هفته گذشته، رسانه‌های داخلی، از افتتاح اولین پایگاه اورژانس بانوان خبر دادند. این پایگاه در پیرانشهر افتتاح شد و «فرزین رضازاده»، رییس اورژانس استان آذربایجان غربی، وعده داد که به‌زودی دومین پایگاه اورژانس بانوان نیز راه‌اندازی می‌شود. او گفته در این طرح، فقط به بانوان خدمات ارائه می‌شود و به‌جز راننده، مابقی تکنسین‌ها در این پایگاه‌ها خانم هستند.
«جعفر میعادفر»، رییس اورژانس تهران نیز اعلام کرد که به‌زودی ۲۰۰ زن در مقطع کاردانی رشته فوریت‌های پزشکی فارغ‌التحصیل می‌شوند و قرار است با استفاده از آن‌ها، پایگاه‌های اورژانس بانوان در کشور گسترش یابد. او گفته قرار است پایگاه‌های اورژانس بانوان به‌صورت ۱۲ ساعته، یعنی از ۸ صبح تا ۸ شب زمان فعالیت داشته باشد. آیا باتوجه به امکانات اورژانس تهران، تفکیک جنسیتی امکان‌پذیر است؟ آیا خدمات بانوان برای بانوان بیمار، مشکلات بخش درمان و خدمات پزشکی را کاهش می‌دهد؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها، با دو تن از کارمندان اورژانس تهران گفت‌و‌گو کرده‌ایم. هویت این افراد برای حفظ امنیت آن‌ها، نزد «ایران‌وایر» محفوظ است.
سابقه تفکیک جنسیتی در اورژانس تهران
این اولین بار نیست که موضوع تفکیک جنسیتی در اورژانس مورد بحث قرار می‌گیرد. در شهریور۱۴۰۰، «غفور راستین»، رییس اورژانس اصفهان، از در دستور کار قرار گرفتن طرح راه‌اندازی آمبولانس‌های ویژه زنان در بخش فوریت‌های پزشکی استان اصفهان خبر داده و گفته بود مقرر شده است که «آمبولانس‌های ویژه زنان» در استان‌های اصلی و قطب کشور، با حضور تکنیسین‌ها و امدادگران زن راه‌اندازی شود.
طرحی که مشخص نیست چرا تا هفته گذشته مسکوت مانده بود.
یکی از کارمندان اورژانس تهران به ایران‌وایر می‌گوید: «در حال حاضر ۷ پایگاه فعال در شهر تهران به اورژانس بانوان اختصاص داده شده است؛ این پایگاه‌ها در مناطق شرق، جنوب و غرب تهران قرار دارند که به‌صورت ۱۲ ساعته فعال هستند.» میعادفر، رییس اورژانس کشور نیز توضیح داده که برنامه‌ریزی شده که اورژانس بانوان به‌صورت ۱۲ ساعته، یعنی از ۸ صبح تا ۸ شب زمان فعالیت داشته باشد.
کارمند اورژانس تهران با استناد به سخنان میعادفر می‌گوید: «یعنی از ۸ شب تا ۸ صبح مددجو خانم نداریم؟ و قرار نیست خانم‌ها در این مناطق به موارد اورژانسی برخورد کنند؟» او با اشاره به تبلیغاتی بودن موضوع اورژانس بانوان می‌گوید: «آمبولانس‌های فرسوده اورژانس تهران می‌تواند خودش به یک معضل اساسی برای اورژانس بانوان تبدیل شود، چون به‌صورت معمول در هر ماموریت، یک تکنسین و یک راننده به محل ماموریت اعزام می‌شوند، اما درباره اورژانس بانوان گفته شده که دو تکنسین خانم همراه با یک راننده اعزام می‌شوند. کابین جلوی آمبولانس‌ها غیر از راننده، برای یک فرد صندلی دارد؛ بنابراین نفر دوم باید در صندلی عقب بنشیند. یکی از موارد شکایت بیماران و همراهانشان، نداشتن کولر یا ضعیف بودن کولر آمبولانس‌ها است. فردی که در صندلی عقب آمبولانس به ماموریت برود، در گرمای تابستان خودش بیمار می‌شود.
