کشورهای مصر، عربستان و ترکیه به تولید خودروهای برقی مشغول شده‌اند. حال این مساله مطرح می‌شود که چرا خودروسازی ایران که عمر بیشتری نسبت به این کشورها دارد، همچنان در کش و قوس تولید خودروهایی با کیفیت پایین و تأمین بنزین متناسب با سرانه مصرف به سر می‌برد؟
به گزارش تجارت‌نیوز، در حال حاضر سه کشور ترکیه، عربستان سعودی و مصر سیاست‌هایی را در راستای گسترش حمل‌ونقل الکتریکی و با سرمایه‌گذاری‌های کلان قصد دارند به تولیدکننده خودروهای برقی تبدیل شوند.
خودرو برقی چه قابلیت‌هایی دارد؟
خودرو الکتریکی (electric car) به خودرویی گفته می‌شود که یک یا چند موتور الکتریکی یا برقی داشته باشد و انرژی خود را از باتری‌هایی می‌گیرد که قابل شارژ است. معمولا این باتری‌ها در کف خودروهای برقی جاسازی می‌شوند.
یکی از مزایایی که همواره در رابطه با خودرو برقی مطرح می‌شود، هزینه نگهداری به مراتب کمتر آنها در مقایسه با مدل‌های بنزینی و دیزلی است. تحقیقات متعدد ثابت می‌کنند شارژ باتری خودروهای برقی، هزینه کمتری نسبت به پر کردن باک خودروهای بنزینی دارد.
نکته دیگری که خودروسازان را تشویق به تولید خودروهای الکتریکی (EV) می‌کند، حفاظت از محیط زیست و تولید آلایندگی کمتر است. طبق این دیدگاه، خودرو برقی نیاز به بنزین ندارد و با الکتریسیته خودرو شروع به حرکت می‌کند. در نتیجه این نوع از خودروها را می‌توان به نوعی دوستدار طبیعت خواند.
اما آخرین تحقیقات نشان می‌دهند که تولید این خودروها آن‌چنان هم به نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده نیست. چراکه الکتریسیته لازم برای به حرکت در آوردن این خودرو، کماکان از سوخت های فسیلی تامین می‌شود.
در همین زمینه مدیر ارشد پژوهش‌های تویوتا در مجمع جهانی اقتصاد در دفاع از تولید خودروهای هیبریدی و خودداری از تولید خودرو برقی اعلام کرد:کسانی که می‌گویند خودروهای الکتریکی تنها راه رو به جلو در نبرد جهانی برای محدود کردن انتشار دی اکسید کربن است، علم می‌گوید اشتباه می‌کنید.
مدیر ارشد پژوهش‌های تویوتا تاکید دارد انواع مختلفی از پیشرانه‌ها در سرتاسر جهان برای خودروها استفاده خواهند شد اما زمان نشان می‌دهد که دیدگاه این شرکت در خصوص روش چندگانه ترکیب خودروهای برقی با هیبریدی و سایر فناوری‌های سبز در کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن دیدگاه درستی بوده است.
عربستان چگونه خودرو برقی ساخت؟
حال این مساله مطرح می‌شود که چگونه کشورهایی مانند عربستان توانستند به ساخت خودروهای برقی دست یابند؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که عربستان به طور کلی از صنعت خودروسازی مستقلی برخوردار نیست و تقریبا اکثر خودروهای مورد استفاده در این کشور وارداتی بوده و اتفاقا از نمونه‌های لوکس موجود در بازار نیز هستند.
اما این کشور که اقتصاد آن بر درآمدهای نفتی مبتنی است، صنعت خودروسازی خود را با ساخت کارخانه‌های خودروهای برقی آغاز می‌کند که البته با توجه به جایگاهی که در منطقه دارد، خودروسازان بزرگ دنیا از سرمایه‌گذاری در صنعت خودروسازی این کشور استقبال می‌کنند و مسیر پیشرفت در این زمینه را هموار می‌سازند.
عربستان که تازه در سال 2022 اقدام به ساخت کارخانه خودروهای برقی کرد، به‌تازگی از خودرویی به نام سیر (CEER) رونمایی کرد. حال سیر نخستین برند خودروساز سعودی است که در حوزه تولید خودروهای الکتریکی فعالیت می‌کند.
برند سیر (Ceer) به تازگی توسط بن سلمان، ولیعهد فعلی عربستان سعودی راه‌اندازی شده و ظاهراً قرار است در سال ۲۰۲۵ بازارهای جهانی شاهد عرضه اولین خودروی برقی عربستان سعودی باشد. سیر حاصل سرمایه‌گذاری مشترک بین صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان (PIF) و شرکت فاکسکان است که در حوزه تولید تراشه‌های کامپیوتری، وسایل الکترونیکی، قطعات الکترونیکی و… فعالیت می‌کند. تولید خودروی برقی توسط عربستان سعودی، بخشی از تلاش این کشور برای ایجاد صنایع جدید با کمترین وابستگی به اندوخته نفتی است.
سیر نخستین برند خودروساز سعودی است که در حوزه تولید خودروهای الکتریکی فعالیت می‌کند. این برند قرار است تنوعی از سدان‌ها و خودروهای اسپرت مختلف را برای مشتریان کشورش و همین‌طور مشتریان حوزه MENA (خاورمیانه و آفریقای شمالی) تولید کند.
خودروسازی ایران، همچنان گرفتار استانداردهای اولیه
نکته دیگری که در این بحث مطرح می‌شود این است که چرا صنعت خودروسازی در ایران با بیش از 70 سال تجربه، همچنان نمی‌تواند خودروهای برقی تولید کنند؟
صنعت خودروسازی کشور از دهه 30 فعالیت خود را آغاز کرد و از همان ابتدا با فراز و نشیب‌های فراوانی همراه شد. حال که حدود 70 سال از عمر خودروسازی کشور می‌گذرد، تولیدکنندگان همچنان مشغول تولید خودروهایی با تکنولوژی قدیمی و بنزینی هستند. در حالی که انتظار می‌رود مدیران شرکت‌های خودروساز داخلی از این 70 سال تجربه استفاده کنند و قدمی به سمت جلو بردارند.
باید یادآور شد که خودروسازان داخلی در تولید همین خودروهای بنزینی نیز با مشکل همراه هستند و حتی در این میان، مشتری‌های محصولات خودروسازان داخلی برای کیفیت نامطلوب این خودروها مجبور به پرداخت مالیات سبز، به دلیل تولید آلاینده خودرو، می‌شوند.
تولید خودروهای برقی بدون توجه به تأمین زیرساخت
حال باید توجه داشت که خودروسازان توان تولید خودروهای برقی را دارند، اما دست‌اندازی که برای آنها وجود دارد، نبود زیرساخت‌های لازم برای حضور خودروهای برقی در شهر است.
سالانه خودروسازان داخلی از خودروهای جدید برقی رونمایی می‌کنند. اما کارشناسان معتقدند که کشور زیرساخت‌های لازم برای حضور این خودروها در کشور را ندارد.
لازمه خودروهای برقی اسقرار جایگاه‌هایی برای شارژ آن‌هاست که در حال حاضر تنها تعداد کمی از این جایگاه‌ها در کشور وجود دارد. این درحالی است که ساخت این جایگاه شارژ خودروهای برقی به تجهیزات بالایی مانند پمپ‌های بنزین نیاز ندارد.
رشد تولید خودروهای برقی با یارانه به خودروسازان
دولت‌ها برای کاهش میزان آلایندگی، به خودروسازان یارانه می‌دهند تا محصولات برقی را با قیمت کمتری نسبت به مدل بنزینی به بازار عرضه کنند. در نتیجه مردم به خرید خودروی برقی ترغیب می‌شوند. اگر دولت نیز به این شرکت خودروسازی سوبسید عرضه کند، این خودرو از خودروهای بنزینی قیمت مناسب‌تری خواهد داشت.
به نظر می‌رسد ایران با عرضه خودروهای برقی به بازار فاصله داشته باشد. چراکه از یک طرف، تکنولوژی‌ها و زیرساخت‌های موجود برای این اقدام را ندارد. از طرف دیگر، به دلیل تحریم‌ها، هیچ خودروسازی در دنیا حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران نمی‌شود.
خودروهای برقی ایرانی
اما چند خودرو برقی در ایران تاکنون تولید شده است؟
نخستین خودرو برقی ایرانی آریانا بود که در سال 1381 معرفی شد. البته پس از گذشت یک دهه مشخص شد که نامه‌ها و مستندات منتشرشده از این خودرو جعلی بوده و طراح آریانا محکوم شد.
با آغاز دهه 90 شرکت خودروسازان جنوب، محصولی برقی به اسم مینور (Minor) را در دو تیپ هاردتاپ و سافت‌تاپ تولید کرد که البته به تولید انبوه نرسید. این شرکت به تازگی نیز از خودرو برقی جدید خود به نام اکسیژن رونمایی کرده است.
یوز یکی از معروف‌ترین خودروهای برقی تولید داخل است که با همکاری دانشگاه شریف و شرکت پاراکس تولید شد. این خودرو در اواسط دهه 90 یکی از جدی‌ترین گزینه‌ها به حساب می‌آمد و سرانجام توانست تبدیل به اولین خودروی برقی ایرانی شود که مجوز حضور در خیابان را کسب کرد.
در نهایت دو خودروساز بزرگ کشور نیز پا به عرصه تولید خودروهای برقی گذاشتند. در این راستا، نسخه برقی ساینا را در همکاری با دانشگاه خواجه نصیر و یک شرکت بلژیکی انجام داد. سایپا در این زمینه اعلام کرد که قصد دارد این خودرو را تجاری‌سازی کند و به تولید انبوه برساند. این شرکت خودروسازی حتی قیمت پایه آن را نیز 70 میلیون تومان اعلام کرد که به نظر می‌رسد ساینا برقی با چنین قیمتی وارد بازار ایران شود.
آخرین دستاورد دو خودروساز بزرگ کشور در حوزه محصولات برقی، Tara EV است که ایران‌خودرو آن را با همکاری شرکت جتکو توسعه داد. گفته می‌شود این خودرو در سال 1402 به تولید انبوه می‌رسد.