شنبه ۱۸ فوریه (۲۹بهمن)، ایران جایگاهی ویژه و استثنائی در فستیوال فیلم برلین داشت. ابتدا در نیمروز گروهی از هنرمندان حاضر در فستیوال در همبستگی با جنبش اعتراضی مردم ایران روی فرش قرمز دست به تظاهرات زدند و سپس، ده ها تن در کنفرانسی با عنوان “نقش سینما و هنرمندان در انقلاب زن، زندگی، آزادی” پای سخن هفت سینماگر زن و یک سینماگر مرد نشستند که ۶ تن از آنها را فیلمسازان و بازیگران ایرانی تشکیل می دادند اما دو هنرمند افغانستانی و کرد ایزدی هم آنان را همراهی می کردند.
سپیده فارسی سازنده انیمیش «آلارم»، یاسمین طباطبائی بازیگر سرشناس ایرانی تبار آلمان، ملیکا فروتن بازیگر آلمانی ایرانی تبار، زر امیرابراهیمی بازیگر و فرزاد پاک تولیدکننده ایرانی از شرکت کنندگان این بحث بودند که هرکدام دیدگاه خود را درباره تاثیر سینمای ایران بر انقلاب زن، زندگی، آزادی و پیش زمینه های آن توضیح دادند. این کنفرانس را که به زبان انگلیسی برگزار می شد، شیلا بهجت اداره می کرد.
اعتراض با واژه و میمیک
سپیده فارسی فیلمساز ایرانی مقیم فرانسه، یک روز پیش از برگزاری تظاهرات هنرمندان روی فرش قرمز و برپائی کنفرانس امروز در چارچوب جشنواره برلین، در یک کنفرانس خبری جداگانه اعلام کرده بود: «ما هنرمندان وظیفه داریم صدای خود را در همبستگی با انقلاب زن، زندگی، آزادی با واژه و میمیک تاجائی که می توانیم بلند کنیم».
سپیده فارسی در کنفرانس امروز نیز، بار دیگر همبستگی خود را با جنبش اعتراضی در ایران مورد تاکید قرار داد.
یاسمین طباطبایی و قلبی که برای ایران می تپد
یاسمین طباطبایی که در نوجوانی همراه پدر و مادرش مجبور به ترک ایران شده و به خاطر نقش‌های سختی که در فیلم ها و سریال های آلمانی به عهده گرفته در این کشور از شهرت زیادی برخوردار است، با اشاره به تجربه دوران کودکی خود و مهاجرت به آلمان گفت که انقلاب اسلامی در کودکی زندگی او و خانواده اش را ویران کرده و در سال های زندگی در آلمان قلبش همواره برای ایران و ایرانیان می تپیده است.
یاسمین طباطبایی نیز پشتیبانی از انقلاب زن زندگی، آزادی و هنرمندان دربند ایرانی را وظیفه خود و همکاران هنرمندش در خارج از کشور دانست.
در نقش زنانی که مورد تبعیض قرار گرفته اند
زر امیر ابراهیمی در توضیح نقش هایی که تاکنون در سینمای ایران آفریده و اغلب مرتبط با تبعیض علیه زنان بوده است، به ماجرای اعدام غیرعادلانه ریحانه جباری اشاره کرد که در فیلم سینمایی «هفت زمستان در تهران» (که با مشارکت شعله پاکروان مادر ریحانه جباری ساخته شده) صداپیشگی نقش او را بر عهده داشته است.
ریجانه جباری در اکتبر سال ۲۰١۴ در حالی که فقط ۲۷ سال داشت به جرم قتل اعدام شد، در حالیکه در برابر تجاوز یک مرد نزدیک به مراکز امنیتی جمهوری اسلامی از خود دفاع کرده بود.
زر امیر ابراهیمی با اشاره به نمونه های متعددی از نقض حقوق زنان و تحمیل حجاب اجباری به آنان گفت که پشتیبانی از انقلاب زن، زندگی، آزادی را تا به نتیجه رسیدن آن وظیفه خود ارزیابی می کند.
ملیکا فروتن یکی دیگر از بازیگران حاضر در کنفرانس برلین گفت که در ایران به دنیا آمده و بعد همراه با خانواده خود مجبور به زندگی در تبعید شده است. او تصریح کرد که همواره به ارتباط با ایرانیان علاقه‌مند بوده و از هر صحنه ای که در اختیار داشته باشد برای طرح مسائل و مشکلات ایران استفاده می کند.
ملیکا فروتن نیز تصریح کرد که به طور طبیعی سینما و هنر بر روند انقلاب زن، زندگی، آزادی و فراهم ساختن زمینه های آن تاثیر گذاشته است.
یاد جعفر پناهی و محمد رسول اف
در کنفرانس امروز فسیتوال فیلم برلین چندین بار از جعفر پناهی و محمد رسول اف یاد شد که پس از سال ها تحمل زندان، در آستانه برگزاری این فستیوال آزاد شدند.
جعفر پناهی در سال ۲۰١١ و محمد رسول اف در سال ۲۰١۷ به عنوان عضو هیئت داوران فستیوال فیلم برلین برگزیده شدند، اما جمهوری اسلامی از سفر آنها به برلین جلوگیری کرد. این دو حتی هنگامی که خرس طلایی برلیناله را به خاطر فیلم های خود برنده شدند، نتوانستند برای دریافت آن ها به برلین سفر کنند.
در فستیوال امسال، جای جعفر پناهی و محمد رسول اف را گلشیفته فراهانی بازیگر توانمند سینمای ایران و جهان در هیئت داوران فستیوال برلین پر کرده است. او در کنفرانس خبری هیئت داوران، که آغازگر فستیوال امسال بود، ضمن ارائه گزارشی از نقض شدید حقوق بشر به وسیله جمهوری اسلامی با قاطعیت گفت که تا نفس دارد علیه این رژیم ستمگر خواهد جنگید.
وزن سنگین سینمای مستقل ایران در برلیناله
فستیوال فیلم برلین امسال نه تنها به خاطر برگزاری چندین کنفرانس و مراسم در پشتیبانی از جنبش اعتراضی مردم ایران، بلکه به دلیل نمایش تعداد قابل توجهی از کارهای فیلمسازان ایرانی ساکن خارج از کشور وزن سنگینی را به جامعه ایران داده است.
امسال در مجموع ١۵ فیلم از فیلمسازان ایرانی و یا مرتبط با ایران در بخش های گوناگون برلیناله به نمایش در می آید. رقمی که در تاریخ ۷۳ ساله برلیناله سابقه نداشته است.
برلیناله همزمان نهادهای رسمی و دولتی جمهوری اسلامی و فیلمسازان نزدیک به این نهادها را برای نخستین بار از حضور در فستیوال منع کرده است. بنیاد سینمائی فارابی در شمار این نهادها است. این بنیاد که وابسته به وزارت ارشاد است، هرسال در بازار فیلم برلیناله برای فیلم های حکومتی بازاریابی می کرد.
جواد طالعی
رادیو بین المللی فرانسه