شماری از مخاطبان، مشاهدات و تجربیات خود از درخواست پرداخت پول هنگام ثبت‌نام در مدارس دولتی را با بی‌بی‌سی در میان گذاشته‌اند. آنها می‌گویند که مدارس برای ثبت‌نام پول مطالبه می‌کنند و در مواردی، پس از ثبت‌نام هم ارایه کتاب‌های درسی به پرداخت پول منوط شده است.
مدیر یک مدرسه دولتی، به بی‌بی‌سی فارسی گفت: «مدارس دولتی به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل شده است. آنها موقع ثبت‌نام به شکل اجباری ولی در لفافه اختیاری به عنوان کمک‌های اولیا به مدارس پول می‌گیرند.»
پدر یکی از دانش‌آموزان هم گفت که برای کتاب درسی دخترانش از او خواسته‌اند چهار میلیون تومان پرداخت کند و در پاسخ به قسطی کردن پرداخت این مبلغ، گفته‌اند: «تا زمانی که حتی هزار تومان هم مانده باشد به آنها کتاب نمی‌دهیم.»
پدر یکی دیگر از دانش‌آموزان که در ارومیه زندگی می‌کند، با اشاره به تهدید مدرسه مبنی بر عدم ثبت‌نام فرزندانش می‌گوید «وقتی اعتراض می‌کنیم می‌گویند مدرسه هیئت امنایی هست و باید هزینه اضافه پرداخت کنید.»
همچنین به گفته معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش تنها در مقطع ابتدایی ۱۶۴ هزار کودک از تحصیل بازمانده‌اند.
منتقدان می‌گویند آموزش رایگان در سال‌های اخیر عملا به شعار تبدیل شده است. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، در سال‌های تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ و ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به ترتیب ۹۱۱ هزار و ۹۳۰ هزار کودک ۶ تا ۱۷ ساله از تحصیل بازمانده‌اند.
طبق اصل ۳۰ قانون اساسی ایران، «دولت موظف است آموزش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد».
با وجود این بسیاری از والدین می‌گویند که «ادارات آموزش و پرورش به مدارس دولتی برای دریافت شهریه، به عناوین مختلف، از جمله «کمک به مدرسه»، فشار می‌آورند».
معلمان و مدیران از شهریه گرفتن از دانش آموزان ابراز نارضایتی می‌کنند اما می‌گویند از آنجا که اداره بودجه‌ای به آنها نمی‌دهد، برای تامین هزینه‌ها ناچار به این کار هستند. معلم یکی از مدارس دولتی با اشاره به کمی حمایت دولت‌ها از مدارس به بی‌بی‌سی گفت که بارها برای تأمین هزینه‌های جاری، مثل آب، برق و… با مشکلات جدی روبه‌رو شده‌اند و با اشاره به «دورویی آموزش و پرورش» می‌گوید: «مسئولان در جلسه مدیران مدارس می‌گویند، پول بگیرید ولی جوری بگیرید که صدای کسی درنیاید و اعتراضی بلند نشود.»