همزمان با ادامه تلاش دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای افزایش تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران، اخبار غیررسمی از احتمال قرار گرفتن بورس تهران در شمار شرکت‌های تحریمی حکایت دارد؛ اما اعمال این تحریم با توجه به میزان فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در این بورس، وابستگی سامانه معاملاتی آن به شرکت‌های خارجی و نیز سطح تعاملات بین‌المللی آن چقدر تاثیرگذار خواهد بود؟
مطابق اخبار غیررسمی، دولت آمریکا در تدارک تحریم بورس تهران به دلیل فعالیت برخی شرکت‌های پیشتر تحریم شده در این بازار است؛ شرکت‌های فعال در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، معادن و فلزات و فناوری اطلاعات و ارتباطات. اما بورس تهران در چارچوب تعاریف موجود یک بورس بین‌المللی نیست و تابلوی معاملاتی آن نه بر پایه دلار یا ارزهای معتبر دیگر بلکه بر مقیاس ریال ایران فعال است. همچنین نه شرکت‌های عضو آن در تابلوی بورس‌های خارجی درج شده و نه سهام شرکت‌های بین‌المللی همزمان با معاملات بورس‌های جهانی در تالار آن مبادله می‌شود.
با این حال، بورس تهران به دلیل ثبت بازدهی بالا طی سال‌های اخیر، برای برخی سرمایه‌گذاران خارجی که توان مدیریت ریسک افت ارزش ریال را در مقابل ارزهای معتبر جهانی داشته‌اند، جذاب شده است.
سرمایه‌گذاری خارجی
بر اساس آمار شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ایران در حال حاضر کدهای معاملاتی سرمایه‌گذاران خارجی حدود ۲هزار و ۴۶۷ نفر است؛ در حالی که مجموع کدهای بورسی به ۲۱ میلیون و ۱۷۳هزار کد رسیده است. این بدان معناست که تنها نزدیک به ۱ صدم درصد از کدهای صادر شده برای سرمایه‌گذاران در اختیار خارجی‌هاست.
بهادر بیژنی، مشاور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به پایگاه خبری بورس۲۴ گفته که ارزش سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سرمایه ایران حدود ۲ هزار میلیارد تومان است. این رقم شامل سرمایه‌گذاری افراد و نهادها با منشاء خارجی است، فارغ از این که ملیت غیر ایرانی داشته یا نداشته باشند.
بر پایه نرخ دلار ۲۷ هزارتومانی، ارزش سرمایه‌گذاری خارجی در بورس تهران نزدیک به ۷۴ میلیون دلار است. با توجه به ارزش جاری بازار سهام تهران که در حال حاضر ۱۷۸ میلیارد دلار است، سهم سرمایه خارجی در آن معادل رقم ناچیز ۴ صدم درصد است؛ رقمی که با حذف احتمالی آن بورس تهران با افت محسوسی مواجه نخواهد شد.
سامانه معاملاتی فرانسوی
سامانه معاملاتی بورس تهران در سال ۱۳۸۶ از شرکت فرانسوی آتوس (Atos) خریداری شد و در سال ۱۳۸۷ به بهره‌برداری رسید اما این شرکت با آغاز دور نخست تحریم‌های غرب علیه اقتصاد ایران، ارائه خدمات پشتیبانی خود را متوقف کرد. پس از برجام این سامانه توسط شرکت فرانسوی بروزرسانی شد ولی با خروج آمریکا از برجام و آغاز دور تازه تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، توسعه این سامانه همزمان با افزایش حجم معاملات بورس تهران بار دیگر متوقف شد.
تلاش بورس تهران برای جلب مشارکت شرکت‌های سوئدی نیز راه به جایی نبرد تا تولید سامانه بومی توسط شرکت فناوری بورس تهران در دستور کار قرار گیرد؛ اقدامی که با وجود تحمیل برخی اخلال‌ها و توقف گاه و بیگاه معاملات همچنان معاملات روزانه بورس تهران را پابرجا نگاه داشته است.
عضویت در فدراسیون جهانی بورس‌ها
تعلیق عضویت بورس تهران در فدراسیون جهانی بورس‌ها (WFE) که در دور نخست تحریم‌های غرب علیه ایران رخ داده بود، در سال ۱۳۹۵ و پس از منعقد شدن توافق هسته‌ای ایران با گروه کشورهای ۱+۵ متوقف شد.
عضویت در فدراسیون جهانی بورس‌ها که حدود ۱۰۰ عضو دارد، امکان مشاهده و تطبیق اطلاعات و شاخص‌های بورس تهران را با سایر بورس‌های جهان فراهم می‌کند و بیشتر به عنوان یک ماخذ برای بررسی سرمایه‌گذاران خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نهاد بین‌المللی گذشته از رصد و انتشار مجموعه اطلاعات مربوط به معاملات بورس‌های عضو، نتایج مطالعات خود را برای افزایش کارآیی بازارهای سرمایه در اختیار اعضای خود قرار می‌دهد.
بنابراین با توجه به سطح پایین فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در بورس تهران، لغو دوباره عضویت بورس تهران در فدراسیون جهانی بورس‌ها چندان تاثیری بر فعالیت این بورس که بیشتر بر جذب سرمایه‌های داخلی استوار است، نخواهد داشت.
یورونیوز :