آمبولانس‌ها برای فرستادن سه فرد به ماموریت مناسب نیستند. متاسفانه مسوولان فقط به خشنودی درصد کوچکی از حامیان حکومتی و روسا فکر می‌کنند، اما امکانات را درنظر نمی گیرند.»
او با اشاره به وضعیت کانکس‌های اسکان تکنسین‌های اورژانس نیز می‌گوید، کانکس‌های اورژانس در مراکز متعلق به شهرداری مثل ایستگاه‌های آتش‌نشانی، سوله‌های مراکز بحران و یا بوستان‌های متعلق به شهرداری مستقر می‌شوند: «کانکس‌های مستقر شده نیز دارای دو اتاق و یک سرویس بهداشتی هستند و به‌خاطر عمر بالا، فرسوده شده‌اند. یعنی اورژانس کشور هزینه تعویض آمبولانس و کانکس‌های فرسوده را ندارد، چطور می‌خواهد پایگاه جدیدی برای بانوان ایجاد کند؟» او می‌گوید، در‌حال‌حاضر اورژانس تهران ۲۲۹ پایگاه دارد که به‌خاطر کمبود امکانات و نیروهای امدادی، برخی از این پایگاه‌ها غیر فعال هستند.
«مجتبی خالدی»، سخنگو اورژانس تهران، پیش‌تر گفته بود «در ایران برای هر ۵۰ هزار نفر یک دستگاه آمبولانس وجود دارد»، درحالیکه بنا بر استانداردهای جهانی، «حداقل باید برای هر ۱۲ هزار نفر یک آمبولانس» وجود داشته باشد.
خالدی همچنین با اشاره به همین کمبود تعداد تایید کرده بود که «آمبولانس‌های اورژانس به‌طور متوسط بعد از ۱۱ دقیقه به محل سوانح شدید می‌رسند. تاخیری که به‌دلیل کمبود تعداد آمبولانس، هر سال موجب می‌شود هزاران مصدوم جان خود را از دست بدهند.
آیا اورژانس سابقه استفاده از تکنسین‌های زن را دارد؟
یکی از تکنسین‌های سابق اورژانس تهران می‌گوید در سال ۱۳۸۶، سه پزشک خانم، طرح خود در ناحیه غرب اورژانس تهران گذراندند. آن‌ها مثل دیگر تکنسین‌ها به‌صورت ۲۴ ساعته در پایگاه مشغول‌به‌کار بودند. در یک کانکس با دو تکنسین مرد بودند و اتاق مجزا داشتند، اما پس از اتمام طرح آن‌ها، دیگر در پایگاه‌های اورژانس تهران، پزشک و یا تکنسین خانم کار نکرد.
او توضیح می‌دهد که پزشکان، پرستاران و تکنسین‌های خانم، از آن زمان به بعد، فقط در مرکز ارتباطات اورژانس تهران حضور داشتند و تکنسین‌ها را راهنمایی می‌کردند و یا پای تلفن، مددجوها را تا رسیدن نیروی امداد به محل حادثه یا خانه، راهنمایی می‌کردند.
او می‌گوید حضور خانم‌ها در کنار همکاران مرد خیلی هم عالی است، اما به‌شرطی که فقط جنبه تبلیغاتی نداشته باشد: «الان می‌گویند اورژانس خانم‌ها به مدارس پسرانه به جز دبستان‌ها، به صحنه تصادفات، به کلانتری‌ها و برای بیماران اعصاب و روان اعزام نشوند. خب فرض کنید حادثه‌ای در یک دبیرستان پسرانه که در صد قدمی پایگاه بانوان است، اتفاق بیفتد، خانم‌ها نباید اعزام شوند و باید تکنسین از پایگاه دورتر بیاید؟ اگر آن‌ها در جای دیگر ماموریت باشند چه؟
یا فرض کنید مردی در نزدیکی پایگاه اورژانس بانوان دچار سکته قلبی شده باشد. درحالیکه بانوان نزدیک‌تر و در دسترس هستند، باید منتظر باشیم تا آمبولانس از نقطه دورتر بیاد؟ خب این که تبعیض جنسیتی علیه مردان است، این طور نیست؟»
«ناصر عبدالهی»، مدیر شبکه بهداشت پیرانشهر، در مراسم افتتاح اولین اورژانس بانوان گفته بود از این بانوان در ماموریت‌های خاص درون شهری و مکان خاص، مانند استخرهای شنا بانوان، آرایشگاه‌های زنانه و بخش بانوان تالارهای عروسی بهره گرفته می‌شود.
تکنسین سابق اورژانس تهران می‌گوید: «مثلا اگر به تالار عروسی یا استخر یا آرایشگاه، کانکس مردان نزدیک‌تر بود، باید صبر کنیم تا خانم‌ها بیایند؟ این موضوع اصل سرعت و اورژانسی بودن خدمات را زیر سوال می‌برد.»
از سوی دیگر، کارمند اورژانس تهران می‌گوید به‌طور متوسط، ۳۰ درصد تماس‌های اورژانس تهران از سوی مددجویان خانم است. او می‌گوید: «من تا‌به‌حال نشنیده‌ام که مددجو نسبت به مرد بودن تکنسین‌های اورژانس شکایت داشته باشند. مسوولان اورژانس تهران در نشست‌ها گاهی موضوع خدمات دادن به زنان باردار را مطرح می‌کنند و اینکه گاهی ممکن است فرایند زایمان تا قبل از رسیدن به بیمارستان و در آمبولانس صورت بگیرد و اگر تکنسین زن حضور داشته باشد، بهتر است. این حرف درست است، اما مگر چند زایمان تاکنون در آمبولانس‌های اورژانس صورت گرفته؟»
او با اشاره به قانون وزارت بهداشت درباره انتقال زنان باردار از مراکز بهداشتی به بیمارستان‌ها می‌گوید: «در مناطقی که بیمارستان نیست و وضعیت زن باردار به‌سمتی می‌رود که نیاز به انجام سزارین یا امکانات بیمارستانی است، حتما زمانی که خانم باردار از مرکز بهداشتی به‌سمت بیمارستان منتقل می‌شود، یک مامای خانم باید او را همراهی کند. این قانون از قدیم وجود داشته، اما در شهرهای بزرگ مگر چند وضعیت اورژانسی و زایمان در آمبولانس اتفاق می‌افتد؟»
تکنسین سابق اورژانس تهران می‌گوید: «به‌نظر من، این طرح حتی اگر عملیاتی شود هم، پایدار نیست. اورژانس کشور امکانات عملی شدن این طرح را ندارد، اما برای قشر مذهبی نزدیک به حکومت تبلیغ می‌کند و از همین راه هم بودجه بیشتری می‌گیرد. به‌یاد داشته باشید که آقای پژمانفر، نماینده مجلس گفته بود در بیمارستان‌ها گناه می‌شود و باید تفکیک جنسیتی صورت گیرد. این خبرها هدفی جز راضی کردن آدم‌هایی شبیه آقای پژمانفر و گرفتن بودجه بیشتر ندارد.»
اشاره او به صحبت‌های «نصرالله پژمانفر»، نماینده مشهد در مجلس شورای اسلامی است، او در سال ۱۳۹۶ گفته بود: «خدمات‌دهنده و خدمات گیرنده در بیمارستان‌ها، در مسیر عادی‌سازی گناه قرار گرفته‌اند و خواستار تفکیک جنسیتی در حوزه بهداشت و درمان شده بود.»
شیما شهرابی
ایران‌وایر