هفته آخر دی‌ماه ۱۴۰۳ شمار زیادی از دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف ایران در اعتراض به کیفیت پایین غذا و مسمومیت‌های سریالی همکلاسی‌های خود دست به اعتراض صنفی زدند. برخی از دانشجویان در دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی سمنان و دانشگاه فرهنگیان «پیشوا» با ارسال عکس و روایت خود از مسمومیت بر اثر مصرف مواد غذایی بی‌کیفیت در غذاهای دانشگاه را با «ایران‌وایر» به اشتراک گذاشتند.
دانشگاه تهران؛ پنج‌شنبه ۲۷ دی‌ماه ۱۴۰۳
سر ظهر روز پنج‌شنبه است. چند نفری از دانشجویان دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران، ظروف یک‌بار مصرف غذای خود را از سلف‌سرویس خارج کرده و به محوطه می‌آیند. ظرف‌ها را یکی یکی در مسیر منتهی به سلف روی زمین می‌گذارند. کم‌کم بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود و صفی از ظروف غذای یک‌بارمصرف تشکیل می‌شود که حاوی مقداری غذا متشکل از چیزی شبیه ماکارونی و نان است.
یکی از فعالان دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی تهران به ایران‌وایر می‌گوید: «این چندمین بار از ابتدای سال تحصیلی است که ما بر اثر خوردن غذاهای بی‌کیفیت مسموم می‌شویم. ما دخترهای خوابگاهی تا به‌حال مجبور شده‌ایم در شرایط سخت مسمومیت، خود درمانی کنیم چون ساعت نیمه شب بوده و به ما نه اجازه رفتن به مراکز بهداشتی داده می‌شود و نه خود مسوولان به اورژانس زنگ می‌زنند. حتما باید کسی بر اثر مسمومیت با غذا بمیرد تا صدای اعتراض شنیده شود؟!»
دانشگاه علوم پزشکی سمنان؛ ۲۲ دی‌ماه ۱۴۰۳
سینی‌های فلزی را از محوطه تا سالن غذاخوری چیده‌اند. ظرف غذا حاوی مقداری برنج است که روی آن خورش قورمه سبزی ریخته شده. در کنار آن یک ظرف کوچک ماست، یک دوغ تک نفره و قاشق و چنگالی پیچیده در یک لفاف پلاستیکی. ویدیویی که یکی از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سمنان ارسال کرده مربوط به اعتراض صنفی به کیفیت غذایی است که سلف دانشگاه ارایه می‌کند.
این دانشجو برای ایران‌وایر نوشته است: «ایام امتحانات است و کیفیت پایین غذای دانشگاه امان‌مان را بریده است. برخی از بچه‌ها مدت‌هاست با بیسکویت و کنسرو روزگار می‌گذرانند چون اگر بر اثر خوردن غذا بیمار و مریض شوند، امتحانات را از دست می‌دهند ولی تا کی می‌شود اینطور ادامه داد؟!»
این دانشجو می‌گوید «کیفیت پایین غذاها» ناشی از «طبخ نامناسب، استفاده از مواد غذایی بی‌کیفیت و عدم رعایت بهداشت در پروسه تهیه غذا» است: « ما بارها از طرق مختلف با جمع کردن امضا و انتقاد به مسوولان رفاهی درباره این مسایل حرف زده‌ایم. بارها در غذا حشره دیده شده، در محل غذاخوری شیوه دپوی زباله باعث می‌شود گاهی اصلا ایستادن در آن محل برای دریافت غذا ناممکن باشد چه رسد به این‌که دقایقی آن‌جا بنشینی و غذا بخوری. صدای‌مان اما تا حالا به جایی نرسیده است.»
دانشگاه بهشتی؛ ۱۸ دی‌ماه ۱۴۰۳
یکی از فعالان دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی تهران نیز تایید کرد که کیفیت نامناسب غذای دانشگاه در روز ۱۸ دی ماه شماری از دانشجویان را راهی بیمارستان کرده است.
یکی از دانشجویان این دانشگاه می‌گوید: «غذای آن روز ظهر چلوکباب بود. موقع صرف غذا بعضی از بچه‌ها درباره طعم و بوی نامطبوع غذا اعتراض کردند. ساعاتی بعد از صرف غذا تعداد زیادی از دخترها با علایم مسمومیت به بیمارستان مراجعه کردند.»
او تعداد دانشجویان مسموم شده را «قابل‌توجه» توصیف کرده و می‌گوید: «دستکم ده نفر از کسانی که مستقیم آن‌ها را می‌شناسم، مسموم شدند. در دانشگاه ما کلا سطح رفاه دانشجویی نازل و جان دانشجو بی‌اهمیت است. موضوع هم تنها کیفیت غذاها نیست.
دختران دانشجوی خوابگاهی در شهید بهشتی چندبار تا به‌حال به‌دلیل گازگرفتگی و نامناسب بودن سرویس گرمایش خوابگاه با خطر جانی مواجه شده و فقط خوش‌شانس بوده‌اند که زنده مانده‌اند اما هیچ پاسخی از اعتراضات نگرفته‌اند.»
روز جمعه، ۵بهمن۱۴۰۳، برخی منابع دانشجویی از مسمومیت تعدادی از دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان پیشوا خبر دادند. بررسی‌های ایران‌وایر نشان می‌دهد که ۸۰ دانشجوی این دانشگاه با بیش از چهار آمبولانس به مراکز درمانی منتقل شده‌اند و علت مسمومیت نیز نامناسب بودن غذای وعده ظهر در این دانشگاه بوده است.
بی‌توجهی به رفاه دانشجویان و افزایش حوادث غذایی
خبرنامه «امیرکبیر» در گزارشی مفصل و تحلیلی رویکرد دولت ایران به رفاه دانشجویان را «سطحی» توصیف کرده و نوشته است که همواره پاسخ مقامات دانشگاه‌های مختلف به مطالبات صنفی و رفاهی «سرکوب» بوده است.
در بخشی از این گزارش درباره افزایش چشم‌گیر حوادث مرتبط با مسمومیت غذایی در میان دانشجویان از ابتدای سال تحصیلی جاری در دانشگاه امیرکبیر آمده است: «دانشجویان امیرکبیر در ۲۷ فروردین ۱۴۰۳ در اعتراض به مسمومیت‌ها اقدام به اعتصاب غذا کردند که با استقرار بیش از ۵۰ مامور امنیتی لباس‌شخصی برای سرکوب اعتراض مواجه شدند.همزمان، مدیریت دانشگاه‌ها با هماهنگی وزارت علوم، تدابیر نظارتی جدیدی را در سالن‌های غذاخوری دانشجویی اعمال کردند.»
اشاره این گزارش به نصب سیستم‌های تشخیص چهره برای توزیع وعده‌های غذایی در شماری از دانشگاه‌هاست که ایران‌وایر گزارش‌های مفصلی از جزییات و چند و چون آن منتشر کرده است.
یکی از دانشجویان دانشگاه الزهرا پیش‌تر به ایران‌وایر گفته است: « این دوربین‌ها ظاهرا برای افزایش امنیت نصب شده اما به شکلی جدی حریم خصوصی ما را از میان برده است.»
تغییر دولت هم دردی از دانشجویان دوا نکرد
در نیم‌سال تحصیلی پاییز ۱۴۰۳ و در دوران ریاست جمهوری مسعود پزشکیان مشکلات صنفی در دانشگاه‌ها ادامه یافت. یارانه‌های غذایی برای دانشجویان نیمه‌وقت در دانشگاه الزهرا حذف و قیمت غذای دانشجویی به یک‌باره سه برابر افزایش یافت. این در حالی است که کیفیت پایین غذا تشدید شد.
دانشجویان دانشگاه الزهرا با انتشار تصاویری از غذاهای تاریخ‌مصرف‌گذشته و اجسام خارجی، از جمله حشرات، در وعده‌های غذایی نسبت به این وضعیت اعتراض کردند.
در پایان نیم‌سال تحصیلی پاییز ۱۴۰۳ دستکم ۲۴۰ دانشجو در دانشگاه‌های مختلف ایران به دلیل مسمومیت ناشی از مصرف غذای ارایه شده در سلف در مراکز درمانی بستری شدند. ۱۱ آبان ۱۴۰۳، دانشجویان دانشگاه صنعتی همدان، اعتصاب غذایی را برای اعتراض به شیوع گسترده مسمومیت‌های غذایی برگزار کردند. ۱۸ آبان ۱۴۰۳، بیش از ۷۰ دانشجوی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران به‌دلیل مسمومیت غذایی بستری شدند و گزارش‌های مشابه همچنان در صدر اخبار منابع خبری است که مسایل صنفی دانشگاه‌ها را منعکس می‌کنند.
یکی از فعالان دانشجویی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده است می‌گوید: «با روندی که وزارت علوم و آموزش عالی به‌ویژه در دوسال اخیر در پیش گرفته، به زودی مسایل مرتبط با رفاه دانشجویان، منجر به اعتراضات گسترده خواهد شد به‌ویژه این‌که سلامت و جان دانشجویان به شکل مداوم در مخاطره است.»
ایران وایر
مریم دهکردی