سخنگوی دولت ایران می‌گوید روحانی آمادگی داشت که در همان نیویورک با رهبران ۱+۵ گفت‌وگو کند اما ترامپ مانع این کار شد. ربیعی بیانیه سه کشور اروپایی درباره مسئولیت ایران در حمله به تاسیسات آرامکو را نیز تحریک‌آمیز خواند.
در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، رهبران سه کشور آلمان، فرانسه و بریتانیا، به‌ویژه امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، کوشش زیادی به خرج دادند تا حسن روحانی، رئیس جمهور ایران را به دیدار و مذاکره با رئیس جمهور آمریکا تشویق و ترغیب کنند. اما حسن روحانی با سرسختی تمام همه این تلاش‌ها را ناکام گذاشت و به درخواست‌های آنها پاسخ منفی داد. حال علی ربیعی سخنگوی دولت مدعی است که مسئولیت عدم گفت‌وگو در نیویورک با آمریکاست.
سخنگوی دولت در کنفرانس خبری روز دوشنبه ۸ مهر (۳۰ سپتامبر) خود در تهران گفت: «ما به دیپلماسی و راه حل نهایی نزدیک بودیم، اما دولت آمریکا مانع انجام آن شد مسئولیت عدم شکل‌گیری گفت‌وگو در نیویورک مستقیما بر عهده دولت آمریکا است.»
دویچه وله:
حسن روحانی در نیویورک با اصرار بر موضع “لغو تحریم‌ها پیش از هر گونه دیدار و گفت‌وگو” با ترامپ، فرصت دیدار با رئیس جمهور آمریکا و تغییر احتمالی هر چند کوچک در سیاست “فشار حداکثری” آمریکا را از بین برد.
نتیجه سرسختی و پاسخ منفی حسن روحانی به تلاش‌های رهبران سه کشور مهم اروپا، نزدیکی مواضع این کشورها به آمریکا بود. رفتار و مواضع هیئت ایرانی در نیویورک امید اروپایی‌ها به میانجی‌گری میان ایران و آمریکا و حفظ برجام را تا حدود زیادی از بین برد.
اغلب رسانه‌های ایران، به ویژه رسانه‌های نزدیک به هسته اصلی قدرت، رفتار و مواضع حسن روحانی در نیویورک را “نمایش اقتدار نظام” خواندند در حالی که بسیاری از ناظران می‌گویند خاطره‌ای که از حضور حسن روحانی در این دور از مجمع عمومی در سازمان ملل در ذهن‌ها باقی ماند “نمایش خنده‌های هیستریک” او بود.
بیانیه ترویکا “تحریک‌آمیز” بود
علی ربیعی در کنفرانس خبری روز دوشنبه خود به بیانیه ترویکای اروپا درباره حمله به تاسیسات نفتی عربستان نیز اشاره کرد و آن را اقدامی “تحریک‌آمیز” خواند. سه کشور اروپایی در بیانیه خود جمهوری اسلامی ایران را مسئول این حمله معرفی کرده و آن را محکوم کردند. این بیانیه یک روز پیش از آغاز سفر حسن روحانی به نیویورک صادر شد.
ربیعی درباره این بیانیه اروپایی گفت: «آنان احتمالا با هدف تحت فشار روانی قرار دادن ایران در بدو مذاکرات دیپلماتیک این کار را صورت دادند و آمریکایی‌ها هم همه تلاش خود را برای ایران‌هراسی و منزوی کردن رئیس جمهوری به عمل آوردند حال آنکه روحانی برخلاف خواست و اراده آمریکا به محور این دوره مجمع عمومی تبدیل شد و محل اقامت وی پرترددترین محل در سازمان ملل بود.»
به گفته ربیعی هیئت ایرانی در دیدار با مقام‌های اروپایی از آنها خواست پاسخ دهند که “با اتکا به کدام شواهد و مدارک متقن به خود اجازه دادند علیه کشور دیگر عضو سازمان ملل متحد بیانیه تحریک آمیز صادر کنند”.
