چهارشنبه ششم مرداد ۱۴۰۰، مجلس شورای اسلامی به اجرای طرح «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی» که نام حکومتی طرح، محدود کردن اینترنت کشور است، رای مثبت داد. 
این طرح که با مخالفت گسترده کارشناسان و کاربران فضای مجازی روبه‌رو است، قرار است طبق اصل ۸۵ «قانون اساسی»، مورد بررسی قرار گیرد.
طبق این اصل، مجلس نمی‌تواند اختیار قانون‌گذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل ۷۲، به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند. در این صورت، این قوانین در مدتی که مجلس تعیین میکند، به صورت آزمایشی اجرا می‌شوند و تصویب نهایی آن‌ها با مجلس خواهد بود.
«ابوالفضل ابوترابی»، نماینده نجف‌آباد درباره زمان آزمایشی این طرح گفته است: «در صورتی که طرح صیانت از حقوق مجازی طبق اصل ۸۵ بررسی شود، بین سه تا پنج سال به صورت آزمایشی اجرایی خواهد شد و ایرادات آن برطرف می‌شود.»
شهروندان در این باره چه می‌گویند؟
از صبح روز ششم مرداد، کارزار جمع‌آوری امضا در اعتراض به اجرای طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی به شکل جدی‌تری دنبال می‌شود. در این کارزار، نامه‌ای که از روز ۱۵ تیر، هم‌زمان با انتشار اخبار غیررسمی درباره این طرح خطاب به «محمدباقر قالیباف»، رییس مجلس شورای اسلامی نوشته شده است، در گروه‌های مختلف تلگرامی به اشتراک گذاشته می‌شود تا افراد بیشتری آن را امضا کنند.
در بخشی از این نامه آمده است: «تجربیات محدود کننده و سیاست‌های اشتباه قبلی، از جمله فیلترینگ ناموفق تلگرام و کلاب‌هاوس و شکست خوردن پروژه‌های قبلی با هزینه‌های گزاف نظیر پیام‌رسان‌های ملی، موتور جست‌وجوی ملی، سیستم عامل ملی و… بارها نشان داده پیش‌بینی‌ها و توصیه‌های متخصصان دلسوز چه‌قدر درست بوده است.»
در ادامه نوشته شده است: «ما امضا کنندگان این کارزار، مخالفت خود را با طرح آسیب‌زننده و غیرکارشناسی حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی اعلام می‌نماییم و از شما خواهشمندیم جهت رعایت حقوق مردم ایران و کمک به معیشت آن‌ها، بیش از این موانع جدیدی برای کسب‌و‌کارهای خرد و کلان ایجاد ننمایید.»
«سمیه» یکی از افرادی است که این کارزار را در گروه‌های دوستانه واتس‌اپ تبلیغ کرده است. او می‌گوید بسیاری از افراد این نامه را امضا نمی‌کنند چون از تغییر ناامید هستند. چند نمونه از پیام‌هایی را هم که پس از به اشتراک گذاشتن کارزار امضای نامه در گروه‌های دوستانه دریافت کرده است، مرور میکند: «یکی از دوستانم نوشته است ما که امضا کردیم اما این‌ها مگر به این چیزها اهمیت می‌دهند؟»
او در توجیه به دوستش گفته اهمیت امضای این نامه این است که حکومت می‌فهمد چه‌قدر مخالف و چه‌قدر امکان مانور دارد: «می‌دانم، شاید تغییری در اجرای طرح ندهد اما آن‌ها را متوجه میکند که چه قدر مردم را به ستوه آورده‌اند.»
بحث البته همین جا ختم نمی‌شود: «دوستانم حرف‌هایی زدند که برایشان جوابی نداشتم. یکی از آن‌ها نوشته است من واقعیتش خیلی امیدم را از دست داده‌ام. گیرم فهمیدند همه ایران مخالف‌شان هستند، آن‌ها آب نداشتن مردم برایشان اهمیتی ندارد، آن وقت اعتراضات مردم به نداشتن اینستاگرام برایشان مهم می‌شود؟ دیگری نوشته است من در همه این کمپین‌ها شرکت و همیشه امضا کرده‌ام اما یک نمونه امضای نتیجه‌بخش برایم بگو!»
«محمد» مترجم است. او هم در صفحه اینستاگرامش این کارزار را تبلیغ کرده و نوشته است: «لطفا امضا کنید.»
اما با جواب‌هایی شبیه آن‌چه دوستان سمیه گفته‌اند، روبه‌رو شده است. می‌گوید ۶۰ نفر این پست را دیده، ۳۳ نفر واکنش نشان داده و از این بین، ۱۵ نفر فقط فحش داده‌اند. پنج نفر هم گفته‌اند از این امضاها خسته‌اند و دیگر امضا نمی‌کنند و امیدی ندارند. اما ۱۳ نفر گفته‌اند: «دیگر باید منتظر چه باشیم؟ هر بلایی سرمان آورده‌اند. باید اعتراض کنیم.»
