اخطار اخیر رئیس جمهور ایران به حکومت طالبان به همراه تهدیدات به ظاهر عوامفریبانه اما توخالی برای احقاق حقابه هامون از رود هیرمند باعث استهزاء وی توسط مقامات طالبان شد. شوربختانه این نوع قمپُزهای تبلیغاتی توسط روسای جمهوری ایران مسبوق به سابقه است.
احمدی نژاد نیز در سفرهای خود به سیستان و بلوچستان اینگونه هشدارها را به دولت افغانستان می داد.
حسن روحانی در روز دوشنبه ١٢ تیر ١۳٩۶ در کنفرانس بین المللی مقابله با گرد و غبار حکومت افغانستان را تهدید کرد تا هرچه سریعتر حقابه هامون را رعایت کند که با تظاهرات خشمگین افغانها روبرو شد.
اشرف غنی رئیس جمهوری متواری افغان چند ماه قبل از سقوط دولتش در مراسم افتتاح سد کمال خان بر روی رودخانه هیرمند با زبان تحقیر و خوار پنداری گفت آیا شما ایرانیان حاضر هستید تیل (نفت) خود را با ما به اشتراک بگذارید که از ما طلب دارید آب خود را با شما به اشتراک بگذاریم؟
در طی دو دهه گذشته نگارنده بارها در مورد حقابه هامون مقالات تحقیقی و روشنگرانه نوشته ام. از جمله “صبر هامون سر آمد، آب هیرمند نیامد” و ” چه کسی برای دریاچه هامون خواهد گریست؟”.
شش سال پیش نوشتم: “اگر واقعا جان و هستی مردم سیستان برای جمهوری اسلامی ارزش دارد، باید گفت اکنون زمان آن فرا رسیده تا دولت از همه اهرم های فشار از جمله اهرم دیپلماسی و اهرم سوخت و بندر چابهار در راستای منافع ملی و ادامه حیات مردم سیستان استفاده کند.
دولت امتیازات فراوان قانونی و حتی فراقانونی به بازرگانان و تجار و شرکت های افغانی در چابهار داده است. شوربختانه کشور افغانستان سرمنشاء مرگ و میر و آوارگی دهها هزار سیستانی و اعتیاد به تریاک بخش قابل توجه ای از مردم بلوچ و سیستانی می باشد. در نتیجه هدیه این کشور به ما و بخصوص به مردم سیستان و بلوچستان جز مرگ، قاچاق مواد مخدر (و متعاقبا اعدام های بیشمار بلوچها)، اعتیاد کمرشکن، مرگ هامون، آوارگی و بیماری، چیز دیگری نبوده است.
راه چاره چیست؟
افغانستان یک کشور محصور در خشکی است و برای واردات و صادرات محصولات و کالاهای اساسی خود از جمله سوخت شدیدا به ایران وابسته است. بر خلاف دولت گذشته ,از منظر روابط بین المللی دولت فعلی طالبان ء نسبتا ایزوله و منزوی است که حتی سازمان ملل نیز آن را به رسمیت نمی شناسد. ایران جزو محدود کشورهایی است که با طالبان رابطه دارد. به باور این قلم اگر جمهوری اسلامی واقعا در مورد گرفتن حقابه زره ای صداقت دارد, باید بلافاصله اقدامات یک جانبه زیر را بصورت فوری عملی کند, مطمئن باشید طالبان مجبور خواهند شد حقابه هامون را بدهند:
١ ـ صادرات روزانه سوخت (از جمله بنزین و گازوئیل)به افغانستان را متوقف کند. افغانستان بیش از ۷٠ درصد و در مواردی حدود ٩٠ درصد سوخت خود را از ایران وارد می کند.
٢ ـ تمام تجار افغان را از بندر چابهار اخراج کند و ورود کالاهای اساسی به مقصد افغانستان به این بندر و ترانزیت روزانه آنها توسط ١٠٠ تا ٢٠٠ کامیون به افغانستان را فورا متوقف کند.
۳ ـ صادرات کالاهای افغانی از طریق بندر چابهار ممنوع اعلام کند.
۴ ـ صادرات کالاهای ایرانی و یا غیر ایرانی به افغانستان که از طریق خاک ایران می گذرند بلافاصله متوقف شود.
۵ ـ روابط دیپلماتیک خود با افغانستان را شدیدا کاهش دهد.
۶ ـ خرید مواد مخدر از افغانستان جهت توزیع در بازارهای قاچاق بین المللی را فورا متوقف کند تا فشار مالی بر طالبان وارد شود.
٧ ـ علیه افغانستان در مراجع بین المللی و دیوان بین‌المللی دادگستری برای نقض معاهده بین المللی ١۳۵١ اقامه دعوا و جبران خسارت بکند.
شوربختانه جمهوری اسلامی ٧ اقدام بالا را به دلایل زیر انجام نخواهد داد.
١ ـ بسیاری از این مراودات تجاری سودآور توسط سپاه و عوامل آن و همچنین “آقازاده ها” در سیستان, خراسان جنوبی و خراسان رضوی انجام می شود. لذا آنها حاضر نیستند منافع خود با سودهای سرسام آور را برای “عده ای پابرهنه سیستانی” قربانی کنند.
٢ ـ جمهوری اسلامی حکومت طالبان را شریک و متعهد راهبردی خود در آمریکا ستیزی می داند. لذا حاضر نیست تحت هیچ شرایطی این منافع مشترک استراتژیک را قربان منافع ملت ایران از جمله مردم سیستان بکند.
۳ ـ چین فعالیت های دامنه دار و منافع گسترده ای در استخراج معادن و منابع طبیعی افغانستان برای تهیه مواد اولیه خویش دارد؛ و به جمهوری اسلامی امر کرده است تا منافع “صدها میلیون” چینی را قربانی چند صد هزار سیستانی نکند و ورود کالا و سوخت به افغانستان را تضمین کند.
عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن
شنبه ۳٠ اردیبهشت ١۴٠٢