دولت بایدن درخواست اروپاییها برای لغو برخی تحریمها را رد کرد
در هفتههای نخست بعد از مراسم تحلیف ریاستجمهوری جو بایدن، دیپلماتهای بریتانیایی، فرانسوی و آلمانی طرحی را برای احیای توافق هستهای به دولت جدید ایالات متحده ارائه دادند. آنها پیشنهاد کردند برخی از تحریمهایی که توسط دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین آمریکا اعمال شده بود، لغو شود. موضوعی که با موافقت بایدن مواجه نشد.
به گزارش فارین پالیسی و به نقل از دو دیپلمات اروپایی که با توجه به حساسیت مذاکرات نخواستند نامشان فاش شود، ایده این بود که ایالات متحده مجدداً نشان دهد که به احیای توافقنامه هستهای علاقهمند است و ایران نیز متقابلاً پاسخ دهد.
اروپا معتقد است که بایدن میتواند برای حفظ برخی از اهرمهای فشار بر ایران بهمنظور پیشرفت در سایر زمینهها، بهویژه برنامه موشکهای بالستیک ایران و حمایت از تعدادی از شبه نظامیان منطقهای که نگرانی همه طرفهای برجام را به دنبال داشته، اقدامات گسترده دیگری را اعمال کند.
جرارد آراود، سفیر سابق فرانسه در ایالات متحده و سازمان ملل متحد که قبلاً مذاکرات هستهای فرانسه با ایران و دیگر قدرتهای اصلی را رهبری میکرد، در این باره گفته است:«بهترین راه این بود که ایالات متحده بلافاصله با یک دستور اجرایی به توافق اتمی با جمهوری اسلامی برگردد، اما آنها این کار را نکردند.»
با توجه به مخالفت روزافزون داخلی ایالات متحده با پیمانی که باعث میشود ایران با پول بیشتر و هیچ محدودیت جدیدی در برنامه موشکهای بالستیک و پشتیبانی از شبه نظامیان منطقهای سرمایهگذاری کند، چالش دستیابی به توافق ممکن است غیرقابلحل باشد. وی در این باره افزود: «این مسئله پیچیده خواهد بود، ماهها طول خواهد کشید و ممکن است شکست بخورد.»
در عوض بایدن اصرار داشت که ایران باید اولین گام را با تعلیق مجموعهای از فعالیتهای هستهای که در پاسخ به رد توافق توسط ترامپ شروع کرده، بردارد.
به گفته علی واعظ، کارشناس ایران در گروه بحران بینالمللی، به اروپاییها از ابتدا گفته شد که رئیسجمهوری نمیخواهد هیچ حرکت یکجانبهای نسبت به ایران انجام دهد.
این اقدام نشان میداد که بایدن به همان سرعتی که در طول مبارزات انتخاباتی اعلام کرده بود، حرکت نخواهد کرد. همچنین این نگرانی را در میان دیپلماتهای اروپایی ایجاد کرد که پس از تلاش آنها برای نجات توافق هستهای در برابر تلاش ترامپ برای نابودی آن، دولت جدید ایالات متحده نیز ممکن است با احتیاط، تأخیر و بی عملی آینده توافق را به خطر بیندازد.
الی گرانمایه، کارشناس روابط خارجی ایران در شورای اروپا در این مورد گفت:«نوعی نگرانی و اضطراب وجود دارد که هر دو کشور ایالات متحده و ایران در روزهای ابتدایی دولت بایدن فرصت کافی برای انجام اقدامات سریع به سمت پیروی از دست دادهاند.» او افزود: «پس از چهار سال تلاش برای حفظ این توافق تحت دولت ترامپ، اروپاییها امیدوارند که برجام در دوران دولت بایدن از بین نرود.»
در ماههای اخیر، کاخ سفید در مقابل تلاشهای گسترده اروپایی برای لغو تحریم کالاهای بشردوستانه و آزادسازی وجوه ایرانی در بانکهای خارجی بهعنوان اقدامات اعتماد ساز، مقاومت کرده است و اصرار دارد که تهران ابتدا باید نسبت به بازگرداندن طیف وسیعی از فعالیتهایی که بر اساس پیمان سال ۲۰۱۵ نقض کرده، از جمله غنیسازی بیش از حد مجاز اورانیوم و تولید اورانیوم با غلظت بالاتر، اقدام کند. اروپائیان همچنین واشنگتن را برای بازگرداندن معافیتهایی که به دولتهای خارجی اجازه میدهد در برنامههای هستهای با ایران شرکت کنند، تحت فشار قرار دادهاند. این توافقنامه، سنگ بنای پیمان سال ۲۰۱۵ ، بهمنظور محدودکردن برنامه هستهای ایران، از جمله با طراحی مجدد رآکتور آب سنگین اراک برای اطمینان از عدم استفاده از آن برای تولید پلوتونیوم بود.
ایران نیز به نوبه خود تا زمان موافقت ایالات متحده با لغو تحریمها، از مذاکره با امضاکنندگان توافق هستهای خودداری کرده و این موضوع دو طرف را در بنبست نگهداشته است.