لوازم آرایشی تقلبی بر خلاف بسیاری دیگر از محصولات تقلبی با سلامت مردم در ارتباط است
بازاری که در آن توان مالی اگرچه شما را به نشان‌های تجاری مشهور جهانی می‌رساند، ولی فروش کالاهای تفلبی و نامرغوب نیز در آن جولان می‌دهد. بازار لوازم آرایشی در ایران، کسب‌وکاری پرسود با اما اگرهای فراوان است.
اگر روزگاری اکثر «برند»های مشهور آرایشی جهان دارای نمایندگانی رسمی در ایران بودند، طی دو دهه گذشته آنچه در این بازار به چشم می‌خورد اجناس تقلبی است که خریدار غیرحرفه‌ای امکان تشخیص آن را ندارد، یا به قول یکی از فروشندگان این بازار «تفاوتی برایشان ندارد.»
«تفاوت قیمت میان لوازم‌آرایشی اصل و تقلبی به حدی بالا است که اکثر خانم‌ها توان خرید جنس اصل را ندارند و از طرفی این لوازم کیف و کفش نیستند که استفاده از نسخه تقلبی سریع به چشم بیاید.»
تهران مغازه‌های فروش لوازم‌آرایش فراوانی دارد. اکثر پاساژهای تهران دارای مغازه‌های مختص فروش لوازم آرایش‌اند. مغازه‌هایی که تابلوها و عکس‌های ویترین‌هایشان اختصاص به تبلیغ نام‌های مشهور دنیا دارند اما کالاهایشان بیشتر نمونه‌های تقلبی چینی همین برند و یا اقلام ترکیه‌ای هستند.
نکته جالب در این بازار این است که ایران خود در حوزه تولید لوازم آرایشی و بهداشتی به‌ویژه کرم‌ها و محصولات پوستی مدعی است. نشان‌های تجاری بسیاری در ایران تحت لیسانس کشورهای اروپایی محصول تولید می‌کنند و اتفاقا فروش بالایی دارند. ولی به‌زعم یکی از فروشندگان محصولات بهداشتی و پوستی «کمتر خریداری حاضر است به دیگران اعلام کند از این برندها استفاده می‌کند.»
بالارفتن قیمت ارز و تحریم‌ها سبب شد نمایندگان اکثر برندهای مطرح با مشکلات زیادی از تهیه و همچنین فروش محصولات خود مواجه شوند. یکی از فروشندگان عطر و ادکلن تهران که نمایندگی «گوچی» را در اختیار داشت و تنها محصولات این شرکت مشهور را به فروش می‌رساند، می‌گوید: «تا چند سال پیش ما فقط عطر و ادکلن گوچی را می‌فروختیم، اما با بالارفتن هزینه‌های واردات و عدم توان خرید جامعه امروز مغازه را به فروش انواع محصولات آرایشی اختصاص داده‌ایم. مشکل اینجاست در کنار قیمت بالای برندهای اصل نمونه‌های کپی بسیار نزدیک به اصلی در بازار هستند که با یک‌دهم یا بیشتر به خریدار امکان خرید متناسب با توان مالی را می‌دهند. در بازار عطر و ادکلن جدای از فیک فروشی نکته دیگر افزایش محصولاتی است که نه‌تنها در بو که در شکل ظاهری نیز نسخه تقلبی برندهای مشهور هستند و شاید تنها در ماندگاری و مسئله سلامت پوستی اختلاف دارند.»
امروزه جدای از نسخه‌های تقلبی که گاهی برخی از فروشگاه‌ها به مشتریان کم اطلاع به نام اصل می‌فروشند انبوه مغازه‌ها معمولا مشابه تقلبی و پُرشده عطرهای مشهور را به فروش می‌رسانند و فروش برندهای اصل را تنها مختص خریدارانی با توان مالی بالا کرده‌اند.
یکی از فروشگاه‌های حوالی میدان ولیعصر تهران می‌گوید: «ادکلن تام فورد فبیولس ۵۰ میل اگر نسخه اصلی را پیدا کنید نزدیک به ۹ میلیون تومان است درحالی‌که تقلبی همین ادکلن با همان طرح و بود از ۱۸۰ تا ۶۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. تفاوت قیمت هم تنها در میزان دور بودن بوی ادکلن فیک با اصلی و یا گاهی وجدان فروشنده است. از دلایل رونق فیک فروشی جدای از عدم توان خرید مردم مسئله سودآوری آن است چرا که جنس تقلبی را بسته به کم‌اطلاعی مشتری می‌توان به هر قیمتی فروخت. هرچند در همین تهران کسانی هستند که شغلشان واردات مسافری عطر و ادکلن‌های برند اصل برای مشتریان خاص است. یعنی این‌ها سفارش و پیش‌پرداخت می‌گیرند و مثلاً بین دوهفته تا یکماه بعد به مشتری جنس اصل را تحویل می‌دهند.»
