«جهان به سرعت در حال تغییر است و شرایط ایران هم تغییر می‌کند؛ حوصله کنیم»
***
آقای احمدی‌نژاد، بسیاری از کارشناسان در کنار مشکل مربوط به برنامه هسته‌ای و برنامه موشکی که بارها از طرف کشورهای غربی و جامعه بین‌الملل به عنوان یکی از موانع عادی‌سازی روابط مطرح می‌شود، مسئله مربوط به مشکل ایران با همسایگان و به‌ویژه عربستان سعودی را عنوان می‌کنند. شما بارها به عربستان سعودی مسافرت کرده‌اید، در کنفرانس مکه مهمان ملک عبدالله بودید و به نظر می‌رسید که در آن دوره رابطه ایران و عربستان سعودی رو به بهبود می‌رفت. واقعا چه مشکلی پیش روی جمهوری اسلامی بوده که در ۴۱ سال گذشته هیچ‌کدام از روسای‌جمهور موفق نشده‌اند رابطه با عربستان سعودی را بهبود ببخشند؟
همان طور که اشاره کردید رابطه ایران با عربستان برای منطقه ما بسیار مهم و تعیین‌کننده است. این رابطه بر مسائل جهانی هم تاثیر بسیار بالایی می‌گذارد. دو عامل باعث شده روابط ما آن طور که باید گرم و سازنده نباشد. عامل اول بحث رقابت است. هر جا بین ما و عربستان رقابتی شکل گرفته هر دو ضرر کرده‌ایم. منطقه هم ضرر کرده است. رقابت بین ایران و عربستان برنده ندارد و همه بازنده هستند. باید این رقابت به همکاری سازنده، برادرانه و بسیار دوستانه تبدیل شود. این به نفع هر دو کشور، همه منطقه و کل دنیاست.
عامل دوم دخالت‌های دیگران است. بخش مهمی از روابط ما تحت تاثیر دخالت‌های دیگران شکل گرفته است. من فکر می‌کنم دو طرف باید یک بار برای همیشه تصمیم بگیرند که رقابت را به همکاری و دوستی تبدیل کنند و اجازه ندهند که هیچ عامل دیگری در روابط بین دو کشور دخالت کند.
ما مشترکاتمان بسیار بیشتر از آن نقاطی است که به نظر نقطه اختلاف می‌آید. من بارها به عربستان سفر کرده‌ام، در شورای همکاری خلیج فارس شرکت کرده‌آم، به همه کشورهای خلیج‌فارس رفته‌ام و به همه دست دوستی داده‌ام. تلاش کردیم که روابط برادرانه را تقویت کنیم، توسعه دهیم، همکاری‌های خوبی هم شکل گرفت. اما بالاخره اشتباهاتی از دو طرف باعث شد که مجدد روابط سرد شود.
یعنی شما موافق هستید که تا رابطه ایران با کشورهای منطقه به خصوص عربستان سعودی بهبود پیدا نکند، ایجاد رابطه از طرف ایران با کشورهای غربی با مشکل روبرو خواهد شد؟ چه راهکاری برای خروج ایران از انزوا پیشنهاد می‌دهید؟
اگر رابطه با دیگران منوط به رابطه با منطقه باشد، این همان دخالت دیگران در مسائل منطقه است. ما برادرانی هستیم که هزاران سال با هم در منطقه در همسایگی هم زندگی کرده‌ایم. الان هم باید بنشینیم با هم زندگی کنیم، فارغ از این که دیگران چه نظری دارند یا چه برنامه‌هایی برای منطقه ما دارند.
چه نگرانی‌هایی از طرف ایران در رابطه با همسایگانش وجود دارد؟
به نظرم نگرانی‌ای وجود ندارد، فقط باید بعضی مسائل گذشته را کنار بگذاریم و در کنار هم بنشینیم، دست برادری به یکدیگر بدهیم و مشکلات را حل کنیم.
نظرتان در رابطه با عادی شدن روابط کشورهای عرب منطقه و سایر کشورها با اسرائیل چیست؟ آیا این به دلیل ناامیدی این کشورها از بهبود روابط با ایران است؟ در مجموع تحولات اخیر در منطقه در رابطه با اسرائیل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دو نکته وجود دارد. اگر ما بخواهیم مسائل خودمان را با دیگران پیوند بزنیم، همیشه این مشکلات وجود دارد.
