حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران درباره اظهارات اخیر زاکانی می‌گوید: «امکان ندارد که شهرداری بتواند معتادان و کودکان کار خیابانی را شناسایی و جذب کند. تا ریشه فقر خشک نشود، وعده زاکانی عملی نیست. در سال‌های اخیر به واسطه شرایط اقتصادی و فقر افسارگسیخته در کشور، رهاشدگی معتادان، سالمندان و… در خیابان‌ها بیشتر شد. در آینده تعدادشان بیشتر هم می‌شود.»
به گزارش تجارت‌نیوز، علیرضا زاکانی، شهردار تهران در تازه‌ترین اظهارات خود گفت که از ابتدای دی‌ماه سال جاری تا عید چهره شهر تهران را از دو آسیب اجتماعی کودکان کار و معتادان در خیابان پاک می‌کنیم.
اظهاراتی که در همان ابتدا این سوالات را مطرح می‌کند که در حوزه اجتماعی چرا از باید از فعل «پاک کردن» برای ساماندهی افرادی که در خیابان هستند، استفاده شود؟ تعداد آنها چند نفر است و آیا شهرداری تهران توان انجام این کار را طی سه ماه دارد؟ 
اگر منظور علیرضا زاکانی را همان شناسایی و جذب معتادان و کودکان کار در خیابان بدانیم، این نخستین باری نیست که او چنین وعده‌ای داده است. حتی نخستین شهردار تهران هم نیست که چنین وعده‌ای داده باشد. پیش از این هم شهرداران قبلی وعده‌هایی درباره ساماندهی افراد رهاشده در خیابان داده بودند. حالا اما زاکانی ادعا کرده که طی سه ماه این کار را انجام می‌دهد.
مجموع آمارهای برآوردی که استانداری تهران و یکی از اعضای شورای شهر تهران اعلام کرده، نشان از جمعیت 95 هزار نفری تعداد معتادان و کودکان کار در خیابان‌های تهران می‌دهد. با این حساب آیا شهرداری می‌تواند 95 هزار نفر از افراد رهاشده در خیابان را ساماندهی کند؟
تا خشک نشدن ریشه فقر، وعده زاکانی عملی نیست
حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران درباره اظهارات شهردار تهران به تجارت‌نیوز می‌گوید: «تا زمانی که ریشه فقر خشکانده نشود، ما همیشه متکدی، بی‌خانمان، کودکان کار و خیابانی خواهیم داشت و این وعده زاکانی عملی نمی‌شود. امکان ندارد که بتوانند این افراد را شناسایی و جذب کنند.»
او ادامه می‌دهد: «عواملی که باعث می‌شود افراد کودک کار شوند یا… همچنان وجود دارند. عمده این عوامل هم فقر و مشکلات اقتصادی است. وضعیت اقتصادی کشور هر روز بدتر از دیروز است. فقر با هیچکس شوخی ندارد. تاکنون هیچکس نتوانسته این افراد را شناسایی و توانمند کند و هیچکس هم نمی‌تواند این کار را انجام دهد.»
افزایش معتادان و کودکان کار در خیابان‌ها
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران توضیح داد: «در سال‌های اخیر به واسطه شرایط اقتصادی و فقر افسارگسیخته‌ای که داریم، رهاشدگی معتادان، سالمندان و… در خیابان‌ها بیشتر شده است. البته شهرداری هم مراکز نگهداری از این افراد را هم تقویت کرده و در این زمینه فعالیت خوبی هم داشته است.»
او ادامه داد: «پیش‌بینی من این است که در آینده روند خیابان‌خوابی و رهاشدگی زنان، سالمندان، بیماران روان، افراد دارای معلولیت در خیابان بیشتر می‌شود. چون فقر در حال رشد است. یکی از مظاهر رشد فقر همین کودکان کار و خیابانی، معتادان خیابانی، بی‌خانمانی، مفاسد و… است. ما هم از این قضیه مستثنی نیستیم.»
گاهی خیابان امن‌تر است!
موسوی چلک به تجارت‌نیوز می‌گوید: «هیچ آمار دقیقی از افراد رهاشده در خیابان نداریم. آنچه که اعلام می‌شود بر اساس مراجعه‌کنندگان به این مراکز هستند یا اینکه برآوردی هستند. ما نظام ثبت دقیقی نداریم و نمی‌توانیم هم داشته باشیم.»
او ادامه داد: «فرض کنید که همین حالا کودکان کار را از سطح شهر ببرند. کودک کار که از بین نمی‌رود، فقط زیرزمینی می‌شوند. به کارگاه‌ها و مراکزی می‌روند که هیچ نظارتی بر آنها نیست. گاهی خیابان امن‌تر از مراکزی است که کودکان مجبور می‌شوند در آنجا مشغول به کار شوند.»
هزینه جذب و نگهداری از افراد رهاشده در خیابان را ندارند
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران می‌گوید: «فرض کنید که همه متکدیان، معتادان و کودکان کار را به اصطلاحی که خودشان می‌گویند، جمع‌آوری کردند. می‌خواهند با آنها چه کنند؟ چه مدت می‌خواهند آنها را نگهداری کنند؟»
او ادامه می‌دهد: «فرض را بر این بگذاریم که بخواهند افراد رهاشده را جذب سازمان‌های حمایتی یعنی بهزیستی و کمیته امداد کنند. بر اساس قانون، هر خانواده یک نفره تحت پوشش بهزیستی حدود 760 هزار تومان پرداخت می‌شود. خانواده پنج نفره و بیشتر هم حدود 2 میلیون و 400 هزار تومان دریافت می‌کند. در کجای ایران یک نفر می‌تواند با 760 هزار تومان زندگی کند؟»
موسوی چلک می‌گوید: «از سوی دیگر اگر قرار باشد در مراکز از این افراد نگهداری شود، باید یارانه آنها پرداخت شود. یارانه نگهداری از این افراد هم متفاوت است. بستگی دارد کودک خیابانی باشد یا کسی که اعتیاد دارد. از نظر مالی هم توانایی نگهداری از افراد رهاشده در مراکز را ندارند.»
15 میلیون تومان؛ هزینه نگهداری از هر کودک کار
اما هزینه نگهداری افراد دارای معلولیت، کودکان کار و… در مراکز شبانه‌روزی چقدر است؟ آمارهای مختلفی در این زمینه داده می‌شود. سال گذشته محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به خبرگزاری دانشجو گفت که سرانه نگهداری و توانمندسازی هر کودک کار و خیابان در مراکز بهزیستی ماهانه 15 میلیون تومان است.
همچنین سال گذشته، احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران به دنیای اقتصاد گفت: «هزینه یک معتاد دارای زخم باز به صورت میانگین هر ماه حدود 20 تا 30 میلیون تومان می‌شود. این عدد با احتساب انرژی‌ای که مددکاران صرف می‌کنند، معادل است با هزینه نگهداری بیش از 10 نفر معتاد متجاهر عادی که البته هزینه سنگینی است. اما مدیریت شهری باید آن را تامین کند.»
شهرداری تکالیف قانونی دارد
برخی می‌گویند که شهرداری در زمینه ساماندهی افراد رهاشده در خیابان وظیفه قانونی ندارد، اما رئیس مددکاری اجتماعی ایران به تجارت‌نیوز می‌گوید تکالیف متعددی در سندهای مختلف در این حوزه بر عهده شهرداری گذاشته شده است.
او می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین مصوباتی که شهرداری دارد، آیین‌نامه شورای عالی اداری در سال 1378 است که برای متکدیان و و بی‌خانمان‌هاست. شهرداری در کنار 11 سازمان دیگر باید در این زمینه باید فعالیت کند؛ سازمان‌هایی مانند کمیته امداد، بهزیستی و… . البته نقش محوری با شهرداری است.»
موسوی چلک ادامه می‌دهد: «به استناد برنامه‌های پنج‌ساله‌ای که شهرداری دارد، شورای شهر تکالیفی را به عهده این سازمان گذاشته است. ضمن آنکه علیرضا زاکانی، دستیار ویژه رئیس جمهور در مقابله با معضلات اجتماعی هم شد. اما این آیا این کار رئیس جمهور درست بود؟ من با این کار موافق نیستم؛ چراکه به معنای بی‌اعتمادی دولت به استانداری، شورای برنامه‌ریزی توسعه استان و دستگاه‌های عضو کارگروه اجتماعی-فرهنگی است.»
او می‌گوید: «در مجموع ورود شهرداری به موضوع ساماندهی معتادان در خیابان و کودکان کار غیرقانونی نیست و ایراد حقوقی ندارد. شهرداری تکالیف قانونی دارد. با همه این تفاسیر شهرداری پای کار آمده است. بهترین کار این است که دبیرخانه‌ای با سه تا چهار نیرو داشته باشد. گزارش عملکرد سازمان‌ها را در هر کدام از حوزه‌ها جمع‌آوری و گزارشی در این مورد ارائه کند. انجام این کار، نیاز به ساختمان و بودجه جدیدی هم ندارد.»
پیش از این سوده نجفی، عضو شورای شهر تهران گفت که تهران 70 هزار کودک کار دارد. عباس جوهری، معاون استاندار تهران نیز گفت که تهران 25 هزار معتاد متجاهر دارد. (مهر) حالا شهردار تهران گفته که می‌خواهد چهره شهر تهران را از این افراد پاک کند.
شهرداری نمی‌تواند سازمان‌ها را پای کار بیاورد
موسوی چلک به تجارت‌نیوز می‌گوید: «اینکه می‌گویند چهره شهر از کودکان کار و معتادان پاک شود، خوب نیست. ادبیات، ادبیات اجتماعی نیست. ما با انسان‌ها سر و کار داریم. کسانی که در خیابان هم هستند، حقوقی دارند.»
او ادامه می‌دهد: « البته شهرداری کارهای خوبی هم انجام داده است و نباید منکر آن شد. اما آیا شهرداری همه سازمان‌های موظف را پای کار ساماندهی افراد رهاشده در خیابان بیاورد؟ نظر من این است که شهرداری نمی‌تواند این کار را انجام دهد. سازمان‌ها تبعیت‌پذیری از شهرداری ندارند.»