آموزش و پرورش ادعا می‌کند در توزیع کتاب‌ها مشکلی وجود ندارد؛ مدارس می‌گویند کتاب نداریم
از آغاز سال تحصیلی جدید در ایران بیش از یک ماه می‌گذرد اما هنوز تعداد زیادی از دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی موفق نشده‌اند کتاب‌های درسی خود را تهیه کنند. این وضعیت نه تنها در مناطق روستایی و عشایری که در کلان‌شهرهایی مثل تهران و تبریز نیز وجود دارد. در حالی که دانش‌آموزان برای عقب نماندن از آموزش به دنبال کتاب‌های دست‌دوم می‌گردند، مسئولان آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران ادعا می‌کنند تنها دانش‌آموزانی کتاب درسی دریافت نکرده‌اند که ثبت‌نامشان در مدارس تکمیل نشده است. 
هفته اول شهریور ۱۴۰۰ بود که محمد علوی‌تبار، معاون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، خبر داد توزیع کتاب‌های درسی دانش‌آموزان از تاریخ ۲۰ شهریور در مدارس آغاز می‌شود. او همچنین تاکید کرد در سال تحصیلی جدید، بیش از ۱۴۶ میلیون جلد کتاب درسی چاپ و آماده توزیع شده است و در این سال، مشکل کمبود کتاب درسی در هیچ پایه‌ای وجود ندارد.
با توجه به اینکه در سال ۱۴۰۰ قرار بود کتاب‌های درسی به جای کتاب‌فروشی‌ها در مدارس توزیع شوند، انتظار می‌رفت روند تهیه کتاب برای دانش‌آموزان و خانواده‌ها سهل‌تر باشد و همه دانش‌آموزان در مدت‌زمانی کوتاه‌تر، کتاب‌های مقطع تحصیلی خود را تهیه کنند اما حالا پس از گذشت بیش از یک ماه و یک هفته از آغاز سال تحصیلی، شواهد و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد تعداد زیادی از دانش‌آموزان نتوانسته‌اند کتاب تهیه کنند. این وضعیت نه‌تنها در مناطق محروم، روستایی و عشایری که در شهرهای بزرگی مثل تهران، تبریز، ارومیه و اصفهان که جمعیت مدارس بالای ۳۰۰ نفر است نیز وجود دارد. در این شرایط، دانش‌آموزان چاره‌ای ندارند جز اینکه دنبال کتاب‌های دست‌دوم باشند یا کتاب دوستان خود را امانت بگیرند.
بر اساس اعلام مسئولان وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، دانش‌آموزان برای خرید کتاب درسی باید در سامانه «پادا» ثبت‌نام و محل تحصیل خود را مشخص کنند. علوی‌تبار پیش‌تر گفته بود دانش‌آموزانی که در این سامانه ثبت‌نام نکنند، نمی‌توانند کتاب درسی بخرند؛ اما گذشته از اینکه ثبت‌نام اینترنتی در این سامانه برای دانش‌آموزان پایه ابتدایی که والدینی کم‌سواد یا بی‌سواد دارند، دردسرهایی ایجاد می‌کند، گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد حتی دانش‌آموزانی که اطلاعات خود را در این سامانه تکمیل کرده‌اند، نیز با مشکل تهیه کتاب درسی مواجه‌اند.
روزنامه همشهری در گزارشی میدانی، درباره دو خواهر دوقلو در منطقه ۱۲ تهران نوشته است مدرسه به آنان به‌طور اشتراکی کتاب داده و گفته شده که باید صبر کنند تا کتاب به دست مدرسه برسد. این مشکل برای دانش‌آموزان رشته‌های فنی‌حرفه‌ای شدیدتر است. یکی دانش‌آموزان رشته گرافیک در گنبدکاووس خبر داده است او و هم‌کلاسی‌هایش از روی فایل پی‌دی‌اف کتاب پرینت می‌گیرند و درس‌ها را دنبال می‌کنند. این دانش‌آموز با انتقاد از وضعیت موجود گفته است: «شرایط خیلی سختی است. هیچ جا جواب ما را نمی‌دهند؛ نه مسئولان شهر خودمان، نه مسئولان استانی و نه حتی دفتر توزیع کتب درسی در تهران. از اول مهر وعده چند روز آینده را می‌دهند، ولی چند روز می‌آید و می‌رود اما ما هنوز کتاب نداریم. واقعا یک دانش‌آموز بدون کتاب چطور درس بخواند؟»
وضعیت برخی دانش‌آموزان که از اتباع خارجی‌اند هم خوب نیست و آن‌ها بدون کتاب درسی به مدرسه می‌روند. ملک زندی، مدیر یکی از مدارس خودگردان دانش‌آموزان افغان، در این باره گفته است: «قبلا که توزیع از طریق کتاب‌فروشی‌ها بود، مشکلی وجود نداشت اما حالا که دریافت کتاب بر اساس کد دانش‌آموزی است و کتاب به شکل آزاد در بازار موجود نیست، مجبوریم برای این بچه‌ها کتاب دست‌دوم پیدا کنیم. به این شکل که از یک سال قبل در رسانه‌های اجتماعی فراخوان می‌گذاریم و از دانش‌آموزان می‌خواهیم که کتاب‌های درسی خود را دور نیندازند و آخر سال تحصیلی به ما تحویل دهند.»
محمد علوی‌تبار، معاون آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، در توضیح وضعیت موجود مدعی شده کتاب درسی فقط به دست آن گروه از دانش‌آموزانی نرسیده است که ثبت‌نام خود در مدارس را تکمیل نکرده‌اند. به گفته او، اگر ثبت‌نام تکمیل نشود و اطلاعات دانش‌آموز در پایگاه اطلاعاتی وزارت آموزش و پرورش وجود نداشته باشد، امکان ثبت سفارش کتاب درسی فراهم نیست. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که شواهد حاکی از آن است که مدارس با کمبود کتاب درسی مواجه‌اند و گزارش‌ها نشان می‌دهد حتی برخی از معلمان هم هنوز نتوانسته‌اند آن کتاب درسی را که باید تدریس کنند، داشته باشند.
مسئولان آموزش و پرورش در منطقه دشتیاری نیز به دانش‌آموزان رشته کارودانش گفته‌اند علت توزیع نشدن به‌موقع کتاب‌های درسی این است که کتاب‌ها تغییر محتوا داشته و دیر چاپ شده‌اند. یکی از این دانش‌آموزان به نام میلاد درباره اینکه چطور تا اینجای سال تحصیلی بدون کتاب درسی روزها را سپری کرده، گفته است: «برای هر درس، معلمانمان از کتاب‌ها عکس می‌گیرند و در گروه مجازی کلاس می‌گذارند. ما باید از روی آن‌ها که اغلب کیفیت پایینی دارند، پرینت بگیریم. بعضی از بچه‌ها هزینه هر بار پرینت را ندارند و همین شد که یکی از بچه‌ها، وقتی دید هیچ جوره پول پرینت و هزینه‌های دیگر را ندارد، ترک تحصیل کرد.»
مسئولان یکی از مدارس منطقه ۱۲ تهران نیز گفته‌اند، کسی در سطح آموزش و پرورش توضیح نمی‌دهد که این مشکل چه زمان حل می‌شود.