رویداد۲۴ رایان حسینی: حالا دیگر مهم نیست محتوای کلیپهای ساسی مانکن چیست؛ او هر موزیک ویدئوی جدیدی منتشر میکند، سریعا فراگیر میشود؛ تفاوتی نمیکند کلیپ آقامون جنتلمنه باشد یا کلیپ «اول اینستا بعد کتاب» یا کلیپ اخیر «سمیه نرو» او که الکسیس تگزاس بازیگر فیلمهای پورن در آن بازی میکند.
کلیپ جدید ساسی مانکن که «تهران توکیو» نام دارد، بازسازی سکانس مشهور فیلم ابد و یک روز است که الفاظ اروتیک در آن استفاده شده است. برخی معتقدند باید از کنار این کلیپها گذشت و به آن بها نداد تا بیشتر دست به دست نشود و برخی معتقدند سکوت بیمعناست و باید خانوادهها و جامعه را آگاه کرد تا بدانند با چه جریان مخربی طرف هستند. حقیقت آن است که اگر مخاطبان کلیپهای ساسی مانکن کودکان و نوجوانان نبودند، میشد از کنار آن گذشت؛ مشابه هزاران اتفاقی که روزانه از کنار آن عبور میکنیم اما اینجا پای نسلی در میان است که اگر به دیدن این صحنهها عادت کند، بسیار خطرناک خواهد بود.
پس از پخش کلیپ آقامون جنتلمنه در مدارس بسیاری از چهرههای فرهنگی و سیاسی به موضوع واکنش نشان دادند؛ از جمله علی مطهری که گفته بود: «اینکه در مدرسهای ترانهای با محتوای بسیار سخیف آن هم با ساز و آواز و بزن و بکوب اجرا کنند و دانش آموزان را وادار به حرکات خاصی کنند آن هم در ساعت رسمی مدرسه، قابل قبول نیست و وزیر آموزش و پرورش باید پاسخ دهد. به عقیده بنده مدیران مدارس باید بلافاصله برکنار شوند. این مسئله قابل تحمل نیست. مخصوصاً با توجه به محتوایی که خوانده میشود معلوم است برنامهریزی شده است. چطور آموزش و پرورش ما تا این حد غافل است؟»
رضا مهدوی پژوهشگر حوزه موسیقی به روزنامه فرهیختگان گفته «هدف اصلی این است که آن بیاخلاقی دیده شود که اتفاقا در کنار آن خوبها این دیده میشود. شما هم متوجه نیستید چطور در ذهن و بدن و روح کودکان نفوذ میکند. همه را کنار هم قرار میدهند و طبیعی است کودکان ما سراغ این میروند و در حافظه خود نگه میدارند.»
آیا ساسی مانکن فقط در ایران رشد میکند؟
کلیپ جدید ۲۸ ثانیهای ساسی مانکن بیش از ۹ میلیون بازدید داشته و به جز الفاظ رکیک هم نکته خاصی در آن نیست اما چرا چنین اتفاقی میافتد و چنین تصاویری تا این حد بازدید میخورد؟
برخی معتقدند به خاطر بگیر و ببندها و سانسور در ایران، سلیقه موسیقی در ایران تنزل یافته است. این بخشی از ماجراست و واقعیت دارد اما همه ماجرا نیست، چنانچه در دنیا نیز وضعیت بهتر از این نیست و خوانندههایی همچون «نیکی مینانژ» یا «کاردی بی» همان کارکرد جنسی ساسی مانکن در ایران را دارند و اتفاقا جایزههای معتبر هم میگیرند یا خوانندهای مثل بیلی آیلیش جایزه گرمی میگیرد. با این حال گروهی در ایران معتقدند که سیاستهای فرهنگی موجب بروز چنین اتفاقاتی شده است.
حسین مهدی تبار در توییتی نوشت: «خواهش میکنم از این توهم خارج شوید که ساسی مانکن و اینها رشد کردند، چون جمهوری اسلامی به موسیقی خوب بها نداد. نگاهی به محبوبترین موسیقیهای جهان بیندازید. به بیتیاس نگاه کنید. ریحانا. مدونا. جنیفر لوپز. در همه اینها جاذبه جنسی حرف اول را میزند. آنجا کسی هم محدود نشده است!»
پدیدهای به نام صنعت فرهنگ
تئودور آدورنو فیلسوف چپگرای آلمانی برای نخستین بار موضوع «صنعت فرهنگ» را به عنوان یک تز به میان آورد که توسط دیگر متفکران مکتب فرانکفورت همچون هورکهایمر ادامه یافت. آنها معتقدند در دنیایی که منطق سرمایه حرف نخست را میزند، فرهنگ از کارکرد اصلی خود خارج میشود و همچون کالایی مصرفی به خورد تودهها داده میشود.
در دیدگاه هورکهایمر و آدورنو هر فرهنگی که بتواند پول بیشتری خلق کند، اعتبار بیشتری مییابد و به علت تبلیغات گستردهای که روی آن انجام میشود، به فرهنگ هژمونیک تبدیل میشود. از این منظر به اعتقاد آنها تولیدات فرهنگی متناسب با تقاضای وسیع اقتصاد سرمایهداری است.
هربرت مارکوزه دیگر فیلسوف چپگرای آلمانی معتقد است: «صنعت فرهنگ نیازهای کاذب را تولید و ارضا میکند.» که این کار به این روش انجام میشود که اولا که محصول فرهنگی قالبشده به تودهها استاندارد نشان داده میشود و در ادامه به آن فردیت بخشیده میشود تا این اقدام در راستای انتخاب فردی افراد توجیه شود؛ حال آنکه موضوع فردی نیست و کاملا اجتماعی است.»
دیدگاه نومارکسیستهایی همچون آدورنو و هورکهایمر و مارکوزه با دیدگاه مارکسیستهای کلاسیک متفاوت است و آنها «فرهنگ» را به جای «اقتصاد» به عنوان زیربنا میپذیرند و میگویند مهمترین پیامد «صنعت فرهنگ»، نابود کردن فرهنگ توده از طریق ایجاد نیازهای ساختگی است تا با این روش ذوق و ترجیحات تودهها مطابق آنچه پیش برود که منطق بازار آن را شکل میدهد.
درباره موسیقیهای جنسی و اروتیک هم دقیقا همین موضوع «صنعت فرهنگ» مصداق دارد و منطق بازار به نحوی حرکت میکند که ذائقه مشتری را بر پایه درآمد بیشتر تغییر دهد، بیآنکه پیامدهای آن برایش اهمیت داشته باشد. در این فضا آنچه مهم است، تعداد لایکها و ویوی ساسی مانکن یا چهرههای مشابه اوست؛ چهرههایی که در اینجا معمولا یا درآمد کلیکی دارند یا از طریق سایتهای قمار ارتزاق میکنند.
آلن بدیو فیلسوف بزرگ فرانسوی همین مسئله را درباره تلویزیون تطبیق داده و میگوید تلویزیونها نیز در حال تغییر ذائقه فرهنگی به نفع سرمایه هستند. به همین دلیل است که او میگوید: «وحشتناکترین تصویر دنیا، تصویر لبخند مجری تلویزیون است.»
بدیو معتقد است «هنر» مازاد دارد و به همین دلیل پدیدهای خطرناک برای وضع موجود (منطق سرمایه) است و امکان دارد از طریق همین مازاد، منطق سرمایه به چالش کشیده شود، به همین دلیل است که با شیوه کالایی شدن، هنر تقلیل داده میشود تا با دستمالی کردن و از بین بردن اهمیت آن، واژه «هنر» یا «هنرمند» به هر کسی اطلاق شود
استقبال از ساسی مانکن در حالی بوده که بعضی خوانندگان دیگر هم برای جلب توجه، رفتارهای عجیب از خود بروز میدهند. مثل برهنه شدن شاهین نجفی دیگر خواننده رپ در میان کنسرت یا استفاده تتلو از مواد مخدر. اما ساسی مانکن با استفاده از بازیگر فیلم پورن توانسته تا حد بسیار زیادی جلب توجه کند و مخاطبان را به تماشای کلیپ جدید خود ترغیب کند. با این حال این نخستین بار نبود که خوانندگان از این روشها استفاده میکردند. پیش از این آرش خواننده از آیلار دیانتی لی دیگر بازیگر فیلم جنسی استفاده کرده بود اما به اندازه ساسی مانکن حاشیهساز نشد. شاید بخشی از این حاشیهها به خاطر شهرت الکسیس تگزاسباشد که تا یک دهه پیش مطرحترین بازیگر فیلمهای پورنوگرافی بود.
پورنوگرافی و ابتذال در موسیقی هر دو کارکردی یکسان دارند؛ ساختن سوژههای مصرفگرا و مکانیکی که از «انسان» به «ماشینهای پولساز» تنزل پیدا کردهاند بنابراین محصولات فرهنگی نیز باید تنزل یابند تا به سطح «انسانهای تک ساحتی» برسند.
تقلیل «مفهوم انسان» در «سرمایهداری متاخر» دیگر پدیدههای انسانی را نیز تقلیل میدهد. به این ترتیب موسیقی از «هنری عمیق و متفکرانه» باید به سطح «خالتور» و «شیش و هشت» تنزل پیدا کند و روابط عاشقانه هم به پورنوگرافی تبدیل شوند.
چند سال قبل انتشار فیلم خصوصی کیم کارداشیان با کانیه وست دوست پسر سابقش، میلیونها بار دیده شد و به شهرت کیم کارداشیان کمک کرد. بعد از آن فیلمهای خصوصی دیگری هم از بازیگران منتشر شد. حتی بعضی این سلبریتیها عمدا این تصاویر را منتشر میکردند تا همان فضای «ساخت ماشینهای پولساز» را بسط دهند.
اگرچه برخی ناظران معتقدند که باید اینستاگرام را فیلتر کرد تا مشکلات حل شود، اما تجربه نشان داده با فروش فیلترینگ توسط خود حاکمیت، موضوع فیلترینگ بسیار بیمعنی به نظر میرسد؛ چه آنکه همین الان کلیپ ساسی مانکن در سروش و روبیکا نیز دست به دست میشود. امجد عبدی در مطلبی نوشت: «کسانی که تلگرام را فیلتر کردند و الان هم دنبال فیلتر کردن اینستاگرام هستند، معتقدند محتوای مستهجن داخل این پلتفرمها منتشر میشود، اگر لطف کنند بگویند کانال ساسی مانکن داخل برنامههای روبیکا و سروش چه غلطی میکند، ممنون میشوم. اشاعه فحشا و مستهجنتر از ساسی مانکن در شرایط حال حاضر داریم؟»
با این شرایط باید به دنبال راههایی بود که بتوان با آموزش یا اعمال محدودیتهای سنی، با تخریب ذهن کودکان از طریق چنین کلیپهایی مقابله کرد؛ چنانچه برخی چهرههای مشهور نیز از همین روش استفاده کردند و آن را با دیگران به اشتراک گذاشتند، شاید روش مناسبی برای مقابله با چنین پدیدههایی باشد.
کار به جایی رسید که نیوشا ضیغمی که اتفاقا تعداد فیلمهای خالتور او از فیلمهای جدیاش به مراتب بیشتر است، از دیدن کلیپ ساسی مانکن شوکه شد و از جایگاه یک مادر گفت: «کلیپ ساسی مانکن نماد بیفرهنگی و ابتذال بود و نمیتوان از آن گذشت زیرا تخریب فرهنگی در خانوادههای ما اتفاق میافتد و به همه جا تزریق میشود. بنابراین خواهش میکنم کودکان خود را کنترل کنید تا نسل جدید به زوال فرهنگی نرود.»
پیش از این هم خوانندهای به نام پویا در واکنش به اقدام ساسی مانکن در تخریب ذهن کودکان متن تندی نوشت: «برای معروفیت دست به هرکاری میزنی؛ حتی نابود کردن ذهن و افکار سالم یک بچه که در این دنیای اسفناک پدر و مادرش دارن با هزار بدبختی بزرگش میکنن.»
واکنشها به انتشار موزیک ویدئوی ساسی مانکن و الکسیس تگزاس
مصطفی مسجدی آرانی روزنامه نگار در توییتی نوشت: «کاری که ساسی مانکن در موزیک ویدئوی جدیدش کرده، یک جنایت تربیتی علیه همه کودکان این سرزمین است. کاش فارغ از دیدگاه مذهبی – سیاسی حداقل با این کار مخالفت لفظی کنیم.»
سعید ظفرانی نوشت: «ساسی مانکن نمونه تکامل یافته خلق ابتذال مطابق سلیقه مخاطب است. هر چه این بیشتر میکوبد مخاطبش افسارگسیختهتر و وحشیانهتر طلب میکند. عطش خلق ابتذال در هنرمند و مصرفش در بیننده/شنونده هیچوقت از بین نمیرود. همیشه هم بیشتر میشود.»
یاسر عرب «اینکه ساسی مانکن با مخاطب میلیونی از کودک و نوجوان خانم الکسیس (پورن استار) رو وارد شوی خودش کرده یک آزمون مهم برای جامعه ایرانی است! خط قرمزهایی هست که ربطی به موضع نظام نداره و با ریپورت میلیونی این آدم رو باید بایکوت و ادب کرد.»
وحید اشتری از موضوع کلیپ ساسی مانکن و الکسیس تگزارس استفاده کرد و به آذری جهرمی تاخت: «امروز چک کردم دیدم؛ ۱) ویدئوهای سرکار خانم الکسیس تگزاس در صفحه رسمی اینستاگرامش برای آمریکاییها میانگین ۱۰۰ هزار لایک دارد. ۲) بعد دیدم در عرض ۲۴ ساعت تیزر ویدئویش با ساسی مانکن آنهم برای مخاطب ایرانی ۷ میلیون بازدید داشته است. ) همگی از این جامعهای که ساختیم باید بترسیم. تشییع میلیونی مرتضی پاشایی. مخاطبان نیم میلیونی لایو تتلو.
بازخوانی آهنگهای ساسی در دبیرستانها. لایو پسر ۱۴ ساله با نامداری و… اینها چند وقت یکبار از زیر پوست شهر بیرون میزند که شما را بیدار کند. خوش به حال اینهایی که یک هشتگ ساسی جهرمی میزنند و دوباره میگیرند میخوابند!»