یک روز مانده به آغاز به کار دولت جو بایدن در آمریکا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هشدار داد که گام‌های جمهوری اسلامی ایران در نقض برجام، تهدیدی برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای است.
جوزپ بورل، مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا
جوزپ بورل روز سه‌شنبه ۳۰ دی تاکید کرد که از این منظر، برجام به «مرحله‌ای حساس» در حیات خود رسیده است.
نامه هشدار مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خطاب به وزیران خارجه این اتحادیه، یک روز مانده به آغاز به کار دولت جو بایدن در آمریکا، رسانه‌ای شده است.
خبرگزاری فرانسه می‌گوید که متن نامه آقای بورل را رویت کرده است. این نامه در آستانه نشست روز سه‌شنبه وزیران اتحادیه اروپا برای آن‌ها ارسال شده بود.
جوزپ بورل با اشاره به عدول ایران از تعهدات هسته‌ایش نوشته که «ما تحولات بسیار نگران کننده‌ای را در مسیر هسته‌ای مشاهده کرده‌ایم».
او در عین حال تشدید تحریم‌های اخیر علیه ایران را که در آخرین روزهای کار دولت دونالد ترامپ در چارچوب سیاست «فشار حداکثری» واشینگتن علیه جمهوری اسلامی ایران انجام گرفت، بخشی از «تحولات نگران کننده» خوانده است.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزوده است که «خطر تضعیف کوشش‌های دیپلماتیک، از جمله تلاش‌های اتحادیه اروپا، در تسهیل مسیر بازگشت آمریکا به برجام، و بازگرداندن ایران به اجرای کامل تعهداتش وجود دارد».
اشاره آقای بورل به چند گامی است که ایران در دوره اخیر در چارچوب کاهش تعهدات خود برداشته و در استدلال آن گفته است که سه کشور اروپایی باقی‌مانده در برجام تعهدات خود برای اجرای اینس‌تکس (سازوکار مبادلات مالی با ایران) را جدی نگرفتند و آمریکا نیز تحریم‌های فلج کننده علیه تهران را تشدید کرده است.
ایران درخواست روز شنبه بریتانیا، فرانسه و آلمان را که خواهان قطع فوری تولید اورانیوم فلزی شدند، قاطعانه رد و تاکید کرد که نیت خود برای پیش بردن این طرح را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده است.
ایران پیش از آن نیز انتقادهای اروپا، آمریکا و اسرائیل از غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم که روند آن را به تازگی از سرگرفته است، رد کرده بود.
جو بایدن، رئیس‌جمهوری منتخب که روز اول بهمن کار خود را در کاخ سفید آغاز می‌کند، پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا گفته بود که بازگشت به برجام، ساده‌ترین راه برای حفظ ثبات در منطقه است. اما او به تازگی عنوان کرد که «این امر کار چندان ساده‌ای نخواهد بود».
از سوی دیگر، آقای بایدن شمار زیادی از شخصیت‌هایی را برای پست‌های کلیدی در دولت و نهادهای آمریکا انتخاب کرده که در مذاکرات چند ساله با ایران در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما نقش برجسته‌ای داشتند. ویلیام برنز و وندی شرمن دو تن از این افراد هستند.
انتصاب شمار زیادی از سیاستمداران پیشین مرتبط با برجام به پست‌های مهم، احتمال حمایت دولت جو بایدن از کوشش‌ها برای بازگشت آمریکا به این توافق را تقویت کرده است.
از سوی دیگر، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، هفته گذشته گفت که حکومت او برای بازگشت آمریکا به برجام «عجله‌ای ندارد» و این بازگشت تنها زمانی مفهوم خواهد داشت که تحریم‌های آمریکا علیه ایران برطرف شود.
حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران ایران، نیز یک روز مانده به آغاز به کار جو بایدن، در سخنانی تکرار کرد که جمهوری اسلامی ایران به جایی رسیده که «از برجام بی‌نیاز است» زیرا «در نبود آن اداره و کارهای خود را پیش برده است».
فرمانده کل سپاه افزود که «تکیه‌گاه ما آمریکا نیست و کلید رزق و روزی ما دست او نیست» و «ملت ایران می‌داند که دشمن هرگز تحریم را بر نمی‌دارد مگر این‌که ملت ما تاثیر آن را از بین ببرد».
با وجود اظهارات سخنان رهبر ایران و فرمانده کل سپاه در مورد برجام، دولت حسن روحانی ظاهرا آمادگی خود را برای تعامل با دولت جو بایدن نشان داده است.
رئیس‌جمهوری ایران چند بار گفته است که آمریکا خود از برجام خارج شد و می‌تواند به آسانی به توافق بازگردد. اما وی نیز تاکید کرده که رفع تحریم‌ها، راه بازگشت آمریکا به برجام را هموار خواهد کرد.
ایران در همین حال اصرار دارد که حاضر به هیچ نوع مذاکره مجدد بر سر برجام یا گفت‌وگو بر سر برنامه موشکی و حضور و نفوذ منطقه‌ای خود نیست.
اسرائیل که مشوق اصلی خروج دونالد ترامپ از برجام بود و از بازگشت آمریکا به برجام شدیدا نگران شده، در روزهای اخیر چند بار به دولت جو بایدن هشدار داده که بازگشت آمریکا به برجام «یک خطای بزرگ» و «یک حماقت است که نباید اتفاق بیفتد».