اینکه این کشورها با اسرائیل رابطه برقرار کردند، اهمیت بالایی ندارد. پیش از این هم کشورهای فراوانی رابطه برقرار کردند، حتا کشورهای صاحب حق وتو در سازمان ملل که عناصر اصلی شورای امنیت هستند. مسئله حل نشده است. مسئله فلسطین یک مسئله درونی است و مسئله مردم فلسطین است. بالاخره آنجا مردمی زندگی می‌کنند که حق تعیین سرنوشت می‌خواهند و آوارگانی هم وجود دارند. آنها می‌خواهند حکومت خودشان را داشته باشند. این مسائل باید حل شود. حالا ممکن است بعضی از همسایگان ما این طور اظهار کنند که به خاطر ایران ما چنین کاری کردیم. اینها کمکی به حل مسائل نمی‌کند. ما تحت هر شرایطی همسایه هستیم. همسایگی را نمی‌شود از بین برد یا از جغرافیا حذف کرد. ما چاره‌ای نداریم جز این که برادرانه و دوستانه با هم زندگی کنیم. بنابراین فکر می‌کنم هر کس در راه این امر مهم قدم بگذارد، حتما در تاریخ از او به نیکی یاد خواهد شد.
بحث روز درباره انتخابات ایالات متحده آمریکا است. جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب دو دوره معاون آقای اوباما بود. برای سال‌ها رئیس کمیته روابط خارجی سنا بود و با منطقه آشنا است. با بعضی از رهبران و پادشاهان منطقه رابطه شخصی دارد و به صراحت گفته است که یکی از سیاست‌هایشان در دوره ریاست جمهوری، کم کردن تنش در منطقه خواهد بود. شاید بتوانیم بگوییم که یک فرصت برای جمهوری اسلامی در دوره آقای بایدن فراهم خواهد شد.
شما چه توصیه‌ای به سیاستمداران ایرانی می‌کنید که در جهت کم شدن تحریم‌های مردم ایران و بهبود رابطه ایران و آمریکا، بتوانند از این فرصت استفاده کنند؟ آیا واقعا چنین احتمالی وجود دارد؟ نظر شما در این مورد و توصیه شما به دولتمردان جمهوری اسلامی چیست؟
این که سیاست‌های خارجی آمریکا را چه کسی تعیین می‌کند یک بحث مفصل است. فکر نمی‌کنم روسای جمهور (آمریکا) خیلی در آن نقش داشته باشند یا اگر دارند نقششان جزئی است. آن سیاست‌ها باید تغییر کند.
نکته دوم بحث روابط همسایگان است. هیچ کس از تنش استقبال نمی‌کند. اما این که منتظر بمانیم یک دستی از چندهزار کیلومتر آن طرفتر بیاید بخواهد تنش بین ما را برطرف کند این همان فرصت دادن به عامل بیرونی است که در طول تاریخ هیچ وقت درجهت تنش‌زدایی موثر نبوده است. بلکه دائما در جهت تشدید تنش اتفاق افتاده است.
هر کسی می‌خواهد (در کاخ سفید) باشد، ما همسایه‌ایم و می‌خواهیم با هم زندگی کنیم. خودمان باید مشکلاتمان را برطرف کنیم. آیا باید منتظر باشیم کس دیگری بیاید؟ آن کس دیگر قطعا در جهت منافع خودش عمل می‌کند. بالاخره یکی از بازارهای اصلی سلاح‌های آمریکایی منطقه ماست. سلاح برای چیست؟ سلاح که برای تنش‌زدایی نیست. باید تنشی باشد، تشدید شود تا سلاح فروش برود. اگر واقعا کسانی دوست دارند تنش نباشد اولا سلاح نفروشند ثانیا دخالت نکنند، ما خودمان با هم مسائل را حل می‌کنیم. ما برادریم، دوستیم، هم فرهنگیم، هم منطقه و همسایه‌ایم. می‌توانیم مسائلمان را با هم حل کنیم.
چه راه‌حلی پیشنهاد می‌کنید؟
ایران و عربستان باید رقابت را کنار بگذارند و به عامل بیرونی فرصت دخالت ندهند. هرکدام برای حل مسائل قدم پیش بگذارند، خدمت بزرگی به مردم منطقه و جهان کرده‌اند.
پس در کنار حل موضوع هسته‌ای و برنامه موشکی، اولویت سیاست خارجی ایران را حل مسائل اختلافی با عربستان سعودی می‌دانید.
