حسن زحمتکش، مدیر دفتر حفاظت و بهرهبرداری از منابع آب شرکت آب منطقهای تهران هشدار داد که به دلیل شدیدتر شدن بحران فرونشست زمین در مناطق مختلف استان تهران، «پدیده زلزله خاموش» خانههای مسکونی را تهدید میکند.
زحمتکش روز یکشنبه اول مرداد به خبرگزاری تسنیم گفت: «در استان تهران در دو بخش جنوب غرب و شرق استان پدیده فرونشست زمین را به صورتی جدیتر میتوان دید.»
او افزود: «در حوزه غرب بهدلیل شرایط خاص زمینشناسی فرونشست بهصورت یکپارچه و یکدست در حال اتفاق افتادن است و در سطح زمین کمتر نشانهای از فروچاله و یا شکاف میبینیم و بیشتر بالاآمدگی لوله جدارهها است.»
این مقام شرکت آب منطقهای تهران ادامه داد: «اما در حوزه جنوب شرق این امر متفاوت است؛ چرا که بهخاطر شرایط خاص زمین، خشک بودن و ویژگیهای زمینشناسی این امر بهصورت شکافها، ترکها و فروچالهها دیده میشود و زمانی هم که بهسمت مناطق شهری پیش میرود میتواند در منازل مسکونی موجب ایجاد ترکها و شکافهای ریز شود که از لحاظ علمی به این پدیده زلزله خاموش میگویند.»
زحمتکش هشدار داد: «اگر زلزلهای در آینده اتفاق بیفتد که نتواند منازل مسکونی را چندان تخریب کند در مناطقی که دچار فرونشست شده است میتواند یک فاجعه انسانی و تخریب گسترده را رقم بزند که متأسفانه در استان تهران این موضوع بهشکل جدی وجود دارد.»
درحالی که فرونشست زمین ناشی از افت سطح آب زیرزمینی است، او گفت «در سالهای اخیر بهطور میانگین سالانه ۱۴۰۰ حلقه چاه در استان تهران مسدود میشود» اما «برخی چاههای مسدودشده مجدداً بازگشایی میشوند و در برخی از موارد هم در مجاور چاه مسدودشده مجدداً چاه حفر میشود.»
این مقام دولتی تاکید کرد: «تمام دشتهای استان تهران ممنوعه اعلام شدهاند و دشت ورامین، دشت تهران ـ کرج و هومند ـ آبسرد نیز ممنوعه بحرانی هستند و بدترین وضعیت را در استان، دشت هومن ـ آبسرد با میانگین افت سالانه دو متر به خود اختصاص داده است.»
زحمتکش گفت: «دشت ورامین با میانگین یک متر و دشت تهران ـ کرج هم سالیانه نیم متر بهطور متوسط افت دارند؛ دشت هومند ـ آبسرد جزء بحرانیترین دشتها محسوب میشود که این امر موجب میشود هم وضعیت منطقه بهدلیل فرونشست دچار مشکل شود و هم چاههای موجودی که برای تأمین آب در بخش شرب، کشاورزی و صنعت در نظر گرفته شدهاند، بعد از چند سال مجبور به کفشکنی و جابهجایی شدهاند که عملاً هم سفره آب زیرزمینی و هم بهرهبردار از این مسئله آسیب خواهند دید.»
این اظهارات در حالی است که پیشتر اسناد رسیده به ایران اینترنشنال درباره فرونشستهای زمین در مناطق مختلف ایران نشان میداد که همزمان با بحرانیتر شدن فرونشستها، جمهوری اسلامی به عمد اطلاعات در این زمینه را از دید عموم مردم پنهان کرده است.
یکی از این اسناد رسیده به ایران اینترنشنال، نامه با مهم «خیلی محرمانه» علی جاویدانه سرپرست سازمان نقشهبرداری کشور به وزیر جهاد کشاورزی است که در تاریخ سوم بهمن سال گذشته فرستاده شده است.
در این نامه با عنوان «اعلام تغییرات نرخ و پهنه فرونشست زمین در شهر تهران و نواحی اطراف آن» آمده که ۵۵۰ کیلومتر مربع مساحت تهران و نواحی اطراف این شهر دچار فرونشست زمین است.
تهران، چهاردانگه، صباشهر، نسیمشهر، اسلامشهر، گلستان، شاهدشهر، فردوسیه، وحیدیه، شهریار و ملارد در استان تهران و همچنین ماهدشت در استان البرز جزو مناطقیاند که در این نامه از آنها به عنوان مناطق دارای فرونشست نام برده شده است.
بر اساس اظهارات مقامهای رسمی جمهوری اسلامی ۴۹ درصد جمعیت کشور یعنی ۳۹ میلیون نفر از مردم ایران در معرض خطر فرونشست زمین هستند.
همچنین بر اساس آمار سال ۹۵، تعداد کل واحدهای مسکونی فاقد اسکلت واقع در پهنههای فرونشستی زمین ۴ میلیون و ۲۴۰ هزار واحد برآورد شده است.
استانهای تهران، خراسان رضوی و اصفهان دارای بیشترین جمعیت در معرض خطر فرونشست زمین هستند و ارزیابیها نشان میدهد که وضعیت کلانشهر اصفهان، در مقایسه با سایر شهرهای کشور بحرانیتر است.
سندهایی که به دست ایران اینترنشنال رسیده، نشان میدهد مقامهای جمهوری اسلامی نقشه جامعی از نقاط در معرض خطر فرونشست خاک ایران را در اختیار دارند اما معلوم نیست در این شرایط، چرا مسئولان جمهوریاسلامی این نقشهها را که مستقیما با جان و مال مردم در ارتباط هستند از دید عموم پنهان نگه میدارند.