– برخی تحلیلگران معتقدند روسیه نه فقط در جریان مذاکرات اتمی بلکه اساساً در مورد فعالیت‌های اتمی و نظامی جمهوری اسلامی نقش «ارباب» رژیم اسلامی در ایران را دارد و از جمهوری اسلامی به عنوان «رعیت» گوش به فرمان خود پشت میز مذاکره جهت معاملاتی با دیگر قدرت‌ها، فراتر از رژیم ایران و برنامه اتمی، بهره می‌برد.
– رهبر جمهوری اسلامی عین اوایل دهه نود خورشیدی حالا در اوایل دهه جدید نیز که باز هم سُنبه را پُرزور دیده، از لاف و گزاف خود عقب‌نشینی کرده و «قهرمانانه» به «نرمش» ادامه می‌دهد تا اینکه فعلا به اینجا رسیده که روز ۱۹ دی ۱۴۰۰ اعلام کرد «مذاکره، صحبت و تعامل با دشمن در مقطعی به معنای تسلیم شدن نیست!»
– این «مقطع» یکبار در دوران روح‌الله خمینی رهبر وقت رژیم را به نوشیدن جام زهر و قبول آتش‌بس در جنگ بی‌سرانجام با عراق مجبور کرد؛ بار دیگر سیدعلی خامنه‌ای را در سال ۹۴ به «نرمش قهرمانانه» واداشت تا به برجام برسد و حالا نیز اظهارات جدید وی بیشتر بیانگر تداوم عقب‌نشینی‌های نظام در مذاکرات وین بر سر «مسائل ناموسی» است.
از ویژگی‌های هشتمین دور مذاکرات فرسایشی وین که با منابع جمهوری اسلامی و مواضع گذشته تهران سازگار نیست، برگزاری جلسات فشرده چندجانبه میان طرفین دیگر برجام با یکدیگر «بدون حضور نمایندگان جمهوری اسلامی ایران» بوده که همچنان ادامه دارد.
این جلسات در حالی برگزار می‌شود که نمایندگان آمریکا از جمله رابرت مالی مسئول امور ایران در وزارت خارجه ایالات متحده پای ثابت اغلب این جلسات هستند.
هرچند مقامات جمهوری اسلامی در گذشته به غربی‌ها گفته بودند اضافه شدن هیچ فرد یا کشور دیگر به برجام را نخواهند پذیرفت اما یک ویژگی دیگر دور هشتم مذاکرات وین جلسات فشرده طرفین برجام با «بازیگران خارج از برجام» به صورت دوجانبه و چندجانبه و آنهم بدون حضور نمایندگان جمهوری اسلامی است.
در همین ارتباط میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین از دیدار کشورهای عضو برجام با هیأت آمریکایی در وین بدون حضور نماینده‌های رژیم ایران خبر داد. او گفت در این جلسه طرفین «یادداشت‌هایشان را مقایسه کردند.»
اولیانوف می‌گوید «با در نظر داشتن برخی کنایه‌هایی که در این زمینه وجود دارند، تأکید می‌کنم که شرکای برجام، از جمله ایران، در بسیاری مواقع در غیاب آمریکا دیدار می‌کنند.» منظور اولیانوف از «کنایه‌ها» جریان‌هایی در داخل ایران است که حامی نظام و موافق احیای برجام‌اند اما نقش مسکو به عنوان «قیم جمهوری اسلامی» را زیر سؤال می‌برند و پرسیده‌اند «چرا نماینده روسیه باید تکلیف ما را در مذاکرات روشن کند؟» این دیپلمات روس برای ساکت کردن چنین انتقادهایی گفته «تاکید می‌کنم که شرکای برجام، از جمله ایران، در بسیاری مواقع در غیاب آمریکا دیدار می‌کنند.»
برخی تحلیلگران معتقدند روسیه نه فقط در جریان مذاکرات اتمی بلکه اساساً در مورد فعالیت‌های اتمی و نظامی جمهوری اسلامی نقش «ارباب» رژیم اسلامی در ایران را دارد و از جمهوری اسلامی به عنوان «رعیت» گوش به فرمان خود پشت میز مذاکره جهت معاملاتی با دیگر قدرت‌ها، فراتر از رژیم ایران و برنامه اتمی، بهره می‌برد.
انتقادها به نقش ارباب و رعیتی بین روسیه و جمهوری اسلامی در مذاکرات اتمی از جانب حامیان نظام وقتی زیاد شد که اولیانوف گفت روسیه مقامات جمهوری اسلامی را متقاعد کرده تا از بعضی خواسته‌هایشان عقب‌نشینی کنند. پیش از این نیز گفته شده بود که جمهوری اسلامی با فشار روسیه مجبور شد نصب دوربین‌های آژانس بین‌المللی در تأسیسات اتمی کرج را بپذیرد بدون اینکه غربی‌ها هیچکدام از پیشنهادات جمهوری اسلامی را پذیرفته باشند.
اضافه شدن «بازیگران خارج از برجام» به مذاکرات وین از جمله عربستان سعودی برخلاف میل جمهوری اسلامی ایران است اما در عمل انجام گرفته و تهران راهی جز پذیرش آن نداشته است. اتفاقاً نمایندگان چین و روسیه مذاکرات فشرده‌ای با نماینده سعودی‌ها نیز دارند که محور آن تهدیدات موشکی و منطقهای جمهوری اسلامی است؛ همان موضوعاتی که علی خامنه‌ای آنها را «مسائل ناموسی» انقلاب اسلامی و نظام می‌داند و گفته که به هیچ عنوان حاضر به گفتگو بر سر آنها نیست.
روزنامه دولتی «ایران» در گزارشی درباره وضعیت مذاکرات اتمی می‌نویسد مذاکره و توافق «صرفاً با وعده‌های نسیه و حرف امکانپذیر نیست.» این روزنامه تأکید کرده «رفع کامل همه تحریم‌ها»، «راستیآزمایی» و «تضمین» سه شرط اصلی به عنوان «سیاست قطعی نظام» برای بازگشت آمریکا به برجام است و اگر این شروط تحقق نیابد نمی‌توان انتظار داشت منافعی از توافق حاصل شود.
آنچه از اظهارات مقامات جمهوری اسلامی و همسو با آنها رسانه‌های حکومتی به نظر می‌رسد، بیشتر «حرف‌درمانی» و «تناقض‌گویی‌های مزمن» است. حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی در مصاحبه با شبکه «الجزیره» گفته «مذاکرات در مسیر درست قرار دارد» و همزمان افزوده اما «به نظر نمی‌رسد غربی‌ها آماده بازگشت سریع به تعهدات خود باشند» و «هنوز تعلل می‌کنند»!
حسین امیرعبداللهیان خودش اظهاراتش را نقض می‌کند! او از یکسو می‌گوید «مذاکرات در مسیر درست قرار دارد» اما در نقض آن گفته «حاضر نیستیم که ۱۰ امتیاز بدهیم و یک امتیاز بگیریم.» پرسش اینجاست که اگر «مذاکرات مطابق سلیقه جمهوری اسلامی پیش می‌رود» پس چه عواملی سبب شده که پس از هشت دور مذاکره همچنان تحریم‌ها به قوت خود باقی باشد و آمریکا هم حاضر به دادن «تضمین» به جمهوری اسلامی نیست؟
از سوی دیگر، عباس مقتدایی نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی ادعا کرده «مذاکرات وین مطابق سلیقه تیم مذاکره کننده ایرانی درحال پیشرفت است.» او بدون اشاره به عقب‌نشینی‌های جمهوری اسلامی در جریان دور هفتم و هشتم مذاکرات اتمی که اتفاقاً «دیپلمات‌های مقاومت» آن را هدایت می‌کرده‌اند تأکید کرده «جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه تحت فشار و اجبار، بنای مذاکره و دادن امتیاز به طرف‌های مقابل را ندارد!»
در خرداد ۱۳۹۷ علی خامنه‌ای در تقلید از دولت ترامپ، برای بازگشت آمریکا به برجام هفت شرط گذاشت که هیچکدام عملی نشد و طرفین برجام اصلا به آن اعتنا نکردند.
۱- سه کشور اروپایی [بریتانیا، فرانسه و آلمان] باید ثابت کنند بیصداقتی و بدعهدی گذشته را نخواهند داشت؛ در دو سال گذشته آمریکا بارها برجام را نقض کرده و اروپایی‌‌‌‌ها ساکت مانده‌‌‌اند، حالا اروپا باید آن سکوت را جبران کند.
۲- آمریکا قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرده است و اروپا باید یک قطعنامه علیه نقض آمریکا صادر کند.
۳- اروپا باید متعهد شود که بحث موشکی و منطقهای جمهوری اسلامی را مطرح نخواهد کرد.
۴- اروپا باید با هر گونه تحریم جمهوری اسلامی مقابله کند و مقابل تحریم‌‌‌‌‌‌های آمریکا به صراحت بایستد.
۵- اروپایی‌‌‌‌ها باید فروش کامل نفت ایران را تضمین کنند. چنانچه آمریکاییها توانستند به فروش نفت ایران ضربه بزنند، جمهوری اسلامی باید بتواند آن مقدار نفت را که می‌‌‌خواهد بفروشد.
۶- اروپایی‌‌‌‌ها تضمین بدهند که نفت ایران را بخرند.
۷- بانک‌‌‌‌های اروپایی باید تجارت با جمهوری اسلامی را تضمین کنند. «ما با این سه کشور دعوا نداریم، اما اعتماد نداریم به آنها؛ آن هم متکی است به سابقه‌‌‌‌شان.»
او یک سال بعد (اردیبهشت ۱۳۹۸) گفت «گزینه قطعی ملت ایران مقاومت است» و مذاکره را «سمّ» خواند و گفت «نه جنگ می‌شود و نه مذاکره می‌کنیم.» رهبر جمهوری اسلامی یک سال بعدتر گفت شرط رعایت برجام توسط جمهوری اسلامی این است که «آمریکاییها باید تمام تحریم‌ها را لغو کنند، بعد ما راستیآزمایی خواهیم کرد» و «این سیاست قطعی نظام است!»
به این ترتیب رهبر جمهوری اسلامی عین اوایل دهه نود خورشیدی حالا در اوایل دهه جدید نیز که باز هم سُنبه را پُرزور دیده، از لاف و گزاف خود عقب‌نشینی کرده و «قهرمانانه» به «نرمش» ادامه می‌دهد تا اینکه فعلا به اینجا رسیده که روز ۱۹ دی ۱۴۰۰ اعلام کرد «مذاکره، صحبت و تعامل با دشمن در مقطعی به معنای تسلیم شدن نیست!»
این «مقطع» یکبار در دوران روح‌الله خمینی رهبر وقت رژیم را به نوشیدن جام زهر و قبول آتش‌بس در جنگ بی‌سرانجام با عراق مجبور کرد؛ بار دیگر سیدعلی خامنه‌ای را در سال ۹۴ به «نرمش قهرمانانه» واداشت تا به برجام برسد و حالا نیز اظهارات جدید وی بیشتر بیانگر تداوم عقب‌نشینی‌های نظام در مذاکرات وین بر سر «مسائل ناموسی» است.
کیهان لندن: