در حالیکه زنگ خطر تأمین آب آشامیدنی استان تهران به صدا درآمده، گزارشهای میدانی از ساکنان پایتخت نشان از جیرهبندی آب دارد. اگر چه مقامات دولتی مدعی کاهش فشار آب هستند اما در بسیاری از محلههای تهران از جمله ازگل شهروندان میگویند از شب تا صبح آب منطقه بطور کامل قطع است.
وبسایت «امتداد ۲۴» گزارش داده قطع ناگهانی آب در محلههای مختلف تهران ادامه دارد. ساکنان ازگل میگویند نزدیک به دو ماه است هر شب، آب در این محدوده قطع میشود. اهالی یوسفآباد از بیآبیهای ۱۰:۳۰ شب تا ۵ صبح خبر دادهاند و در قیطریه و اختیاریه قطعیها زودتر شروع میشود؛ از حوالی ۹ یا ۱۰ شب تا طلوع آفتاب. حتی در مناطقی مثل نیاوران، جردن و گیشا، با وجود پمپ و منبع ذخیره، مردم میگویند صبح با مخازن خالی و وسایل سوخته از فشار هوا روبهرو میشوند.
برخی شهروندان نیز در شبکههای اجتماعی از تداوم قطع آب در محله خود خبر میدهند. یک شهروند نوشته «زنگ زدم ۱۲۲، گفتند مشکل شبکه است. دو هفته است هر شب همین مشکل تکرار میشه!»
شهروند دیگری گفته: «بهار برق نداشتیم، حالا پاییز آب نداریم. حداقل قبلاً برنامه خاموشی برق میدادند، حالا شب تا صبح آب قطع میشه و هیچکس جوابگو نیست.»
شرکت آب و فاضلاب نه اطلاعیهای و نه هشدار از پیش، و نه جدول زمانبندی برای قطع آب ارائه میدهد و این موضوع بر نارضایتی شهروندان افزوده است.
در همین رابطه «امتداد ۲۴» گزارش داده بسیاری از شهروندان از اینکه هیچ مقام مسئولی درباره وضعیت قطع آب پاسخ روشنی نمیدهد، گلایه دارند. تنها پاسخی که گاهی داده میشود، عبارتی مبهم است: «مدیریت فشار شبکه برای حفظ پایداری آبرسانی!» اما مدیریت فشار، وقتی به قطع کامل آب تبدیل میشود، دیگر مدیریت نیست، محدودیت است.
این گزارش افزوده کاهش فشار یا قطع شبانه آب ممکن است اقدامی صرفهجویانه به نظر برسد؛ ساعاتی که مصرف کمتر است و شاید تصور شود خاموش کردن پمپها به حفظ منابع کمک میکند. اما کارشناسان میگویند این روش نهتنها مؤثر نیست، بلکه میتواند آسیبزا هم باشد.
شبکه فرسوده آب تهران که در برخی نقاط قدمتی بیش از نیم قرن دارد، با نوسان فشار و قطع و وصلهای مکرر دچار شکستگی و نشت میشود. هر بار که جریان آب ناگهان متوقف یا باز میشود، شوک هیدرولیکی میتواند به لولهها آسیب بزند و هدررفت آب را بیشتر کند. این در حالیست که گزارشها نشان میدهد در حال حاضر نیز ۳۰ درصد از آب تسویه در مسیر توزیع و به علت فرسودگی شبکه توزیع هدر میرود.
همچنین گزارش «امتداد ۲۴» نشان میدهد که بخش زیادی از مردم شبها از وسایل برقی و پمپهای خانگی برای شستوشو و ذخیره آب استفاده میکنند. قطع ناگهانی جریان باعث سوختن موتور پمپها، خرابی ماشین لباسشویی و کاهش عمر وسایل خانگی میشود؛ بنابراین پرسش این است: قطع آب در ساعاتی که مصرف کمتر است، چه فایدهای دارد؟
اگر هدف صرفهجویی باشد، آموزش، اطلاعرسانی و کنترل در ساعات پیک مصرف مؤثرتر است. اگر هدف تعمیر شبکه باشد، اطلاعیه و جدول زمانبندی حق بدیهی مردم است. اما وقتی هیچکدام وجود ندارد، تنها چیزی که باقی میماند بیاعتمادی و نارضایتی است.
بر اساس این گزارش قطع آب بدون اطلاعرسانی، مصداق همان مدیریتی است که در تاریکی اتفاق میافتد. مردمی که نمیدانند چه زمانی آب خواهند داشت، چطور میتوانند مصرف خود را مدیریت کنند؟ مسئولان از مردم میخواهند صرفهجویی کنند، اما حق اطلاع را از آنان دریغ میکنند. اطلاعرسانی نه لطف است و نه امتیاز؛ وظیفهای است که بیتوجهی به آن، سرمایه اجتماعی دولت را از بین میبرد.
این گزارش افزوده در روزگاری که بحران آب جدی است و اعتماد عمومی شکننده، شفافیت و گفتوگو با مردم نه هزینه دارد، نه انرژی، اما میتواند مانع خشم پنهان و بیاعتمادی عمومی شود. تابستان را با خاموشی برق گذراندیم، پاییز را با بیآبی، و حالا همه نگراناند که زمستان نوبت گاز باشد. تهران، شهری که روزی نماد توسعه بود، حالا هر فصل با یک بحران جدید بیدار میشود. اما شاید بزرگترین بحرانش نه کمبود آب و انرژی، که کمبود توضیح، شفافیت و احترام به مردم باشد.
بهزاد پارسا مدیر عامل شرکت آب منطقهای تهران ابتدای هفته جاری اعلام کرد که ذخیره فعلی ۱۴ میلیون مترمکعبی در سد «امیرکبیر» تنها برای تأمین آب آشامیدنی تهران به مدت کمتر از دو هفته کفایت میکند.
بهزاد پارسا اشاره به اینکه در زمان مشابه سال گذشته، مخزن سد «امیرکبیر» حدود ۸۶ میلیون مترمکعب آب ذخیره داشته است، ادامه داد «این کاهش بیسابقه در ذخایر آبی، نتیجه کاهش ۱۰۰ درصدی بارشها در استان تهران نسبت به میانگین بلندمدت است.»
پارسا با تأکید بر اینکه پنج سال خشکسالی متوالی فشار شدیدی بر منابع آب استان وارد کرده است، هشدار داد که «اگر مصرف آب کلانشهر تهران کنترل و کاهش داده نشود، با چالشهای جدی در تأمین آب شرب مواجه خواهیم شد. مشارکت شهروندان در صرفهجویی و اصلاح الگوی مصرف، تنها راه عبور از این بحران است.»
در دیگر استانهای کشور نیز کاهش شدید بارندگیها در کنار سوءمدیریت دولت و برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی سبب بروز بحران در تأمین آب مورد نیاز کشاورزی و آشامیدنی شده است. شرکت مدیریت منابع آب نشان میدهد که ۲۰ استان از ۳۱ استان ایران از ابتدای پاییز تا امروز شاهد «قطرهای بارش» نبودهاند؛ شرایطی که در ۶۰سال اخیر بیسابقه بوده است.
در کنار بحران کمبود شدید آب در اکثر استانهای کشور، بحران کمبود برق و گاز نیز سبب خواهد شد در زمستان امسال تأمین برق و گاز نیز با چالش روبرو باشد.
در همین رابطه حمیدرضا صالحی یر کل فدراسیون صادرات انرژی گفته «با توجه به پیشبینیهای موجود، ناترازی گسترده در حوزه گاز در سال جاری دور از انتظار نیست. این موضوع میتواند چالشهای متعددی را در پی داشته باشد.»
دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی توضیح داده که با توجه به اینکه حدود ۷۰ درصد مصرف گاز در بخش خانگی انجام میشود، هرگونه کمبود گاز میتواند به طور مستقیم بر زندگی روزمره مردم تأثیر بگذارد. این موضوع به ویژه در فصل زمستان که مصرف گاز به اوج خود میرسد، حادتر خواهد بود.دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی خاطرنشان کرد: نیروگاهها نیز از جمله مصرفکنندگان عمده گاز هستند. قطع گاز به این بخش میتواند منجر به کمبود برق شود، که این خود چالش دیگری را ایجاد میکند.