واکنش‌ها به نمایش فیلم «یلدا» در آلمان
«شما عزیزان اگر خانم مریم کمیجانی را مستحق بخشش می‌دانید، عدد یک را به شماره ۳۰۰۰۱ و اگر نه عدد ۲ را به همین شماره پیامک بفرمایید.»
این‌ها بخشی از دیالوگ‌های فیلم سینمایی «یلدا» است که مجری در برنامه تلویزیونی «لذت عفو» که این فیلم در قالب آن ساخته شده خطاب به مخاطبانش می‌گوید.
فیلم سینمایی یلدا یک درام اجتماعی است با موضوع قتل، قصاص و بخشش، ساخته مسعود بخشی و تهیه‌کنندگی علی مصفا.
بازیگران فیلم «یلدا» در نشست رسانه‌ای این فیلم در تهران – عکس از الهام احمدی، سینما‌تک
این فیلم تولید مشترک شش کشور ایران، فرانسه، سوییس، لوکزامبورگ، آلمان و لبنان است که بعد از آن که در تیرماه ۱۳۹۹ در ایران به روی پرده رفت، از ششم شهریور اکران آن در سینماهای آلمان آغاز شد. استقبال مخاطبان از این فیلم در شهرهای دوسلدورف، برمن، هامبورگ، کلن، فرانکفورت و برلین به قدری خوب بوده که یک روز قبل از پخش، همه بلیط‌ها به فروش رفت و شرکت «لیتل دریم» پخش‌کننده این فیلم، بیست سالن به سالن‌های نمایش این فیلم اضافه کرده است.
داستان فیلم این گونه است که مریم (صدف عسگری) نقش اصلی فیلم که به قتل همسرش «ناصر ضیا» محکوم شده است، در شب «یلدا» به یک برنامه تلویزیونی به نام «لذت عفو» دعوت می‌شود تا از دختر مقتول تقاضای عفو و بخشش کند.
پدر مریم راننده مقتول بوده و مونا دختر ناصر ضیا با وجود اختلاف طبقاتی که بین آن‌ها بوده، سال‌ها مریم را مثل خواهر خودش می‌دانسته است. اما مریم که همسر (موقت) صیغه‌ای پدر او بود و مدتی بعد هم باردار شده است، ناصر را به قتل می‌رساند. حالا مونا به عنوان تنها «ولی دم» تصمیم به قصاص می‌گیرد و می‌خواهد که مریم اعدام شود.
در این جا بحث «عقد موقت» و عواقب آن در فیلم بازگویی می‌شود. روزنامه آلمانی «زود دویچه تسایتونگ» در توضیح «صیغه» در مطلبی که برای مخاطبانش درباره فیلم یلدا نوشته، آورده است: «شما به عنوان بیننده غربی باید درباره ازدواج موقت این را بدانید، این قرارداد برای روزها، ماه‌ها، یا سال‌هایی که دقیقا در آن مشخص شده است، منعقد می‌شود و کودکان این رابطه معمولا به عنوان وارث احتمالی نامطلوب محسوب می‌شوند.»
شاید از نقاط ضعف این فیلم ساخت آن در قالب یک برنامه تلویزیونی باشد که «لذت عفو» را برای بسیاری از مخاطبان ایرانی به یاد برنامه تلویزیونی «ماه عسل» می‌اندازد که از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۷ هر سال ماه رمضان از شبکه سه جمهوری اسلامی پخش می‌شد، و تنها لوکیشن این فیلم است. روزنامه‌نگاران ایرانی در نشست خبری که در حاشیه سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر برگزار شد، این سؤال را از مسعود بخشی کارگردان این فیلم پرسیدند. در همان نشست کارگردان فیلم در پاسخ به یکی از خبرنگاران که گفته بود که این فیلم بیشتر به درد تلویزیون می‌خورد تا سینما چنین پاسخ داد: «قالب برنامه تلویزیونی برای ساختار این فیلم قالبی بود که من بهش فکر می‌کردم و از ابتدا چالش اصلی این بود که چطور می‌توانیم فیلمی در قالب یک برنامه تلویزیونی بسازیم که فیلم تلویزیونی نباشد. اگر این طور دیده شده است خب نقص فیلم است ولی من این طور فکر نمی‌کنم.»
«لذت عفو» ظاهری پر زرق و برق دارد و در آن مخاطبان خوشحال و پر هیجانند و کف می‌زنند. اما واقعیت چیز دیگری است، مریم پر از اضطراب و نگرانی از حکم زندان و اعدام است.
در مستندی گزارشی که در فیلم یلدا درباره پیشینه مریم ساخته و پخش می‌شود، معلوم می‌شود که او به دلیل شرایط بد مالی خانواده‌اش و این که خانواده‌اش نسبت به «ناصر ضیا» مدیون بودند، مجبور به قبول عقد موقت با او شده است. بعد از پخش چند نظر درباره صیغه او با مردی که از پدرش هم بزرگ‌تر بوده، گزارش به روز قتل می‌رسد و مریم همواره تاکید می‌کند، که ضیا را ناخودآگاه به پایین پرت کرده است و آن قدر «شوکه» بوده که نمی‌دانسته چکار باید انجام بدهد.
روزنامه‌های زیادی در آلمان نسبت به پخش فیلم یلدا در آلمان واکنش نشان دادند و با نقد و بررسی این فیلم برخی آن را جزء فیلم‌هایی دانسته‌اند که باید در این ماه سینمادوستان و علاقه‌مندان به فیلم ببینند.
وب‌سایت آلمانی فیلم‌استارز در توصیه به مخاطبانش برای دیدن فیلم یلدا نوشته است: «کاملا عالی، توصیه‌ای برای تمام سال!» این وب‌سایت در ادامه آورده است: «مسعود بخشی این فیلم را با تعلیقی بسیار طولانی ساخته است. شما کاملاً به صحنه، درون هر یک از بازیگران وارد می‌شوید. او شما را به زندگی این افراد می‌برد، به بسیاری از دیدگاه‌ها و انگیزه‌های مختلف این وضعیت بسیار سخت. آیا مریم در برنامه تلویزیونی مورد عفو قرار می‌گیرد؟ بازیگران برجسته شاهکاری از زندگی اصیل ارائه می‌دهند.»
در این فیلم هنرمندانی چون بهناز جعفری، صدف عسگری، بابک کریمی، آرمان درویش، فرشته حسینی، فقیهه سلطانی، فروغ قجابگلو، همچنین زکیه بهبهانی، رامونا شاه، ساغر صباحی، حسن جودکی، محمد ساربان، ولی الله ریگی، فرهاد فداکار، لیلا شفاعی مهر، محمود ذوالفقاری، نسا افرنگه، مریم خداوردی، بنفشه غفاری، بهنام داوری، سارا والیانی، بهرام افشار و فرشته صدرعرفایی ایفای نقش کرده‌اند.
این فیلم تاکنون موفق به دریافت جایزه بزرگ جشنواره ساندنس و دریافت جایزه بهترین فیلمنامه از جشنواره صوفیه شده است.
قرار است یلدا بعد از اکران در آلمان در کشورهای لوکزامبورگ، اتریش، سوییس و فرانسه نمایش داده شود. حقوق پخش این فیلم تاکنون به ۲۵ کشور جهان واگذار شده است