در زیر خلاصه ای از گزارش کامل سایت ایسنا را بخوانید:
در همان ابتدای گزارش گفته شده که خیلی‌ها با هیأت همکاری نکرده‌اند؛ از جمله قوه قضائیه، نیروی انتظامی، کمیسیون اصل ۹۰ و شخص رئیس مجلس
در مواردی از جمله بحث واردات هم جلوی تحقیق و دسترسی به اطلاعات را گرفته اند (احتمالاً به بهانه محرمانه بودن اطلاعات)
۲. دولت ظاهرا کمتر از ۲۰ درصد سهام ایران‌خودرو و سایپا را در اختیار دارد؛ ولی عملاً «بازیگر اصلی» مجمع عمومی این شرکت‌هاست.
بخش زیادی از سهام این دو در دست شرکت‌های زیرمجموعه خودشان است! این «ساختار تودرتوی مالکیت» جلوی «بهینه‌سازی و ایجاد شفافیت» را گرفته است.
۳. در حدود ۲۰۰ شرکت زیرمجموعه ایران‌خودرو و سایپا، به منبع رانت‌خواری تبدیل شده اند و به گفته هیأت تحقیق و تفحص، حتی خود خودروسازها هم به صورت حساب‌ها و اطلاعات بعضی از این شرکت‌ها دسترسی ندارند.
۴. به گفته هیأت تحقیق و تفحص مجلس، ایران‌خودرودیزل و سایپا به «یک حیاط خلوت برای رانت‌جویی افراد سیاسی و رانده‌شده از دیگر بخش‌ها» تبدیل شده‌اند.
طبق این گزارش، با فروش شرکت‌های زیرمجموعه در معاملات درون‌گروهی و قراردادهای صوری، شرکت مادر یا شرکت‌های زیرمجموعه را سودده نشان داده اند.
۵. گزارش مجلس نشان میدهد: قیمت‌گذاری دستوری رانت عظیمی را «از جیب مصرف‌کنندگان و خودروسازان» به «دلالان و افراد دارای امتیاز ویژه» رسانده و ۳۰ هزار میلیارد تومان به خودروسازان ضرر زده است.
امضاهای مدیران ارشد برای واگذاری دستوری، موجب ایجاد فرصت برای «افراد سفارش‌شده توسط متنفذین» شده است.
۶. طبق گزارش تحقیق و تفحص مجلس، رانت ناشی از قیمت‌گذاری دستوری و فروش به افراد خاص و سفارش‌شده «در خودروی پراید، رقمی در حدود ۳۰ میلیون تومان» است.
به عبارت دیگر ۳۰ میلیون تومن از قیمت هر پراید به جیب رانت‌خوارها می‌رود.
۷. به گفته هیأت تحقیق و تفحص، نصف فروش نمایندگانی‌ها را خود کارکنان نمایندگی‌ها می‌خرند. مثلاً نمایندگان ایران‌خودرودیزل درست قبل از افزایش رسمی قیمت‌ها، محصولات را با حجم بالا می‌خریدند.
۸. گزارش مجلس نشان میدهد بعضی قطعه‌سازها خودروسازها را مجبور می‌کنند فولاد باکیفیت وارد کنند؛ بعد فولاد باکیفیت را در بازار می‌فروشند و با فولاد کم‌کیفیت قطعه تولید می‌کنند و تحویل می‌دهند.
۹. بعضی از قطعه‌سازها، شرکت‌های خودروسازی را مجبور می‌کنند که قطعات الکترونیکی مثل ای‌سی‌یو رو از شرکت‌های خاصی در چین بخرند. به گفته گزارش تحقیق و تفحص «احتمال تبانی قطعه‌ساز ایرانی» با این واسطه‌ها زیاد است و در بعضی موارد، شرکت چینی متعلق به همان قطعه‌ساز ایرانی است. ای‌سی‌یو یکی از مهمترین قطعات الکترونیکی است که نقش هدایت و کنترل یک خودروی انژکتوری را بر عهده دارد.
۱۰. طبق گزارش تحقیق و تفحص، روند استخدام در خودروسازان ایران در ماه‌های نزدیک به انتخابات بالا می‌گیرد و افراد «بعضاً مسأله‌دار» صرفاً به دلیل دخالت «مراجع دولتی و امنیتی» سمت‌های مدیریتی می‌گیرند. که این رفتار باعث می شود متوسط هزینه حقوق کارکنان «سه برابر استانداردهای جهانی» باشد.
۱۱. به گفته هیأت تحقیق و تفحص مجلس، در ۱۰ ماه اول ۱۳۹۵ سفارش واردات ۵۳ هزار دستگاه خودرو از «شرکت‌های ناشناس در امارات» ثبت شده که این‌ها عمدتاً «گری‌مارکت» (بازار خاکستری) همان نمایندگی‌های رسمی در ایران هستند و هدف صدور فاکتور فروش با قیمت بالاتر بوده است.
۱۲. و جالب‌ترین نکته گزارش تحقیق و تفحص از صنعت خودرو:
در دوره احمدی‌نژاد دولت حسابی از کیسه خودروسازها خرج کرده. مثلاً ۹۰ میلیون دلار تحت شرایطی در سنگال سرمایه‌گذاری شده که این کشور امکان تأمین برق برای فعالیت این کارخانه را نداشته است!
✍️ بهرنگ تاجدین