پس از پنج دهه کاوش همچنان اشیای جدیدی از شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان کنونی کشف می‌شود. باستان‌شناسان در تازه‌ترین اکتشافات خود در این مکان اعلام کردند یک لوح حسابداری مربوط به دوران آغاز ایلامی‌ها را پیدا کرده‌اند.
با این حال منصور سیدسجادی، سرپرست هیات باستان‌شناسی شهر سوخته کشف این لوح را «منحصر به فرد» توصیف می‌کند و می‌گوید که پیدا کردن این گونه لوح‌ها در مناطق غربی ایران امری عادی است اما باستان‌شناسان در شرقی‌ترین نقطه دشت لوت ایران، تاکنون به چنین کشفی دست نیافته بودند.
وقتی ریچارد فرای، ایران شناس آمریکایی شهر سوخته را دید به آن لقب «بهشت باستان‌شناسان» را داد، جایی که در هر کاوش اشیای ارزشمندی کشف می‌شوند.
باستان‌شناسان در حال حاضر روزهای پایانی نوزدهمین فصل کاوش در شهر سوخته را که از اوایل آذر آغاز شده بود، سپری می‌کنند. شهری که در تیر ماه ۱۳۹۳ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
این شهر شامل بقایای دولت شهری باستانی است که در ۵۶ کیلومتری زابل قرار گرفته است.
لوح باستانی تازه کشف شده چه ویژگی‌هایی دارد؟
اما لوحی که تازه کشف شده است چه ویژگی‌هایی دارد. آقای سید سجادی می‌گوید: «این لوح ۱۱ سانتی‌متر طول و هفت سانتی‌متر عرض دارد و شامل دو گونه علامت است.»
وی درباره ترجمه این خطوط گفت: «یکی از علامت‌ها خطوطی هستند که نشانگر نوع کالای ارسال شده همراه لوح است و دیگری سلسله شکل‌های مستطیلی عمق‌دار که نشان دهنده تعداد کالای ارسال شده است.» وی با این حال گفت این خطوط در حال حاضر برای باستان‌شناسان ناآشنا است.
وی اما مهمترین نکته در این لوح باستانی را مهر استوانه‌ای ارسال کننده بر روی آن عنوان کرد و گفت: «طبق ساختار این مهر، کاملا روشن است که مردم در آن دوره از سیستم حسابداری ۱۰گانی استفاده می‌کردند، برخلاف سومری‌ها که سیستم حسابداری آن‌ها بر اساس نظام ۶۰گانی بوده است.»
این متخصص باستان‌شناسی در شهر سوخته در گفتگو با خبرنگار تسنیم جزییاتی بیشتری درباره این لوح شناسایی شده ارائه کرد: «این اثر صرفاً دارای اعداد و ارقام حسابداری بوده و فاقد هرگونه نوشته‌ای دیگر است و هرچند یک تکه از لوح شکسته است اما بر اساس شواهد و قراین کاملاً هویدا است که تکه شکسته شده نیز صرفاً حاوی اعداد و ارقام بوده و نوشتاری ندارد.»
اما این لوح نخستین لوحی نیست که در این منطقه کشف شده است. حدود ۵۰ سال پیش نخستین لوح که آن هم مربوط به حسابداری بوده است در شهر سوخته کشف شده بود.
باستان شناسان قدمت این لوح را بیش از ۴ هزار و ۹۰۰ سال تخمین می‌زنند.
آقای سید سجادی همچنین گفت: «اصولا در شرق دشت لوت و در خاک ایران و یا خاک افغانستان و یا پاکستان تاکنون هیچ اثر نوشتاری این چنینی پیدا نشده است؛ به صورت استثنایی یک قطعه نوشتاری پیش‌تر توسط باستان شناس محترم، دکتر مجیدزاده پیدا شده اما متن آن که یک نوع خط هندسی بود که قابل خواندن نبود.»
این لوح در عمق چهار متری در یکی از محله‌های مسکونی شهر سوخته در کنار یک گودال زباله پیدا شد.
نتایج کاوش‌های مختلف در شهر سوخته نشان‌دهنده چهار دوره فرهنگی-استقراری در این شهر باستانی است. زمان آغاز استقرار در شهر سوخته به تاریخی برابر با ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد بر می‌گردد و دوره پایانی آن بین ۲۳۰۰ تا ۱۸۰۰ پیش از میلاد است.
گسترش شهر سوخته از نظر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و صنعتی در یک دوره ۴۰۰ ساله از زندگانی هزار ساله اتفاق افتاد که باعث شد این شهر از شکل یک شهرک کوچک ۱۵ هکتاری به شهری بالغ بر ۲۵۰ هکتار تبدیل شود.
باستان‌شناسان ایتالیایی بین سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۸ (۱۳۵۷) این محوطه باستانی را کاوش کردند و پس از انقلاب اسلامی کار حفاری در شهر سوخته از سال ۱۳۷۶ خورشیدی از سر گرفته شد.
شهر سوخته ایران بیش از ۵ هزار سال تمدن را نشان می‌دهد و از این سایت باستانی در ۵ دهه کاوش بیش از ۲۵ هزار شی کشف شده است.
کشف جمجمه جراحی شده یک دختر ۱۳ ساله، چشم مصنوعی زنی حدود ۲۸ تا ۳۲ ساله، خط کش ساخته شده از چوب آبنوس، تخته نردی با ۶۰ مهره و جامی سفالین با طراحی یک بز در حال حرکت از جمله مهترین کشفیات در این سایت محسوب می‌شود.
یورونیوز: