گزارش ماهانه؛ نگاهی اجمالی به وضعیت حقوق بشر – مرداد ماه ۱۴۰۳

خلاصه اجرایی

در طول مرداد ماه ۱۴۰۳، شاهد گستره‌ای از نقض‌های حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابی‌های دقیق و گزارش‌های دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونت‌های خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضایی می‌شود.

یافته‌های کلیدی این گزارش عبارت‌اند از:

⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.

⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشت‌های خودسرانه.

⚫️ نقض گسترده حق تحصیل از طریق تعلیق دانشجویان.

⚫️ خودکشی‌های ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.

⚫️ افزایش نگران‌کننده قتل‌های ناموسی و خشونت علیه زنان.

⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.

⚫️ استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی

دوره گزارش‌دهی این گزارش مرداد ۱۴۰۳ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگران‌کننده و فوریت برای توجه جامعه بین‌المللی و دولت ایران به این مسائل است.

مقدمه

هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات ملی و بین‌المللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارش‌هایی از این دست، زمینه‌ساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاع‌رسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهی‌بخشی و فشارهای بین‌المللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.

تحلیل دقیق نقض حقوق بشر

حق حیات (اعدام)

تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که می‌تواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگ‌های ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدام‌های بدون دادرسی منصفانه است.

گزارش تخلفات: هرانا در مرداد ۱۴۰۳، ۷۴ مورد را ثبت کرد که شامل ۱۰۶ مورد اجرای حکم، ۱۰ مورد محکومیت و ۱۰ مورد تایید حکم اعدام است.

نمونه‌ها:

• سحرگاه روز پنجشنبه چهارم مردادماه، کامران شیخه، زندانی سنی مذهب پس از تحمل بیش از چهارده سال حبس، در زندان ارومیه و سحرگاه روز سه شنبه شانزدهم مردادماه، رضا رسایی، از بازداشت شدگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، در زندان دیزل آباد کرمانشاه اعدام شدند.
• روز چهارشنبه هفدهم مردادماه، حکم بیست و دو زندانی که پیشتر از بابت جرائم غیر سیاسی از جمله قتل، جرائم مرتبط با مواد مخدر و تجاوز به اعدام محکوم شده بودند، در زندان قزلحصار کرج به اجرا در آمد.
• پخشان عزیزی، متهم سیاسی محبوس در زندان اوین، توسط شعبه بیست و ششم دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری به اعدام محکوم شد.
• حکم اعدام مالک علی فدایی نسب، فرهاد شاکری، عیسی عیدمحمدی، عبدالحکیم عظیم گرگیج، عبدالرحمن گرگیج و تاج محمد خرمالی، زندانیان سیاسی محبوس در زندان وکیل آباد مشهد توسط شعبه ۳۹ دیوان عالی کشور تایید شد.

تأثیر: نقض حق حیات می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بی‌ثباتی. این نقض‌ها می‌توانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاه‌های حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمی‌شود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.

آزادی اندیشه و بیان

آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۸۹ مورد نقص آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۴۲ مورد بازداشت، صدور ۱۱۷۰ ماه حبس برای ۳۱ شهروند، ۹ مورد اجرای حکم، ۴ مورد مجرم شناختن نشریه، ۵۱ مورد احضار به مراجع قضایی و محاکمه ۱۷ نفر است.

نمونه ها:

• علی معینی در اصفهان، علی آدینه زاده در قوچان و میثم بصیر توانا بازداشت شدند.
• ثریا قیطران، مریم دریسی و سارا جهانی جهت تحمل حبس به زندان ارومیه، زندان عادل آباد شیراز و زندان لاکان رشت منتقل شدند.
• روز سه شنبه نهم مرداد ۱۴۰۳، احمد حسن‌ زاده و سولماز حسن‌ زاده همراه با ضرب و شتم بازداشت شدند. این خانواده در تلاش بودند که به مناسبت سالروز تولد محمد حسن‌ زاده، از جانباختگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، مراسمی را برگزار کنند. اما نهادهای امنیتی ممانعت کرده و آنها را بازداشت کردند.
• مهدی شکیبافر و محمد سیف‌ زاده جهت تحمل حکم حبس خود، احضار شدند.
• وکلای نیلوفر حامدی و الهه محمدی اعلام کردند که این دو روزنامه نگار توسط دادگاه تجدیدنظر استان تهران هر کدام به شش سال حبس محکوم شدند. آنها پیشتر در مرحله بدوی دادگاه به مجموعا ۲۵ سال زندان محکوم شده بودند.

