رهبر جمهوری اسلامی در رقابت‌های انتخاباتی آمریکا نگاه مثبتی به ترامپ داشت
«دلقکی که می‌گوید در کنار مردم ایران است» جمله‌ای است که علی خامنه‌ای روز گذشته (۲۷ دی) درباره ترامپ گفت. پاسخ چند ساعت بعد ترامپ به رهبر جمهوری اسلامی این چنین بود: «رهبری که اخیرا خیلی هم معظم نبوده مواظب حرف زدنش باشد».
تظاهرکنندگان مخالف با جنگ در آلمان، ژانویه ۲۰۲۰
پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های آمریکا، لحن مقامات دو کشور روز به روز تندتر شده است. محاصره سفارت آمریکا در بغداد و متعاقب آن، ترور قاسم سلیمانی، تنش را به سطحی جدید رساند. هم‌اکنون توییتر صحنه قدرت‌نمایی دو رهبر است. از توییت همدیگر «اسکرین‌شات» می‌گیرند و به آن جواب می‌دهند و هر یک می‌کوشند دیگری را تا جای ممکن تحقیر کنند.
جدال لفظی رهبر ایران و رئیس جمهوری آمریکا در حالی فزونی یافته است که دو هفته پیش و پس از کشته‌شدن فرمانده سپاه قدس به دست آمریکا، تا آستانه جنگ تمام‌عیار هم پیش رفتند.
ترور قاسم سلیمانی که به تعبیری «دست راست» رهبر جمهوری اسلامی ایران بود، ترامپ را نزد خامنه‌ای در جایگاه «شیطان» قرار داده است. اما نکته جالب آن است که ۳ سال پیش، وضعیت به گونه‌ای دیگر بود.
چرا به ترامپ می‌گویید پوپولیست؟ او راستگو است
۱۲ آبان ۱۳۹۵، تنها ۶ روز قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، علی خامنه‌ای با گروهی از دانش‌آموزان دیدار داشت. بهانه دیدار ، سالگرد اشغال سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸ بود و قاعدتا، محور صحبت‌های رهبر جمهوری اسلامی نیز آمریکا بود.
به موازات آن دیدار، هفته پایانی رقابت‌های انتخاباتی میان هیلاری کلینتون دموکرات و دونالد ترامپ جمهوری‌خواه هم آغاز شده بود.
رهبر جمهوری اسلامی ایران در میانه صحبت‌هایش گریزی هم به این رقابت‌ها و مناظره دو کاندیدا زد و از «صداقت» ترامپ ستایش کرد. خامنه‌ای گفت که ترامپ سخنانی را به زبان می‌آورد که او سال‌ها در مورد آمریکا گفته بود، و چون صریح و واضح سخن می‌گوید، مورد توجه مردم آمریکا قرار گرفته است: «چند برابر چیزهایی را که ما می‌گفتیم و بعضی باور نمی‌کردند و نمی‌خواستند باور کنند، خود این‌ها گفتند. و جالب این است که آن که صریح‌تر گفت، بیشتر مورد توجه مردم قرار گرفت. (رقابت انتخاباتی میان) یک مرد و یک زن است دیگر. آن مرد (ترامپ) چون واضح‌تر گفت، صریح‌تر گفت، مردم آمریکا بیشتر به او توجه کردند.»
تمجید رهبر جمهوری اسلامی از صداقت ترامپ به این‌جا ختم نشد. او حتی به کارزار تبلیغاتی هیلاری کلینتون درباره پوپولیست بودن ترامپ و خطر او برای آمریکا و جهان هم حمله کرد و گفت: «طرف مقابل گفت این پوپولیستی کار می‌کند؛ عوام‌گرایانه. چرا عوام‌گرایانه؟ برای خاطر این که حرف‌هایش را مردم نگاه می‌کردند، می‌دیدند درست است؛ در واقعیات زندگی خودشان آن را می‌دیدند.»
دفاع از ترامپ در مقابل کلینتون تا آن‌جا پیش رفت که خامنه‌ای اتهام نژاد‌پرست بودن ترامپ را هم این‌گونه رد کرد: «آن مرد (ترامپ) در تبلیغات انتخاباتی‌اش ایستاد و گفت شما اگر رنگین‌پوست هستید، اگر سیاه‌پوست و سرخ‌پوست هستید، در خیابان‌های نیویورک و شیکاگو و واشنگتن و کالیفرنیا و غیره وذالک وقتی راه می‌روید، نمی‌توانید مطمئن باشید که تا چند دقیقه دیگر زنده‌اید.»
بیان این سخنان از سوی رهبر جمهوری اسلامی و تمجید از ترامپ، دو دلیل داشت.
نخست، این که شیوه غیرمعمول ترامپ در کارزار انتخاباتی‌اش، مورد توجه علی خامنه‌ای قرار داشت. حمله به دیگر کاندیداها، بیان سخنان غیردیپلماتیک، افشاگری‌ها و اتهام‌زنی‌های مالی و سیاسی، شیوه‌ای است که رهبر جمهوری اسلامی آن را می‌پسندد. کارزار تبلیغاتی ترامپ نیز بر همین ویژگی‌ها استوار بود. خامنه‌ای فکر می‌کرد که ترامپ حقایق تلخ و پنهان‌مانده آمریکا را افشا می‌کند و از این به بعد، تنها او نیست که می‌گوید آمریکا در فقر، بدبختی، فساد و زدوبندهای سیاسی غرق شده است.
