در پاییز سال ۱۴۰۲، یک سال پس از آغاز اعتراضات سراسری در پی کشته شدن «مهسا ژینا امینی» جمهوری اسلامی چهارمین «پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان» را انجام داده است که نتایج آن طبقه‌بندی محرمانه دارد.
عدم انتشار محتوای این پیمایش، اعتراضات فراوانی را در سطح جامعه‌شناسان و کنش‌گران در پی داشته است. دو فصل سانسورشده این پیمایش، برای انتشار در اختیار «ایران وایر» قرار گرفته است.
از میان بخش‌های مختلف این پیمایش که تاکنون منتشر نشده است، دو فصل آن به شکل اختصاصی در اختیار «ایران‌وایر» قرار گرفته است. پیش‌تر بخش مربوط به «دین‌داری» را «بی‌بی‌سی» فارسی منتشر کرده است. اما دو فصلی که «ایران وایر» به شکل کامل در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد مربوط به فصول «ارزش‌ها و هنجارهای خانوادگی» و «اعتماد و سرمایه اجتماعی» است. 
سه پیمایش قبلی از همین نوع در سال‌های ۱۳۷۹، ۱۳۸۲ و ۱۳۹۴ انجام شده بودند و حالا در ۳۰ دی ۱۴۰۲ رسانه‌ها خبر از رونمایی این پیمایش داده‌اند، بدون آن‌که محتوای آن را برای افکار عمومی منتشر کنند.
پیمایش چهارم در مصاحبه حضوری با ۱۵۸۷۸ تهیه شده است که به پرسش‌نامه‌هایی مشترک پاسخ داده‌اند. این پیمایش در ۳۱ استان کشور انجام شده است. نظرسنجی از سوی دفتر «طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» و با همکاری «مرکز رصد اجتماعی کشور» صورت گرفته است.
اگرچه باید در نظر داشت، دو فصلی که به دست ما رسیده است، بدون توضیحات روش کار است. در نتیجه اگر پیمایش‌های قبلی را مبنا قرار دهیم، شرکت‌کنندگان به شکل «تصادفی» انتخاب شده‌اند. اما باید در نظر داشت، در مصاحبه‌های حضوری و حتی غیرحضوری وقتی به طور مثال از سوی حکومت درباره میزان اعتماد به ارگان‌های جمهوری اسلامی از جمله «قوه قضاییه» یا «سپاه پاسداران» سوال پرسیده می‌شود، چقدر شرکت‌کنندگان می‌توانند با اعتماد به حفظ امنیت خود پاسخ بدهند؟ یا در خصوص ارزش‌های خانواده وقتی سوال درباره روابط جنسی پیش از ازدواج پرسیده می‌شود که در قوانین جمهوری اسلامی جرم است، آیا شرکت‌کنندگان احساس امنیت در نسبت با آینده خود دارند که به این پرسش‌ها پاسخ دهند؟
اما نکات قابل توجهی در این میان می‌تواند توجه تحلیل‌گران و جامعه‌شناسان را به خود جلب کند. به طور مثال می‌توان در فصل مربوط به «ارزش‌ها و هنجارهای خانواده» تحول مثبت در نگاه به زنان را مشاهده کرد؛ خصوصا نسبت به حق طلاق برای زنان یا آزادی دادن به فرزندان در سبک زندگی و پوشش.
به نظر می‌رسد با تمام اما و اگرها همین تحولات مثبت حقوق بشری خصوصا در حوزه «زنان» است که با خواسته و ایدئولوژی حکومت همسو نیست و از جمله دلایل سانسور این فصول و عدم انتشار عمومی آن به شمار می‌رود.
در بخش «اعتماد و سرمایه اجتماعی» پاسخ‌ها حکایت از بی‌اعتمادی نسبت به رسانه‌های داخلی و خارج از کشور دارند و همین‌طور بی‌اعتمادی اکثریت شرکت‌کنندگان به سیاسیون.
در بررسی این دادهها می‌توان به بی‌اعتمادی شرکت‌کنندگان به روحانیون نیز توجه کرد.
البته این نکته را می‌توان حائز اهمیت دانست که در مقابل این بی‌اعتمادی گسترده، گروه‌های اصلی مرجع برای شرکت‌کنندگان استادان دانشگاه و پزشکان هستند.
اگرچه بایستی در تحلیل داده‌های این متون به سن، سطح تحصیلات و استان‌های مورد پرسش قرار گرفته شده، توجه کرد. و همین‌طور این مساله را از نظر گذراند که این نظرسنجی پس از سرکوب خشونت‌بار جنبش «زن، زندگی، آزادی» صورت گرفته است و انتشار کامل آن برای افکار عمومی به مذاق حکومت خوش نمی‌آید. بی‌اعتمادی گسترده به نهادها و ارکان حکومتی از یک‌سو و تمایل جامعه به پیشرفت حقوق زنان از سوی دیگر، همان مساله‌ای است که جمهوری اسلامی از افشای آن هراس دارد.
ایران‌وایر در پی انتشار متن کامل دو فصلی که در طبقه‌بندی محرمانه، سانسور شده است، به تحلیل این دادهها با کارشناسان می‌پردازد.
برای مطالعه فصل کامل «ارزش‌ها و هنجارهای خانوادگی» می‌توانید بر این لینک کلیک کنید.
برای مطالعه فصل کامل «اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی» می‌توانید بر این لینک کلیک کنید.
ایران وایر