– چهارم و پنجم امردادماه روزهای درگذشت دو پادشاه پهلوی‌ست. رضاشاه در چهارم امرداد ۱۳۲۳ در ژوهانسبورگ و محمدرضاشاه در پنجم امرداد ۱۳۵۹ در قاهره. اگرچه هر دو خارج از ایران درگذشتند اما حضور «دوران پهلوی» در ایران سنگین‌تر از آنست که زمامداران جمهوری اسلامی را به هراس نیندازد!
– دستاوردهای پهلوی از جمله در زمینه‌ی حقوق زنان همچنان در مقابله با ارتجاع حضور دارد تا مسیری را که جمهوری اسلامی با سلطه‌ی سرکوبگرانه و خونبار خود مسدود کرده، سرانجام به آینده پیوند زند. نقش پهلوی‌ها در ایران تا زمانی که جمهوری اسلامی در صحنه حضور دارد، به پایان نمی‌رسد حتی اگر نوه و فرزند شاهان فقید پهلوی هرگز تاج پادشاهی بر سر نگذارد!
الاهه بقراط – چهارم و پنجم امردادماه روزهای درگذشت دو پادشاه پهلوی‌ست. رضاشاه در چهارم امرداد ۱۳۲۳ در ژوهانسبورگ و محمدرضاشاه در پنجم امرداد ۱۳۵۹ در قاهره. اگرچه هر دو خارج از ایران درگذشتند اما حضور «دوران پهلوی» در ایران سنگین‌تر از آنست که زمامداران جمهوری اسلامی را به هراس نیندازد!
پدر در شرایطی درگذشت که یک جنگ جهانی در نیمه‌ی قرن بیستم می‌رفت تا به تقسیم جهان بین دو قطب شرق و غرب و «جنگ سرد» بین آنها منجر شود. پسر در شرایطی درگذشت که جهان در آستانه‌ی فروپاشی بلوک شرق و شکست کمونیسم و سر برآوردن یک هیولای دیگر قرار داشت؛ ملغمه‌ای پلید و بدخیم از فاشیسم و کمونیسم و اسلامیسم!
بنیادگرایی اسلامی که با تغذیه از آبشخور کمونیسم و فاشیسم بطور پراکنده در برخی کشورهای مسلمان‌نشین آفریقا و خاورمیانه عمدتا زیر پرچم «اخوان المسلمین» می‌پلکید، با روی کار آمدن حکومت اسلامی در ایران برای نخستین بار به قدرت دولتی دست یافت تا منابع یکی از مهم‌ترین کشورهای استراتژیک خاورمیانه را به خدمت گسترش همه جانبه‌ی خود از جمله در فرهنگ به کار گیرد. اینکه چنین ایدئولوژی‌هایی چه از نظر سیاسی و اقتصادی و چه از نظر اجتماعی و فرهنگی با سرشت آزادیخواهانه‌ی انسان و حقوق وی در تناقض قرار دارند و سرانجام شکست می‌خورند، دلیل نمی‌شود که چندین دهه دوام نیاورده و بر مناسبات فرهنگی و اجتماعی تأثیرات ویرانگر نگذارند.
حکومت اسلامی در ایران اما این استعداد بی‌همتا را داشته تا در زمانی که هنوز هست، اکثریت مردم را به اشتباه تاریخی خودشان آگاه کند بطوری که هر بار در شعارها به آن اشاره کرده و با اعلام «ما اشتباه کردیم که انقلاب کردیم» برای «روح» رضاشاه شادی آرزوی کنند و بر مزار محمدرضاشاه نور ببارانند! این آگاهی از تجربه و یک مقایسه حتی از سوی نسل‌هایی به دست آمده که از شوربختی جز جمهوری اسلامی را ندیده‌اند! هر اندازه نمودار زندگی در دوران پهلوی‌ها (با وجود کمبودهای گاه ناگزیر، از جمله مخالفت دائمی روحانیت مرتجع با آزادی و حقوق فردی و اجتماعی شهروندان) اوج می‌گرفت، به همان اندازه این نمودار با روی کار آمدن جمهوری اسلامی، شیبی تند به سوی قهقهرا و اضمحلال و ویرانی همه‌جانبه یافت!
اکنون ۷۶ سال از درگذشت رضاشاه که «ایران نوین» را بنیان گذاشت و ۴۰ سال از درگذشت محمدرضاشاه که آن ایران را از گزند دشمنان حفظ کرد و در راه رشد و اعتلای آن کوشید، می‌گذرد. دستاوردهای پهلوی از جمله در زمینه‌ی حقوق زنان همچنان در مقابله با ارتجاع حضور دارد تا مسیری را که جمهوری اسلامی با سلطه‌ی سرکوبگرانه و خونبار خود مسدود کرده، سرانجام به آینده پیوند زند. نقش پهلوی‌ها در ایران تا زمانی که جمهوری اسلامی در صحنه حضور دارد، به پایان نمی‌رسد حتی اگر نوه و فرزند شاهان فقید پهلوی هرگز تاج پادشاهی بر سر نگذارد!
*این سرمقاله نخستین بار ۴ امرداد ۱۳۹۹ با عنوان «چهل سال گذشت؛ اما دوران پهلوی نگذشت» در کیهان لندن منتشر شد.
الاهه بقراط
کیهان لندن