آن طور که آخرین گزارش‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد، طی یک سال گذشته قیمت دلار و سکه طلا در ایران حدود ۲/۷ برابر افزایش داشته است.
آخرین گزارش شاخص‌ها و آمارهای ماهانه اقتصادی فروردین ۹۸ نشان می‌دهد در نخستین ماه امسال قیمت سکه تمام بهار آزادی (طرح قدیم) در بازار تهران بین ۴.۵ تا ۵ میلیون تومان نوسان داشته و متوسط قیمت‌ها به چهار میلیون و ۶۲۷ هزار تومان رسیده است. این در حالی است که فروردین پارسال یک سکه طلا به طور متوسط بیش از یک میلیون و ۷۳۱ هزار تومان قیمت نداشت.
همچنین قیمت دلار هم در بازار آزاد تهران بین ۱۳ تا ۱۴،۳۰۰ تومان بالا و پایین شده است. میانگین ثبت شده برای فروردین ۹۸ بر اساس آمار بانک مرکزی ۱۳،۵۵۳ تومان است که ۱۷۰ درصد بیشتر از قیمت میانگین فروردین پارسال، یعنی ۵هزار تومان است.
این حجم از افزایش قیمت‌ها حدود ۳.۴ برابر تورم رسمی است که در فروردین ۹۸ (بر اساس گزارش مرکز آمار ایران) به بیش از ۵۰ درصد رسیده بود.
ایران‌وایر:علی رنجی‌پور
کاهش قدرت خرید داخلی
شاخص تورم نشان دهنده تغییرات قدرت خرید پول در داخل یک کشور است. یعنی قدرت خرید پول واحد ایرانی در فاصله فروردین ۹۷ تا ۹۸ در داخل ایران ۵۰درصد کم شده. مثلا کسی که پارسال عیدش را با ۵میلیون تومان گذرانده بود، امسال برای حفظ همان وضعیت باید بیش از ۷.۵ میلیون تومان هزینه کند.
این حجم از تورم داخلی به جز چند کشور بحران‌زده در تمام جهان منحصر به فرد و نشان دهنده وضعیت اسفناک اقتصاد ایران در یک سال گذشته است.
اما اگر کاهش قدرت خرید در ایران به نسبت کشورهای دیگر مقایسه شود، آنگاه اوضاع از آنچه شاخص تورم نشان می‌دهد وخیم‌تر است.
کاهش قدرت خرید خارجی
برای محاسبه قدرت خرید خارجی باید تغییرات قیمت ارز یا سکه طلا را به عنوان یک شاخص و معیار جهانی مبنای ارزیابی قرار داد. طبق آمار بانک مرکزی طی یک سال گذشته ارزش پول ایرانی به نسبت دلار و طلا ۱۷۰درصد کاهش یافته است.
اگر فرض کنیم فروردین پارسال یک جوان ایرانی با حدود ۵ میلیون تومان می‌توانست یک سفر هزار دلاری به خارج از ایران برود، امسال باید بیش از ۲.۷ برابر هزینه کند و برای همان سفر هزار دلاری ۱۳.۵ میلیون تومان بپردازد. یا مثلا فرض کنیم یک کارآفرین ایرانی که خانوادهاش در کانادا یا آمریکا زندگی می‌کنند پارسال با ۲۰ میلیون تومان حدود ۴هزار دلار هزینه خانوادهاش از ایران فراهم می‌کرد، امسال باید برای زندگی با همان استاندارد باید حدود ۵۴ میلیون تومان را تبدیل به ۴ هزار دلار کند.
با این حساب قدرت خرید ایرانیان برای استفاده از کالاها و خدمات خارجی به مراتب بیشتر از تورم داخلی کاهش یافته است.
کاهش قدرت خرید واقعی
باید توجه داشت که همه کالا و خدمات خارجی فقط مربوط به نیازهای غیر ضروری، مثل سفر، یا خرید برندهای خارجی یا ارسال پول برای خانواده به خارج از کشور نیست. بلکه بخش عمده‌ای از نیازهای مردم ایران از طریق کالاهای وارداتی تامین می‌شود.
بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت ایران، حجم واردات رسمی ایران در فروردین ۹۸، بیش از ۲.۳ میلیارد دلار بوده که به نسبت فروردین پارسال حدود ۸ درصد کاهش یافته است. عمده این واردات مربوط به کالاهای اساسی و نیازهای غذایی و ضروری است. دولت ایران سعی کرده تا با تامین ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی برای کالاهای اساسی آنها را از گزند گران شدن قیمت دلار دور نگه دارد، اما برخی کارشناسان معتقدند سیاست‌ها و طرح‌های دولت در کل برای کنترل اوضاع نتیجه نداده و عملا تورم کالاهای اساسی نشانه شکست سیاست‌های ارزی ایران در سال ۹۷ است. با این همه آگاهی از نرخ تورم کالاهای وارداتی می‌تواند تا حدودی ماجرا را روشن‌تر کند.
گزارشی که اخیرا مرکز آمار ایران درباره تورم کالاهای وارداتی در سال ۹۷ نشان می‌دهد، میزان تورم کالاهای وارداتی در سال ۹۷، بیش از ۱۱۱درصد بوده است. این عدد در تاریخ تورم کالاهای وارداتی یک عدد بسیار بزرگ و چه بسا بی‌سابقه است. این عدد بیش از ۴ برابر بزرگ‌تر از میانگین تورم در کل سال ۹۷ و ۳۵درصد بزرگ‌تر بدترین وضعیت سال‌های اخیر، یعنی رکرود ۸۲درصدی سال ۹۲ است.
نرخ تورم کالاهای وارداتی دقیقا عددی بین نرخ تورم داخلی (۵۰درصد) و تغییر قیمت دلار و طلا (۱۷۰درصد) است که نشان می‌دهد اختصاص ارز دولتی برای واردات کالاهای اساسی تا حدودی از گران‌تر شدن قیمت‌ها جلوگیری کرده است. اگر بنا بود قیمت کالاهای وارداتی مثل برنج یا دام و کنجاله و… بر اساس تغییر قیمت دلار در بازار آزاد زیاد شود، حجم تورم کلی کالاهای وارداتی به مراتب بیش از وضعیت کنونی بود.
بر اساس آمارهای گمرک ایران در سال ۱۳۹۷ حدود ۴۲ میلیارد دلار کالای وارد ایران شده است. اگر برآوردی از حجم واردات غیر رسمی (قاچاق) را هم به ماجرا اضافه کنیم حجم واردات به بیش از ۵۰ میلیارد دلار می‌رسد. این عدد بیش از ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی ایران در وضعیت فعلی است.
اگر بپذیریم که وابستگی وارداتی ایران هم بر همین اساس چیزی در حدود ۱۰درصد باشد، آنگاه می‌توانیم تصویری واقع‌بینانه از تاثیر افزایش قیمت دلار و طلا بر کاهش قدرت خرید خارجی و افزایش تورم کالاهای وارداتی داشته باشیم.
رشد ۲.۷ برابری قیمت سکه و دلار در یک سال گذشته نه‌تنها باعث شده قدرت خرید خارجی ایرانیان بیش از ۱۷۰ درصد کاهش پیدا کند، بلکه باعث شده تا قیمت کالاهای عمومی داخل کشور هم زیاد شود و دود افزایش قیمت دلار علاوه بر طبقات پردرآمد و متوسط، به چشم مردم فقیر فرو رود.