بخشی از ستایش عجیب رهبر جمهوری اسلامی از یک کاندیدای انتخابات آمریکا به همین دلیل بود. در سخنرانی روز ۱۲ آبان ۱۳۹۵ نیز او بارها سخنانش را مستند به همین افشاگری‌های کرد.
اما حمایت وی از ترامپ دلیل دیگری نیز داشت. جمع‌بندی دولت حسن روحانی و وزارت امورخارجه از رقابت‌های انتخاباتی آمریکا این بود که انتخاب کاندیدای دموکرات بهتر از انتخاب یک جمهوری‌خواه است؛ به ویژه آن که کاندیدای جمهوری‌خواه انتخابات، ترامپی است که دشمنی جدی با «برجام» دارد.
دولت حسن روحانی در سال پایانی ریاست‌جمهوری اوباما کوشید تا با وارد کردن کمپانی‌های نفتی، هواپیمایی و خودروسازی آمریکا به حوزه منافع ناشی از برجام، موضع دموکرات‌ها را در انتخابات تقویت کند و «چتر حفاظتی اقتصادی» برای توافق نوپای اتمی ایجاد کند. تحلیل رهبر جمهوری اسلامی ایران اما یکسره متفاوت بود. او نخست در واکنش به مذاکرات اقتصادی با کمپانی‌های غربی همزمان با دور نهایی توافق برجام، به دولت هشدار داد که آمریکایی‌ها حق ورود اقتصادی به ایران ندارند: «نه نفوذ اقتصادی آمریکایی‌ها را در کشورمان اجازه خواهیم داد، نه نفوذ سیاسی آنها را، نه نفوذ فرهنگی آنها را.»
چندماه بعد و پس از آغاز دور نهایی رقابت‌های ترامپ و کلینتون در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، خامنه‌ای به تحلیل دولت روحانی از آن رقابت‌ها و اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با وضعیت ناگوار ناشی از انتخاب ترامپ، پشت کرد و به شکل عملی، تحلیل روسیه از آن انتخابات را مبنای تصمیمات سیاسی خود قرار داد.
روسیه به دو دلیل در آن رقابت‌ها از ترامپ حمایت می‌کرد. نخست، به دلیل رابطه بد دموکرات‌ها با روسیه و تلاش آنها برای نفوذ به حیات‌خلوت آن کشور در اوکراین، دیگر جمهوری‌های آسیای میانه و شرق اروپا، و دوم، به دلیل سیاست غیرنظامی ترامپ و تمایل او به ایجاد توافق اقتصادی به جای «هم‌پیمانی نظامی».
این تحلیل روس‌ها در سخنان رهبر ایران هم نمود داشت. رهبر ایران دست‌کم در دو نوبت به انتقاد ترامپ از هزینه نظامی عظیم آمریکا در خاورمیانه استناد کرد و آن را نکته‌ای درست و مثبت دانست. خامنه‌ای یک هفته پس از انتخاب ترامپ گفت: «این رئیس جمهوری که در آمریکا انتخاب شده است (ترامپ)، می‌گوید اگر آن پولی که در این چند سال ما آمریکایی‌ها خرجِ جنگ کردیم، می‌خواستیم در داخل آمریکا مصرف کنیم، دو بار می‌توانستیم آمریکا را بسازیم و این‌همه جاده خراب، این‌همه پل خراب، این‌همه سد خراب، این‌همه شهرِ خراب، این‌همه فقیر در آمریکا نداشتیم.»
خامنه‌ای در ادامه همین صحبت‌ها می‌گوید که آن‌چه ترامپ بر زبان می‌آورد، همان حرف‌هایی است که او سال‌ها است می‌گوید ولی عده‌ای که «بصیرت» ندارند، سخنان او را قبول نمی‌کردند.
خامنه‌ای و ترامپ: دوئل بر سر مردم ایران
رهبر جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه فکر نمی‌کرد که فردی که او را «راستگو» و «صادق» می‌دانست، فرمان ترور عزیزترین فرمانده‌نظامی‌اش را صادر کند.
به هر ترتیب، تحلیل اشتباه علی خامنه‌ای از عواقب انتخاب ترامپ و بی‌توجهی به سیاست ایجاد «چتر اقتصادی» برای برجام، به وضعیتی منتهی شد که اکنون شاهد آن هستیم. در دو سوی این مجادله، دو چهره نامعمول و غیرمنطقی قرار دارند که می‌خواهند به هر قیمت، برنده از زمین خارج شوند. مردم ایران نیز در میانه این جدال، گروگان حوادثی تلخ و ناگوار شده‌اند. در حالی که تحریم، تورم، سقوط ارزش پول ملی، و از همه مهم‌تر، سایه سیاه جنگ بر سر ۸۰ میلیون ایرانی سایه گسترانده است، دو رهبر در توییتر از خجالت هم در‌می‌آیند و برای هم خط‌ونشان می‌کشند.