اما آنچه که به «فیک فروشی» مشهور شده وقتی به بازار لوازم آرایشی می‌رسد، تبعات فراوانی دارد. عوارض و انواع بیماری‌های پوستی که این روزها در ایران رایج شده و بخشی به‌خاطر استفاده بی‌رویه و بدون تحقیق از محصولات تقلبی است که به طور مستقیم روی پوست تاثیر گذاشته و اکثر آن‌ها فاقد حداقل‌های استاندارد لازم‌اند.
خیابان منوچهری مهم‌ترین بازار لوازم آرایشی تهران که از قدیم محصولات اصل را به مشتریان عرضه می‌کرد، امروز دچار بحران مشتری است.
یکی از فروشندگان این بازار می‌گوید: «مشتریان ما از دیرباز جنس اصل می‌خریدند و امروز برای آنکه اعتماد آن‌ها خدشه‌دار نشود ناچاریم به‌خاطر تحریم‌ها روی محصولات اصل ولی تولید کشورهایی مثل چین و ترکیه کار کنیم. هرچند از قدیم هم بیشتر بازار لوازم آرایشی ایران در اختیار کشورهایی چون ترکیه بود و محصولات تولید آلمان و فرانسه مشتریان خاص و ویژه داشت. امروز ولی بسیاری از برندهای مشهور همان ترکیه نیز به دلیل قیمت بالا خریدار ندارند و برندهای درجه دوم و سوم ترکیه و حتی کشورهای اروپایی در ایران مصرف می‌شود.»
سرانه مصرف لوازم‌آرایش در ایران بالاتر از اکثر کشورهای جهان است. همین مسئله وقتی به بحث تحریم‌ها و گران شدن لوازم‌آرایش اصل گره می‌خورد دیگر مسئله فقط خرید اصل و یا نسخه تقلبی محصولات نیست بلکه بحران‌های سلامتی زنان ایرانی را در معرض خطر قرار دارد.
عفونت پوست، کچلی، زخم‌های پوستی، قرمزی و تورم پوست، آکنه و جوش‌های پوستی، شکنندگی و ریزش مو، تغییر رنگ و صدمه به مو، تغییر رنگ و صدمه ناخن، احساس سوزش در محل مصرف، پف آلودگی پلک‌ها، سوزش چشم و حساسیت پوستی کمترین عوارض رایج در ایران به‌خاطر مصرف محصولات غیراستاندارد است.
یکی از قدیمی‌ترین فروشگاه‌های لوازم آرایشی تهران می‌گوید: «باتوجه‌به اینکه لوازم آرایشی امروز از طریق قاچاق مسافری وارد کشور می‌شوند، می‌توان گفت اگر توان پرداخت مبلغ آن‌ها را داشتید اکثر برندهای مشهور در تهران موجود هستند. دیور، لورِال، شیسیدو، ایو‌سن‌لورن، ژیوانشی همه‌وهمه را می‌توانید تهیه کنید. البته اگر توان شناخت نسخه اصل و پول آن‌ها را داشته باشید وگرنه بسیاری از کالاهای همین برندها نسخه تقلبی‌شان در بازار هست که حتی برخی نه به قیمت تقلبی که با قیمت کمی ارزان‌تر از نسخه اصل می‌فروشند.»
ولی اگر بخواهیم برندهای رایج در ایران را نام ببریم باید به مک، لورِال، بورژوآ، دبورا، ویکتوریا، بیوتی، کلینیک و ایو روشه اشاره کرد. هرچند این را هم باید در نظر گرفت هرکدام از اقلام آرایشی مثل ریمل، انواع سایه‌ها، خط چشم و رژ لب و باقی محصولات برندهای ویژه خود را دارند و معمولا این‌طور نیست که خانم‌های ایرانی تمام محصولات را از یک برند تهیه کنند. چون در یک محصول اطمینان پیرامون کیفیت و خوش‌قیمت بودن یک برند به نسبت بقیه بیشتر است. مثلا در مورد ریمل از برندهایی در ایران استقبال می‌شود که شاید محصولاتشان در زمینه‌های دیگر مقبولیت نداشته باشند.»
یکی از خانم‌های فروشنده لوازم‌آرایشی هم توضیح می‌دهد: «بسیاری از این عوارض نه به‌خاطر تصمیم مشتری برای خرید محصول غیراستاندارد بلکه به دلیل عدم شناخت محصول تقلبی از اصل اتفاق می‌افتد. همه خریداران به‌صرف دیدن نام یک برند مشهور، کاری به اینکه امکان تقلبی بودنش است ندارند. از طرفی افزایش غیرقابل‌تصور تبلیغات محصولات آرایشی در فضای مجازی و اینستاگرام سبب شده است به‌صرف دیدن استفاده برخی چهره‌های شاخص اینستاگرامی از این محصولات خانم‌ها و مخصوصا دختران جوان به سراغ این برندها بیایند غافل از اینکه خیلی از این برندهای به‌ظاهر خارجی نوپا اصلا وجود خارجی ندارند. کلاهبرداران حتی برای این محصولات سایت‌هایی به زبان انگلیسی طراحی می‌کنند و خریداران ناآشنا با مراجعه به این سایت‌ها باور می‌کنند فلان برند مثلا فرانسوی است. درحالی‌که در حوالی عبدل‌آباد و یا شهرری و در کارگاه‌هایی بسیار کثیف و غیربهداشتی تولید می‌شوند.»
بنا بر برخی آمارها سالیانه بیش از یک میلیارد دلار کالای آرایشی غیراستاندارد و تقلبی وارد ایران می‌شود.
یکی دیگر از فروشندگان لوازم آرایشی می‌گوید: «اگر بحث تحریم‌ها نبود مثل قدیم برندهای مشهور نمایندگی رسمی در ایران داشتند و حتی اگر قیمت محصولاتشان بالابود برندهای کوچک‌تر ولی دارای استاندارد جهانی با قیمت‌های مناسب‌تر به بازار ایران می‌آمدند. دراین‌بین اتفاقا برای برندهای ایرانی هم بهتر بود. ما در حوزه لوازم آرایشی برندهای خوب داخلی داریم که به دلیل عدم معرفی و گسترش نسخه‌های فیک و غیراستاندارد برندهای خارجی کسی سراغ آن‌ها نمی‌رود.
امروز عدم حضور رسمی برندهای جهانی و شناخته شده لوازم آرایش نه‌تنها کمکی به تولیدات داخلی نکرده بلکه سلامت ایرانیان نیز به خطر انداخته است. وضعیت به‌گونه‌ای شده که خود ما هم گاهی از خرید محصولات دچار مشکل شده و با کمی غفلت محصول فیک به‌جای اصلی به ما فروخته می‌شود، چرا که برخی از کشورهای همسایه و از همه مهم‌تر چین توان تولید کالای تقلبی بالایی دارند و در حقیقت از نظر شکل و ظاهر محصولاتشان با نسخه اصل مو نمی‌زند.»
دکتر کریمی از متخصصان پوست می‌گوید: «عدم نظارت روی ورود برندهای مثلا خارجی که مشخص نیست چطور مثل قارچ در بازار ایران سبز می‌شوند باعث شده به‌صرف یک برچسب و بسته‌بندی خارجی هر محصول غیر استانداردی به نام برند لوازم آرایشی در ایران فروخته شود. از سوی دیگر تبلیغات غلط صداوسیما در راستای هشدار دادن بابت این محصولات بیش از آنکه مردم را آگاه کند به آن‌ها حس اطمینان بیشتری نسبت به استفاده از چنین محصولاتی می‌دهد.
برنامه‌های پزشکی صداوسیما به‌جای آنکه روی ضرورت استفاده از کالاهای استاندارد و معرفی برندهای تقبلی کار کنند به دنبال زیر سؤال بردن آرایش هستند. معلوم است مخاطبی که زیبایی برایش اهمیت دارد با شنیدن چنین اظهارنظرهایی هیچ نگرانی بابت محصولات تقلبی ندارد.
تبلیغات محصولات آرایشی بیشتر در فضای مجازی انجام می‌شود. چهره‌هایی هم که برای تبلیغ این محصولات در اینستاگرام چهره کار می‌کنند، بدون داشتن وجدان و انصاف و اخلاق هر جنسی را به نام محصول استاندارد به مردم معرفی می‌کنند.»
در مغازه‌های لوازم آرایشی روزانه دختران جوانی را می‌بینیم که برای خریدی که به طور مستقیم به‌سلامت آن‌ها ارتباط دارد، به‌جای کنجکاوی پیرامون استاندارد کالا، دغدغه قیمت و میزان مطرح بودن نام آن را دارند. برای این دختران نمایش اقلام آرایشی که روی آن‌ها نام شرکت‌های مشهور جهانی ثبت شده بیش از اصالت و استاندارد این اقلام اعتبار دارد.
تحریم‌ها و جدا افتادن ایران از بازارهای رسمی جهانی سبب شده، بازار قاچاق کالاهای تقلبی سودآور و پُررونق باشند. بازاری که به نظر می‌رسد مثل بسیاری از اقلام قاچاق دیگر در اختیار افراد خاص و یا نهادهای ویژه‌ای قرار دارند که هیچ برخوردی با آن‌ها صورت نمی‌گیرد.