اما جالب این است که از بین این ۱۳ نفر، چهار نفر یک جمله مشترک نوشته‌اند: «خشم ما از قدرت آن‌ها بزرگ‌تر شده است.»
این جمله را «ستاره ملکی»، بازیگر تئاتر در ویدیویی که چند روز گذشته بارها در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شده، گفته است. او که پدرش دو هفته پیش بر اثر ابتلا به کرونا جان داده است، کنار مزار پدرش نشسته و به شدت از سیاست‌های جمهوری اسلامی و سرکوب مردم معترض انتقاد کرده بود. ملکی در بخشی از این ویدیو می‌گوید: «بترسید از ما، خشم ما از قدرت شما بزرگ‌تر شده است.»
«زینب» یک فعال اجتماعی است. می‌گوید از صبح در استوری اینستاگرام دوستش جمله‌ای خوانده که او را به فکر برده است. دوستش نوشته است: «تا کجا و تا کی باید به ما ظلم کنند [و] قرار است تحمل کنیم. فقط کم مانده کوره آدم‌سوزی و اردوگاه کار اجباری راه بیاندازند.»
زینب می‌گوید: «دوستم راست می‌گوید، واقعا مصداق این شعریم: از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود. کرونا و گرانی، بی‌ابی و سرکوب معترضان و حالا قطع کردن اینترنت. دیگر باید چه بلایی سرمان می‌آوردند.»
«سارا» یک صفحه کسب و کار اینستاگرامی دارد. می‌گوید: «ماتم گرفته‌ام اگر واقعا این طرح را اجرا کنند، چه طور اجاره خانه بپردازم؟ چه طور شکم بچه‌ام را سیر کنم؟»
او تنها کسی نیست که این غصه را دارد؛ یک فعال حوزه اقتصاد ساکن ایران که نمی‌خواهد نامش فاش شود، می‌گوید: «حدود دو میلیون نفر کسب و کارهای خرد دارند که منبع اصلی درآمدشان از طریق فضای مجازی است.»
می‌گوید: «در سال‌های اخیر، به ویژه بعد از شیوع ویروس کرونا که بسیاری از مشاغل تعدیل گسترده نیرو داشتند، شکل‌گیری مشاغل نوپا در فضای مجازی تا حدودی به کمک برخی اقشار آمد و شرایط را برای آن‌ها اندکی قابل تحمل کرد و امید به بهبود وضعیت داشتند. اما این امید اندک هم در حال تبدیل به ناامیدی مطلق است.»
او اضافه میکند بسیاری از مادران سرپرست خانوار را دیده است که با فروش لواشک خانگی، ترشی و سبزی و یا گل‌دوزی و… در فضای مجازی، زندگی روزانه خود را می‌گذرانند اما حالا نمی‌داند چه بر سر آن‌ها می‌آید: «آن‌ها توان اجاره کردن یک مغازه و ارایه خدمات به شکل حضوری را ندارند و به طور کلی با از دست رفتن فضای مجازی، درآمدشان را از دست می‌دهند.»
«سیامک قاسمی»، بنیان‌گذار «موسسه مطالعات اقتصادی بامداد» نیز در صفحه اینستاگرامش نوشته است: «ما وقتی درباره شبکه اینستاگرام در ایران صحبت می‌کنیم، داریم درباره یک و نیم تا دو میلیون شغل در کسب و کارهای خرده‌فروشی یا خدماتی کوچک صحبت می‌کنیم. آیا اقتصاد ایران توان بی‌کار شدن دو میلیون نفر دیگر را دارد؟ آیا می‌دانید برای ایجاد دو میلیون شغل، چند صد هزار میلیارد لازم دارد؟»
کارزار امضا برای مخالفت با اجرای طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی تا لحظه تنظیم این گزارش، بیش از نیم میلیون امضا جمع‌آوری کرده است. اما اغلب امضا کنندگانی که با آن‌ها صحبت می‌کنیم، امیدی به تغییر در توقف اجرای این طرح ندارند. یکی از آن‌ها می‌گوید: «ما امضا می‌کنیم تا بفهمند چند نفر از آن‌ها متنفرند.»
دیگری می‌گوید: «امضا کردم تا بگویم چه قدر اشتباهی هستید.»
یکی دیگر می‌گوید: «من به همه می‌گویم امضا کنند تا بگوییم ما بی‌شماریم. همه ما که خشم‌مان حالا از قدرت شما بزرگ‌تر است.»
ایران وایر:تهران- نگار مدهوش، شهروندخبرنگار