ربیعی اضافه کرد: «با اصرار و پیگیری رئیس‌جمهوری روشن شد نه تنها هیچ مدرکی علیه جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد بلکه حتی هیچ یک از این سه کشور حاضر به پذیرش مسئولیت این بیانیه نیستند.»
سخنگوی دولت گفت: «از آنها [ترویکای اروپا] خواسته شد هر گونه مدرک ادعایی را با ما در میان بگذارند و در صورتی که چنین مدرکی را ندارند. از آنها خواسته شد که بیانیه غیرقابل قبول خود را تصحیح و جبران کنند، چرا که قضاوت شتاب‌زده سه کشور اروپایی در مقصر دانستن ایران همان‌طور که رئیس‌جمهوری به صراحت به‌آنان گوشزد کرد نشان‌دهنده اطلاعات ناقص و شناخت ناکافی آنها در مورد پیشرفت‌های نظامی ارتش یمن بود.»
در این بیانیه آمده بود: «مسئولیت ایران در این حمله آشکار است و دلیل منطقی دیگری وجود ندارد. از تحقیقات برای رسیدن به جزئیات بیشتر در این باره حمایت می‌کنیم. حملات مذکور باعث خطر درگیری بزرگی می‌شود… زمان آن رسیده است که ایران یک چارچوب مذاکرۀ بلند مدت را برای برنامه هسته‌ای خود و همچنین موضوعات امنیتی منطقه‌ای که شامل برنامه‌های موشکی این کشور است، بپذیرد.»
“طرح ائتلاف امید”
علی ربیعی در ادامه کنفرانس خبری خود به طرح پیشنهادی ایران در مورد امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز و خلیج فارس اشاره کرد. دولت ایران این طرح را به عنوان آلترناتیو برای ائتلاف بین‌المللی تحت رهبری آمریکا برای حفظ امنیت کشتیرانی در خلیج فارس پیشنهاد کرده است.
حسن روحانی در آستانه سفر خود به نیویورک اعلام کرد که با “طرح ائتلاف امید” به مجمع عمومی سازمان ملل می‌رود. روحانی گفت: «طرحی را در سازمان ملل پیش‌روی جهانیان قرار می‌دهیم که ایران با همکاری کشورهای منطقه امنیت منطقه، خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز را تامین می‌کند و اعلام می‌کنیم حضور نیروهای خارجی برای آبراه‌های جهانی، منطقه، امنیت کشتیرانی و نفت مشکل‌زا و خطرآفرین است.»
علی ربیعی نیز در کنفرانس خبری خود گفت: «طرح ائتلاف امید جایگزین طرح ائتلاف ضدایرانی و تحریک‌آمیز و خصمانه آمریکا در خلیج فارس بود و سه تفاوت بنیادین با طرح‌های آمریکایی دارد؛ این طرح برخلاف طرح آمریکا، امنیت در خلیج فارس را درون‌زا می‌بیند و تامین امنیت را مشروط به قدرت‌های بیرون از منطقه نمی‌بیند. همچنین طرح ایران هیچ کشوری را برای شرکت به این ائتلاف بیرون نمی‌گذارد و یک ساختار و نظم امنیتی نیست که یک یا چند کشور را حذف و در نهایت هم نتواند امنیت همگانی را فراهم کند.»
با این‌حال مقام‌های ایرانی نه در جریان حضور در نیویورک و نه در روزهای پس از بازگشت به ایران، توضیحی درباره جزئیات این طرح نداده‌اند و روشن نیست ایران با همکاری کدامیک از کشورهای منطقه در صدد تامین امنیت کشتیرانی در خلیج فارس است.
جمهوری اسلامی ایران به جز قطر و کویت، با دیگر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس که مهمترین آنها عربستان سعودی است، روابط تنش‌آلود و خصمانه دارد و طبعا هیچیک از این کشورها حاضر به شرکت در ائتلاف پیشنهادی ایران نخواهند شد.