تاثیر: این نقض‌ها نه تنها صدای افراد را سرکوب می‌کند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحث‌های آزاد و انتقادی می‌شود که برای یک جامعه سالم ضروری است.

زندان

حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بی‌عدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۱۷ مورد نقص حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۱ مورد خودکشی زندانی، ۱ مورد قتل زندانی، ۱ مورد مرگ زندانی بیمار، ۶ مورد عدم تفکیک جرایم زندانی، ۴۰ مورد انتقال زندانی به انفرادی، ۲۴ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۹۹ مورد بلاتکلیفی، ۹ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۶ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۴۷ مورد عدم رسیدگی پزشکی و ۸ مورد مرخصی استعلاجی است.

نمونه ها:

• روز سه شنبه شانزدهم مرداد ۱۴۰۳، یک زندانی محبوس در زندان ارومیه جان خود را از دست داد. بر اساس اطلاعات دریافتی هرانا، هویت وی “روح الله محمدی، ۴۸ ساله و اهل ارومیه” گزارش شده است.
• مهناز طراح، زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین شامگاه سه شنبه دوم مردادماه، از طریق بلعیدن قرص اقدام به خودکشی کرد.
• در پی درگیری در یکی از بند های زندان قزلحصار کرج، یک زندانی با ضربات قیچی مجروح شد و پس از انتقال به بیمارستان به علت شدت جراحات وارده جان خود را از دست داد.
• شکیلا منفرد در زندان اوین، مریم مهرابی در زندان دولت آباد اصفهان و سولماز حسن‌زاده در زندان ارومیه دست به اعتصاب غذا زدند.
• رضوانه احمد خان بیگی و مطلب احمدیان در زندان اوین و سارا جهانی در زندان لاکان رشت از رسیدگی پزشکی محروم مانده اند.

تأثیر: نقض حقوق زندانیان می‌تواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقض‌ها می‌توانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشم‌انداز بازگشت موفقیت‌آمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.

اقلیت های ملی

حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیت‌های قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۳ مورد نقض را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل ۶ مورد بازداشت و ۹۶ ماه حبس برای ۴  نفر میباشد.

نمونه ها:

• میثم جولانی، رضا واثقی، علی لسانی، مهدی لسانی، بهزاد دشتی و پژمان سلیمی فعالین ترک (آذربایجانی) با گردهمایی اقدام به برگزاری جشن و اجرای موسیقی در قلعه بابک کرده بودند که در راه بازگشت، توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند.
• عطا کریمی، غلام قلی زاده، سینا حسنی و علی عزیزی از فعالین ترک (‌آذربایجانی) توسط دادگاه انقلاب ارومیه هرکدام به تحمل دو سال حبس محکوم شدند.

تأثیر: چنین نقض‌هایی می‌تواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.

آزادی مذهب

حقوق اقلیت‌های مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۱ مورد نقص را در این بخش ثبت کرد که شامل ۴ مورد بازداشت، ۳ مورد احضار به مراجع قضایی، ۱ مورد بازجویی، ۱۱۱ ماه حبس و هفتاد و دو میلیون جزای نقدی برای ۴ نفر، ۴ مورد تفتیش منزل، ۱ مورد تخریب گورستان و ۳ مورد ممانعت از فعالیت اقتصادی است.

نمونه ها:

• جامعه جهانی بهائی از آتش سوزی عمدی و تخریب درختان در آرامستان بهائیان اهواز خبر داد.
• متین فهندژ سعدی، مصباح دولت و ناهید بهروزی (فروهری) شهروندان بهائی در کرمان و فردیس بازداشت شدند.
• کیفرخواست پرونده ندا بدخش، آرزو سبحانیان، یگانه روح بخش، مژگان شاهرضایی، پرستو حکیم، یگانه آگاهی، بهاره لطفی، شانا شوقی فر، نگین خادمی و ندا عمادی، شهروندان بهائی ساکن اصفهان توسط دادسرای این شهر صادر شد.

تأثیر: نقض آزادی مذهبی می‌تواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیه‌نشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف می‌کند.

حق تحصیل

حق تحصیل: دسترسی برابر و فراگیر به آموزش با کیفیت برای همه افراد، بدون تبعیض. این حق همچنین شامل دسترسی به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۸ مورد نقص را در این بخش ثبت کرد که ۱ مورد تعلیق از تحصیل ۱ مورد اخراج از دانشگاه و ۲ مورد تجمع را شامل می شود.

نمونه ها:

• کبری غلامی، پژوهشگر اجتماعی اهل کشور افغانستان و دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا، پس از دریافت تذکر در خصوص عدم رعایت حجاب اجباری، به اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی احضار و به کشور افغانستان بازگردانده شد.
• کیان بنی‌ هاشمی، دانشجوی دانشگاه تهران با رای کمیته تجدیدنظر انضباطی این دانشگاه به محرومیت از تحصیل به مدت یک نیمسال با احتساب سنوات محکوم شد.
• شماری از اولیای دانش آموزان پایه دوازدهم از استان های مختلف، در مقابل دبیرستان هیات امنایی عبدالی در تهران و شماری از دانشجویان بالینی دانشگاه علوم‌ پزشکی شیراز دست به تجمع زدند.

تأثیر: محرومیت از آموزش می‌تواند بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیر منفی گذارد، فقر را تشدید کند و مانع از رسیدن افراد به پتانسیل کامل خود شود. آموزش نقش کلیدی در توسعه شهروندان آگاه و مسئول دارد.

حقوق کودک

حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهره‌کشی و خطرات بهداشتی.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۸ مورد نقص را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۱ مورد بازداشت، ۸ مورد قتل کودک، ۲ مورد مرگ کودک کار، ۴ مورد مصدومیت کودک کار، ۲ مورد مرگ کودکان در پی سهل انگاری مسئولان، ۱۱ مورد مصدومیت کودکان در پی سهل انگاری مسئولان و ۲ مورد خودکشی است.

نمونه ها:

• یک نوجوان ۱۳ ساله اهل قروه با هویت فرید صادقی، که کارگر سازمان میادین میوه و تره بار تهران بود، پس از آنکه توسط چند تن مورد اذیت و آزار قرار گرفت، دست به خودکشی زد و به زندگی خود پایان داد.
• صبح روز یکشنبه هفتم مرداد، نیروهای امنیتی و نظامی به مدرسه دینی اهل سنت شهرستان ریگان مراجعه کرده و چندین طلبه نوجوان را همراه با ضرب و شتم بازداشت کردند.
• مردی یک دختر نوجوان را به قتل رساند و پس از دستگیری اعتراف کرد که قصد تجاوز به آن دختر را داشته است.
• بخشی از بدن سه کودک کار در مریوان که در یک کارگاه خیاطی مشغول به کار بودند، توسط کارفرمای آنها، با اتو سوزانده شد. متهم پس از این واقعه، بازداشت و پس از دو روز با تودیع وثیقه آزاد شد.
• یک دختر سه ساله در الیگودرز، توسط زن همسایه از طریق خفه کردن به قتل رسید و پیکر بی جانش به چاه انداخته شد. متهم هم اکنون در بازداشت بسر میبرد.

تأثیر: عدم تأمین سلامت و امنیت کودکان می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر رشد و توسعه آنها داشته باشد، مانع از دستیابی به پتانسیل کامل آنها شود و به چرخه‌های فقر و بی‌عدالتی دامن بزند.

قتل های ناموسی

قتل‌های ناموسی: حفاظت از افراد، به ویژه زنان و دختران، در برابر خشونت و قتل به بهانه‌های ناموسی و حفظ حیثیت خانوادگی.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۵ مورد قتل ناموسی که شامل ۲ مرد و ۳ زن میشود را ثبت کرد.

نمونه ها:

• روز سه شنبه دوم مردادماه، دو مرد جوان در پی یک نزاع دسته جمعی با انگیزه ناموسی در یکی از روستاهای شهرستان مرودشت، به قتل رسیدند.
• مردی در چناران همسر و خواهر زن خود را به قتل رساند. متهم پس از بازداشت، انگیزه خود از این اقدام را بدبینی نسبت به همسر و باجناقش عنوان کرد.
• شامگاه شنبه ششم مردادماه، یک مرد در روستای کوزه‌رش شهرستان سلماس دخترش را با انگیزه ناموسی از طریق خفه کردن به قتل رساند.

تأثیر: قتل‌های ناموسی نه تنها جان افراد را می‌گیرند بلکه نشان‌دهنده عمیق‌ترین سطوح تبعیض جنسیتی هستند، ترس و محدودیت‌های شدیدی بر زنان و دختران تحمیل می‌کنند و به نقض فراگیر حقوق بشر منجر می‌شوند.

خشونت خانگی

خشونت‌های خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیب‌پذیر خانواده است.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۸ مورد قتل زنان و ۲ مورد قتل مردان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.

نمونه ها:

• پنج زن در بهارستان، زنجان، شهریار، تهران و سیاهکل توسط همسرانشان به قتل رسیدند.
• مردی در شهرستان فسا به دلیل اختلافات خانوادگی، مادر خود را به قتل رساند.
• مردی در آبادان توسط همسر و دخترش با ضربات چوب و چاقو به قتل رسید. متهمان پرونده که پیکر مقتول را به آتش کشیده بودند، هم اکنون در بازداشت بسر میبرند.
• زنی در رضوانشهر واقع در استان گیلان، به دلیل اختلافات خانوادگی با وارد کردن ضربات جسمی سخت بر سر همسر ۶۹ ساله اش، وی را به قتل رساند. متهم هم اکنون در بازداشت بسر میبرد

تأثیر: خشونت خانگی می‌تواند پایه‌های اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونت‌آمیز را برای نسل‌های آینده تکرار کند.

زنان

خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر می‌گذارد.

گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۱۷ مورد نقص را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱ مورد بازداشت زنان معترض، ۱ مورد محاکمه، ۲ مورد تجاوز، ۱ مورد احضار به دادگاه، ۱ مورد محکومیت به دو میلیون و پانصد هزار تومان جزای نقدی و پلمپ ۱۳ محل کسب در رابطه با حجاب اجباری است.

نمونه ها:

• آرزو بدری افسوران شهروند سی و یک ساله، به دلایل مرتبط با حجاب اجباری در شهر نور حین رانندگی، توسط ماموران پلیس هدف تیراندازی قرار گرفت و از ناحیه ریه و کمر (نخاع) به شدت آسیب دید. همچنین رئیس سازمان قضایی نیرو‌های مسلح مدعی شد که ضارب آرزو بدری، با قرار بازداشت موقت در زندان بسر میبرد.
• دو مرد به اتهام تجاوز به یک دختر، در شهر شیراز شناسایی و بازداشت شدند. آنها دختر جوان را در شهرستان داراب مورد آزار قرار داده و از این عمل خود فیلم گرفته بودند.
• همراز صادقی، شهروند ساکن تهران روز شنبه بیستم مردادماه، جهت تحمل دوران محکومیت یک سال حبس خود، راهی زندان اوین شد.
• سپیده رشنو، دانشجو و شهروند معترض به حجاب اجباری، جهت اجرای حکم حبس احضار شد. محکومیت حبس خانم رشنو در خصوص پرونده ای دیگر، توسط دیوان عالی کشور به پرداخت جریمه نقدی تبدیل شده است.

تأثیر: این نقض می‌تواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم می‌بخشد، مانع توسعه می‌شود و می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت شود.

بهداشت و محیط زیست

بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیست‌محیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۳۸ مورد نقص را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که شامل ۶ مورد تخریب منابع طبیعی، ۹ مورد حیوان آزاری، ۲۳ مورد آلودگی محیط زیستی، ۵ مورد مجروح شدن محیط بان است.

نمونه ها:

• یکی از نیرو‌های منابع طبیعی هنگام عملیات اطفاء حریق مراتع شهرستان کامیاران مصدوم و به مراکز درمانی منتقل شد.
• رئیس اداره محیط زیست شهرستان میانه و تعدادی محیط بان در پی درگیری با شکارچیان غیرمجاز در منطقه حفاظت شده کاغذ کنان، مصدوم شدند.
• جمعی از شهروندان مقابل ساختمان شورای شهر تهران و جمعی از شهروندان در مقابل اداره کل حفاظت محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد در یاسوج تجمع اعتراضی برگزار کردند.

تاثیر: بی‌عدالتی زیست‌محیطی می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابری‌های اقتصادی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نابرابری‌ها را تشدید می‌کند و آن‌ها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم می‌کند.

حقوق کار

حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانه‌زنی جمعی.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۹۷ مورد نقص را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۳۶ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۲۲۶ مورد مصدومیت کارگر، ۲۰۹ مورد تجمع، ۲ مورد بازداشت، ۳ مورد احضار به مراجع قضایی، ۳۱ مورد اعتصاب، ۸۹ ماه معوقات مزدی برای ۴۰۴۰ نفر، ۱۷۰۳ مورد اخراج و تعدیل، ۲ مورد خودکشی و ۱۵ مورد پلمپ اماکن است.

نمونه ها:

• دو کارگر بر اثر گرمازدگی در عسلویه و خوزستان جان خود را از دست دادند و نیز یکی از کارکنان عملیات مارون ۳ در مناطق نفتخیز جنوب بر اثر گرمازدگی در مرکز درمانی بستری شد.
• یک نوجوان ۱۳ ساله اهل قروه که کارگر سازمان میادین میوه و تره بار تهران بود، پس از آنکه توسط چند تن مورد اذیت و آزار قرار گرفت، دست به خودکشی زد و به زندگی خود پایان داد.
• منزل اسماعیل گرامی، فعال کارگری توسط نیروهای امنیتی مورد تفتیش قرار گرفت. ماموران برخی از لوازم شخصی و دیجیتال آقای گرامی را ضبط کردند. وی همزمان با این رویداد، به دادسرای اوین احضار شد. وی روز یکشنبه بیست و یکم مرداد ۱۴۰۳، بازداشت شد.
• نیروهای پتروشیمی نگین مکران چابهار و پرستاران شاغل در بیمارستان ولیعصر نورآباد ممسنی و بیمارستان سلامت شهرستان تبریز دست به اعتصاب زدند.
• کارگران کارخانه واگن پارس در اراک، گروهی از کشاورزان کرمانشاه و کارگران و رانندگان خدمات شهری شهرداری ایلام و شماری از پرستاران و کادر درمان در مشهد، آبادان، جهرم، نیشابور و همدان و بازنشستگان در کرمانشاهدست به تجمع اعتراضی ردند.

تاثیر: نقض حقوق کار می‌تواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانواده‌شان را تضعیف می‌کند.

خشونت نظامی و امنیت شهروندان

استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.

گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۹ گزارش از نقض را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۵ مورد مرگ کولبر، ۱۱ مورد مجروحیت کولبر، ۵ مورد مرگ سوختبر، ۴ مورد زخمی شدن سوختبر، ۸ مورد قتل شهروندان و ۱۴ مورد زخمی شدن شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی است.

نمونه ها:

• آرزو بدری افسوران شهروند سی و یک ساله، به دلایل مرتبط با حجاب اجباری در شهر نور حین رانندگی، توسط ماموران پلیس هدف تیراندازی قرار گرفت و از ناحیه ریه و کمر (نخاع) به شدت آسیب دید.
• روز پنجشنبه هجدهم مردادماه، دستکم چهار کولبر در پی تیراندازی نیروهای نظامی در منطقه مرزی “هنگه ژال” شهرستان بانه، زخمی شدند.
• در جریان تعقیب و گریز نیروهای نظامی با سوختبران در شهرستان سربیشه، دو سوختبر دچار مصدومیت شدند.
• روز دوشنبه هشتم مردادماه، ۹ شهروند از جمله یک نوجوان در خاش مورد هدف تیراندازی بی ضابطه نیروهای انتظامی قرار گرفتند. در این واقعه یک زن جان باخت و هشت تن زخمی شدند.

تأثیر: استفاده بی‌رویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویه‌ها و آموزش‌های نیروهای اجرایی را نشان می‌دهد.

واکنش های دولتی و نهادی

در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارش‌شده در مرداد ماه ۱۴۰۳، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشه‌های مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بوده‌اند.

یکصد و بیست و چهار تن از وکلای دادگستری کرمانشاه، با نگارش بیانیه ای ضمن اعتراض به بازداشت محسن برهانی حقوقدان و استاد دانشگاه تهران، خواستار آزادی این وکیل دادگستری شدند. در بخشی از این بیانیه آمده است “به واقع آنچه ضرورت همراهی و همسویی با دکتر برهانی و مجموعه وکلای بازداشتی را ایجاب کرده احساس نگرانی شدید از نقض حقوق ملت و تخطی از اصولی همچون اصل آزادی بیان، حاکمیت قانون و دادرسی عادلانه است.”

مجمع مشورتی فعالان مدنی یارسان، با نگارش بیانیه‌ای اجرای حکم اعدام رضا رسائی، از بازداشت شدگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ را محکوم کرد.

فرمانده فراجا در واکنش به ضرب و شتم دو دختر نوجوان در تهران به دلیل عدم رعایت حجاب اجباری، با توجیه رفتار مأموران مدعی شد که این دختران به ضاربان فحاشی کرده‌اند. احمدرضا رادان اقدام مأموران را “تا حدی غیرحرفه‌ای” اما نداشتن حجاب اجباری دختران نوجوان را “غیرقانونی” دانست.

احمدعلی گودرزی، فرمانده مرزبانی مدعی شده که کشته شدن کولبران توسط نیروهای مرزبانی صحت ندارد و این حوادث را به مین‌های جنگی یا گروه‌های مسلح نسبت داد. او همچنین تاکید کرد که با توجه به قانون جدید تجارت مرزی، کولبری منسوخ شده و هر کس خلاف این عمل کند، قاچاقچی محسوب می‌شود.

واکنش های بین المللی

فدراسیون اتحادیه‌های کارگری هلند (FNV)، با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور ایران، خواستار لغو حکم اعدام و آزادی شریفه محمدی، فعال کارگری محبوس در زندان لاکان رشت شد.

مجموعه فعالان حقوق بشر (مجموعه فعالان) پیشنهادات خود را برای “مشاوره قانون تحریم‌های بین‌المللی” به دولت هلند ارائه داد. با مدرن‌سازی قانون تحریم‌های ۱۹۷۷، مجموعه فعالان بر اهمیت اجرای استراتژیک تحریم‌های حقوق بشری از طریق همکاری با سازمان‌های غیردولتی و هماهنگی با متحدان تأکید دارد.

انجمن قلم فرانسه، خواستار لغو حکم اعدام پخشان عزیزی، متهم سیاسی محبوس در زندان اوین شد. این انجمن تاکید کرده است که جمهوری اسلامی روزنامه‌ نگاران، نویسندگان و هنرمندان را به‌عنوان اهداف اصلی خود قرار داده است.

مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران به همراه ۳۰ سازمان‌ مدافع حقوق بشر دیگر، با نگارش بیانیه‌ ای مشترک صدور حکم اعدام علیه شریفه محمدی فعال کارگری را محکوم کرده و خواهان لغو کلیه اتهامات وارده بر وی شدند. در این بیانیه از مقامات ایران خواسته شده که به آزار و اذیت سیستماتیک زنان مدافع حقوق بشر پایان داده و از صدور احکام اعدام خودداری کنند.

کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل در گزارش جدید خود به بررسی سرکوب غیرمتناسب اقلیت‌های قومی و مذهبی در ایران طی اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱ و تداوم آن پرداخته و مستنداتی از نقض‌های جدی حقوق بشر، مانند قتل‌های غیرقانونی، شکنجه و تجاوز را ارائه کرده است.

شماری از سازمان‌های حقوق بشری بین‌المللی، با نگارش بیانیه‌ای، سرکوب زندانیان سیاسی در بند زنان زندان اوین را محکوم کردند.

فولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، از اجرای اعدام‌ های اخیر در ایران که شامل ۲۹ نفر در دو روز بوده، ابراز نگرانی کرد. وی اعلام کرد که از ابتدای سال ۲۰۲۴، تعداد اعدام‌ها در ایران به حداقل ۳۴۵ نفر رسیده که در میان آنها ۱۵ زن نیز وجود دارد. تورک همچنین اشاره کرده است که اقلیت‌هایی مانند کردها، عرب‌ها و بلوچ‌ها به طور نامتناسبی تحت تاثیر این اعدام‌ها قرار گرفته‌اند.

نتیجه گیری

در پایان این گزارش، وضعیت نگران‌کننده حقوق بشر در ایران در مرداد ماه ۱۴۰۳ به طور کامل تشریح شد. با توجه به مستندات ارائه شده، مشخص شد که نقض حقوق بشر در ابعاد مختلفی از جمله اجرای غیرمنصفانه حکم اعدام، سرکوب آزادی‌های فردی و اجتماعی، بازداشت‌های خودسرانه، نقض حق تحصیل، خشونت‌های خانگی و ناموسی، و استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای امنیتی به طور گسترده‌ای ادامه دارد.

این گزارش نشان‌دهنده نیاز مبرم به اقداماتی جدی و مؤثر از سوی جامعه بین‌المللی و نهادهای حقوق بشری برای مقابله با این نقض‌ها و حمایت از قربانیان است. همچنین بر اهمیت آگاهی‌بخشی عمومی و فشارهای بین‌المللی به منظور بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران تأکید دارد. این مستندات باید به عنوان یک فراخوان جدی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و پایدار در جهت ارتقاء حقوق بشر در ایران مورد توجه قرار گیرد.