این را به مسائل جهان ارتباط ندهید. ما با عربستان تحت هر شرایطی باید دوست باشیم. جدایی ما به ضرر هر دو کشور است. از شرایط فعلی نه عربستان سود برده و نه ایران. مسائل با عربستان حل شود با کشورهای حاشیه خلیج فارس هم حل خواهد شد.
چه راه‌حلی برای برون رفت ایران از تحریم‌ها ارائه می‌کنید؟ ریاست جمهوری آمریکا در بیستم ماه ژانویه تغییر خواهد کرد و آقای ترامپ اعلام کرده که تحریم‌های بیشتری را تا هفتاد روز آینده اعمال می‌کند. شما چه پیشنهادی برای دولت ایران دارید تا از فشارها تحریم بر مردم کاسته شود؟
پیشنهاداتی دارم و در وقت خودش ارائه خواهم کرد.
الان نمی‌توانید بفرمایید؟
به نظرم الان هنوز زود است.
آیا آقای روحانی رئیس جمهوری ایران، در ماه‌های باقی مانده از دولت توانایی احیای برجام را خواهد داشت؟
این رو باید از مردم بپرسید.
مشکلات مردم در شرایط کنونی را نتیجه تحریم‌ها می‌دانید یا عملکرد دولت آقای روحانی؟
من فکر می‌کنم این دو هم‌راستا و یک مجموعه هستند.
چه کاستی‌هایی در دولت می‌بینید که فکر می‌کنید همسویی پیدا کرده با تحریم‌ها؟
کلا یک پروژه دارد اجرا می‌شود، دو پروژه نیست.
چندماه بعد از این که رئیس‌جمهور جدید آمریکا سر کار بیاید، انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ در ایران خواهد بود. شما در انتخابات ریاست جمهوری نامزد می‌شوید؟
من تا الان در این‌باره اظهارنظری نکرده‌ام.
الان هم نمی‌خواهید اظهار نظر کنید؟
من همیشه در خدمت مردم و کشورم هستم.
اگر نخواهید کاندیدا باشید، ممکن است که از نامزد مشخصی حمایت کنید؟
من هنوز اظهارنظر نکرده‌ام. فکر می‌کنم تا قبل از انتخابات مسائل مهمتری در ایران و جهان است که باید به آنها بپردازیم.
چه مسائلی؟
جهان به سرعت در حال تغییر است. به تبع آن شرایط ایران هم تغییر می‌کند. باید حوصله کنیم و صبر کنیم.
به نظر می‌رسد شما نسبت به دو دوره ریاست جمهوری تغییر بسیاری کرده‌اید .آیا این درست است؟ و اگر تغییر کرده‌اید این تغییر به چه معناست؟
هر انسانی باید تغییر کند. می‌شود یک انسان در طول عمرش ثابت باشد؟ انسان‌ها رشد می‌کنند، دایره اطلاعاتشان، فهمشان، عمقشان، اخلاقشان تغییر می‌کند. انسان‌ها باید رشد و کمال پیدا کنند. بنده هم این حق را برای خودم قائلم که این اتفاق برایم بیفتد.
شما برای محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی نامه نوشته‌اید و خواستار سفر به عربستان سعودی برای کم شدن اختلافات بین دو کشور شدید. آیا این نامه به دست ایشان رسیده و آیا شما با ایشان مکاتبه دیگری داشته‌اید؟ سازمان ملل چه گام هایی برای رساندن پیام شما به ولیعهد عربستان سعودی برداشته است.
نامه‌هایی که من نوشته‌ام، همه آن چیزی است که منتشر شده است. نامه من در رابطه با موضوع یمن بود و در آن بحث سفر نبود. اگر که هر دو طرف می‌پذیرفتند ممکن بود سفری هم اتفاق بیفتد. اما من هنوز منتظر پاسخشان هستم. موضوع (نامه‌ها) یمن است. در یمن شرایط سختی برقرار است؛ مردم تحت فشارند، زن‌ها و کودکان کشته می‌شوند، بهداشت نیست، فقر هست و زیرساخت‌ها در حال نابودی است. منابعی که برای این تخریب استفاده می‌شود، می‌توانست برای عمران و آبادانی استفاده شود و این جنگ به همکاری و دوستی تبدیل بشود. نامه‌ای که من نوشتم هم به جناب بن‌سلمان و هم به جناب بدرالدین (رهبر فعلی انصارالله یمن) است و دعوت کرده‌ام به تفاهم و آشتی.
