد و مدارک آن نیز وجود دارد، برخی ادارهها در همین مسیر تخلف کردهاند.”
حکم دادگاه میگوید پدیده با “سوءاستفاده از رسانه” به موج خرید سهامش دامن زده است.
یکی از محکومان پرونده احسان محسنی ثانی است که دادگاه برای “معاونت در اخلال عمده و کلان در نظام اقتصادی کشور” به او ۱۵ سال حبس داده است.
رسانههای ایران آقای محسنی را مرتبط با کانال تلگرامی پرطرفدار “خبر فوری” معرفی کردهاند، اما فاطمه محمدزاده، مدیرمسئول این کانال ارتباط با او را تکذیب کرده است.
خانم محمدزاده گفته است: ” در دی ماه سال ۱۳۹۳ بنابر حکم دادستانی، دفاتر پدیده پلمب شده و هرگونه خرید، فروش و واگذاری سهام این مجموعه ممنوع شد. در آن زمان اصلا تلگرام قابلیت ایجاد کانال را نداشت.”
بی بی سی: