آمریکا و سه کشور اروپایی پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای ارائه به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آماده کرده‌اند که برای نخستین‌بار در ۲۰ سال گذشته، رژیم ایران را به نقض تعهدات پادمانی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای متهم می‌کند.
هرچند مقامات جمهوری اسلامی نسبت به تصویب این قطعنامه هشدار داده‌اند اما روزنامه «تهران تایمز» وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی پیش‌بینی کرده که شورای حکام آژانس علیه ایران قطعنامه صادر خواهد کرد.
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی دوشنبه شب ۱۸ خرداد ۱۴۰۴ در مصاحبه‌ای گفت: «متأسفانه شرایط به نحوی نیست که امیدی به وتو شدن قطعنامه‌ها توسط دوستان ما در چین و روسیه باشد. علت این است که موضوعی که به رأی گذاشته می‌شود، ادامه لغو تحریم‌هاست و همه باید به آن رأی مثبت بدهند؛ اگر حتی یک کشور آن را وتو کند، [باز هم] باید اجرایی شود.»
نمی‌شود کاری کرد، قصد برخورد دارند
کمالوندی به دو نکته اساسی دیگر نیز اشاره کرد. یکی اینکه «فضای بین‌المللی به گونه‌ای نیست که صرفاً با استناد به حقوق قانونی بتوان حق خود را مطالبه کرد و انتظار داشت دیگران آن را بپذیرند». و دیگر آنکه وی ادعا کرد: «یکی از منابع اصلی اقتدار، فناوری و صنعت هسته‌ای است، با ۱۲ سال تجربه در این صنعت و ۳۳ سال فعالیت در وزارت امور خارجه، به این یقین رسیده‌ام که هدف آنها محروم کردن ایران از این قدرت است تا بتوانند با کشوری ضعیف به راحتی برخورد کنند.»
نه فقط در بالاترین رده‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مورد عقب‌نشینی کردن یا نکردن در مورد فشارهای ترامپ اختلاف زیاد است بلکه در بین جریان اصلاح‌طلب نیز که برای کنار آمدن با آمریکا اصرار دارند اختلاف افتاده است. شماری از آنها حتا می‌گویند پذیرفتن پیشنهاد آمریکا برای تشکیل کنسرسیوم غنی‌سازی به نفع نظام نیست. اما به نظر می‌رسد وضعیت نظام از آنچه در فضای عمومی بازتاب دارد بسیار حادتر است.
شاید پوتین منجی رژیم باشد
در همین ارتباط احمد زیدآبادی نویسنده اصلاح‌طلب و ملی- مذهبی در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشته است: «تنها فرصت باقیمانده برای نجات مذاکرات ایران و آمریکا از شکست حتمی و قطعی و ورود به یک رویارویی تمام‌عیار، سفر ولادیمیر پوتین به تهران به قصد میانجیگری است که آنهم مشخص نیست تا چه اندازه راهگشا باشد!» او در ادامه گفته «خداوندا! رحم آور و ببخش بر نویسنده و تحلیلگری که از شدت درماندگی و استیصال در وضعیتی است که پوتین را هم فرصت می‌انگارد!»
یک هفته پیش از این، دونالد ترامپ پس از تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین گفته بود که نظر وی و رئیس جمهور روسیه در باره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بطور مشترک این است که «ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.» او همچنین گفت: «من معتقدم که ایران تصمیم‌گیری درباره این مسئله بسیار مهم را به تأخیر انداخته و ما باید هر چه سریع‌تر پاسخی نهایی دریافت کنیم.»
بعد از این مکالمه گزارش شد که پوتین برای میانجیگری آماده است اما جزئیات بیشتری از این موضوع منتشر نشد. پیشتر برخی منابع نوشته بودند که خود روسیه به آمریکا پیشنهاد داده تا در مذاکرات اتمی بین آمریکا و رژیم ایران نقشی بر عهده بگیرد آنهم در حالی که ظاهرا اروپاییان که از یکسو در جنگ اوکراین در مقابل روسیه قرار دارند و از سوی دیگر فعال کردن «مکانیسم ماشه»ی توافق اتمی برجام در دست آنهاست، از این مذاکرات کنار گذاشته شده‌اند.
در ایران بسیاری از چهره‌ها بارها نسبت به خیانت روسیه به جمهوری اسلامی هشدار داده‌اند. حشمت‌الله فلاحت پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی که یکی از آنهاست خیلی پیشتر و در تیرماه ۱۴۰۲ در یک مصاحبه گفته بود: «خیانت بزرگتر روس‌ها را زمانی خواهیم دید که دیکتاتور مجبور به تنش‌زدایی با ناتو شود.»
تدوین پیش‌نویس قطعنامه
اکنون پیش‌نویس قطعنامه توبیخی که جمهوری اسلامی را نگران کرده، بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تدوین شده است. آژانس از حدود چهار سال پیش بارها از جمهوری اسلامی خواست در مورد علت وجود ذرات اورانیوم ممنوعه با منشاء انسانی در چند سایت اتمی اعلام نشده از جمله، «مریوان، تورقوزآباد، لویزان (شیان) و ورامین» توضیحات قانع‌کننده بدهد اما پاسخی که برای آژانس قابل قبول باشد دریافت نشد.
مقامات جمهوری اسلامی در ابتدا اصلاً وجود این سایت‌ها را انکار می‌کردند. حتا بعد از سرقت آرشیو اتمی جمهوری اسلامی توسط موساد، محمدجواد ظریف وزیر خارجه پیشین جمهوری اسلامی و عباس عراقچی که معاون او بود، با خنده وجود توزقوزآباد را انکار کردند و گفتند که نتانیاهو را سر کار گذاشته‌اند! اما این اسناد دروغ نبود و در اختیار آژانس و همچنین آمریکا و اروپاییان قرار گرفت. در گام بعد حکومت مجبور شد مرحله‌ی انکار را تغییر بدهد و مقامات تهران ادعا کردند این عوامل اسرائیل بودند که در تأسیسات اتمی خرابکاری کرده برخی از آنها این مکان‌ها را آلوده به مواد رادیواکتیو کردند! اما روشن است که این بهانه هم برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قانع‌کننده نبود.
اینکه آن مواد از کجا آمده، یک مسئله بود ولی جمهوری اسلامی برای ادامه‌ی قضیه نیز با آژانس همکاری نکرد: پرسش دیگر رافائل گروسی مدیرکل آژانس از جمهوری اسلامی این بود که حالا این تجهیزات آلوده به مواد رادیواکتیو به کجا منتقل شده است؟!
اینهمه در حالیست که جمهوری اسلامی از مدت‌ها پیش، و در دوران دولت دموکرات جو بایدن و قبل از روی کار آمدن دونالد ترامپ، نه تنها دسترسی بازرسان آژانس به فیلم دوربین‌های نصب شده در مراکز غنی‌سازی را قطع کرده، بلکه شماری از زبده‌ترین بازرسان آژانس را نیز اخراج کرده است. کارشناسانی که اغلب آنها متخصص موضوعات مربوط به غنی‌سازی اورانیوم هستند.
یکی دیگر از موارد اختلاف آژانس بین‌المللی با جمهوری اسلامی که سبب شد تا مدیر آن بارها تکرار کند که آژانس قادر به تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای تهران نیست، پنهانکاری‌های رژیم ایران در تولید سانتریفیوژ است.
در بخشی از گزارش رافائل گروسی آمده است که آژانس می‌تواند حدود ۲۰ هزار سانتریفیوژ نصب‌شده در تأسیسات غنی‌سازی جمهوری اسلامی را ببیند، اما نمی‌داند چند دستگاه دیگر در سال‌های اخیر تولید و به چه مکان‌هایی منتقل شده‌اند. آنهم مکان‌هایی که به گفته گروسی در تونل‌های عمیق زیرزمینی احداث شده‌اند!
طبق همین اسناد، جمهوری اسلامی به‌اندازه ساختن ۹ بمب هسته‌ای اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد. آژانس بارها هشدار داده است که هیچ کشور دیگری تا کنون اورانیوم را تا چنین سطحی غنی نکرده بدون آنکه در مسیر ساخت سلاح هسته‌ای حرکت کرده باشد. نیروگاه‌های برق هسته‌ای که جمهوری اسلامی از جمله ادعای آن را دارد، در صورت نیاز از اورانیوم با غلظت بین ۳ تا ۵ درصد استفاده می‌کنند.
یکی از دستور کارهای نشست پنج روزه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از امروز دوشنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۴ آغاز می‌شود، «راست‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱» ذکر شده است. قطعنامه ۲۲۳۱ همان است که بر اساس آن تحریم‌‌های بین‌المللی علیه رژیم ایران پس از توافق برجام تعلیق شد و اکنون با سیاست‌هایی که جمهوری اسلامی در پیش گرفته، همگی بر اساس «مکانیسم ماشه» می‌توانند بطور خودکار برگشته و به اجرا درآیند.