هنوز جواب مشخصی دریافت نکرده‌اید؟
بعضی‌ها جواب داده‌اند و بعضی‌ها هم همچنان منتظریم پاسخ دهند.
نظر شما درباره انتخابات ایالات متحده آمریکا و مناقشه کنونی چیست؟ آیا آن را شبیه مناقشه انتخابات سال ۱۳۸۸ در ایران می‌دانید؟
من راجع به انتخابات آنجا نظری ندارم چون مربوط به مردم آمریکا است. باید مسائل را پیگیری کنند و آنچه که مردم می‌خواهند اتفاق بیفتد. اما از صحنه آمریکا من این را می‌فهمم که هیئت حاکمه اصلی در پشت صحنه آمریکا با هم اختلاف دارند. این چیزی که ما در بیرون می‌بینیم محصول اختلافی است که در آن هیئت حاکمه اتفاق افتاده است.
نظر شما درباره دخالت ایران در سوریه چیست؟ هم اکنون ۱۲ میلیون آواره سوری در سراسر دنیا پراکنده‌اند و نزدیک به ۱۰ میلیون سوری، ریاست جمهوری بشار اسد را قبول ندارند. آیا دخالت‌های ایران در منطقه را تایید می‌کنید یا جمهوری اسلامی باید منابعش را صرف مردم خود در داخل کشور کند؟
در این‌باره من بارها توضیح داده‌ام. به نظرم به آنها می‌شود مراجعه کرد… من کلا معتقدم که تمام ملت‌ها حق دارند سرنوشتشان را تعیین کنند و هرجا اختلافی هست باید به آرای عمومی مراجعه شود. جنگ و درگیری راه‌حل نیست. بلکه مشکلات را پیچیده‌تر و عمیق‌تر می‌کند و این حقی عمومی در تمام دنیا است؛ در آمریکا، در سوریه، در ایران، در آفریقا، در آسیا. هرجا کشوری هست، حق تعیین سرنوشت متعلق به مردم آنجاست و نیازی به جنگ و درگیری نیست. منطقه ما منطقه دخالت‌هاست. از آمریکا و اروپا و شمال ما و جنوب ما، همه دارند در منطقه ما دخالت می‌کنند. در سوریه هم همین طور است. من اصولا با دخالت مخالفم.
آیا شما ممنوع‌السفر هستید؟
به کجا؟
خارج از کشور.
نه. ممنوعیتی وجود ندارد. چرا باید وجود داشته باشد؟
یعنی اگر قصد سفر با خارج از کشور داشته باشید با محدودیت و ممانعتی روبرو نیستید؟
نه، تا الان محدودیتی نبوده است.
وضعیت کنونی کرونا در ایران و بحران بهداشتی را در راستای ناکامی دولت آقای روحانی برای مبارزه با کرونا می‌دانید؟ ایران یکی از معدود کشورهای جهان است که نتوانست موج اصلی را مهار کند. چه توصیه‌ای برای مردم و دولت ایران دارید؟
معلوم است که کرونا یک ویروس آزمایشگاهی است، ساخته شده و عمدا در دنیا با اهداف سیاسی منتشر شده است. من معتقدم کسانی که دنیا را در صد سال اخیر مدیریت کرده‌اند به این نتیجه رسیدند که سازوکارهایشان دیگر پاسخ نمی‌دهد. باید تغییرات اساسی به وجود بیاورند. یکی از اهداف انتشار کرونا پوشش دادن آن تغییرات است، یعنی زمینه را برای آن تغییرات فراهم کنند. دستوالعمل‌هایی که منتشر می‌کنند در دنیا بسیار گنگ و چندپهلو و متناقض است و هر کشوری که بخواهد از آن دستورالعمل تبعیت کند دچار مشکلات می‌شود. به نظر من در ایران هم مشکل اصلی آن است که مدیریت کرونا مطابق سیاست‌هایی است که (سازمان) بهداشت جهانی منتشر می‌کند و همین باعث شده است که مهار کرونا در ایران با مشکلات جدی مواجه باشد.
شما چه توصیه‌ای دارید؟
ما دانشمندان و متخصصینی داریم که به سرعت هم داروی آن را می‌توانند تهیه کنند و هم پروتکل‌های بهداشتی خیلی ساده‌ای را در اختیار مردم و سازمان‌ها قرار بدهند که با رعایت آنها بتوانیم بر کرونا فائق شویم.
ایندیپندنت فارسی: